Ο διευθυντής του Τμήματος Δημοσίων Οικονομικών του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) Βιτόρ Γκασπάρ δεν μάσησε τα λόγια του. Κληθείς την Τετάρτη στην Ουάσιγκτον να σχολιάσει την αναστολή της συνταξιοδοτικής μεταρρύθμισης στη Γαλλία, απάντησε περιγράφοντας τη μεγάλη εικόνα. Και η μεγάλη εικόνα είναι ότι «αν η Γαλλία δεν μειώσει δραστικά τα ελλείμματά της έως το τέλος της δεκαετίας που διανύουμε, ρισκάρει να βρεθεί εξίσου χρεωμένη όσο είναι η Ελλάδα και η Ιταλία». Υπενθυμίζοντας, μάλιστα, ότι τα σχετικά υψηλά επιτόκια που (ακόμα) επικρατούν στις αγορές δεν βοηθούν την όλη προσπάθεια περιορισμού των ελλειμμάτων.
Την Τρίτη ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου Πιερ-Ολιβιέ Γκουρενσά ήταν πιο σαφής και πιο αναλυτικός – είναι εξάλλου Γάλλος. «Η πολιτική αβεβαιότητα δεν βοηθά στην ενίσχυση της ήδη αναιμικής ανάπτυξης. Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ θα είναι ανεπαρκής αν θέλουμε να επιλύσουμε τα προβλήματα των δημόσιων οικονομικών μέσω της ανάπτυξης», προειδοποίησε ο Γκουρενσά.
«Πώς, λοιπόν, μπορούμε να εργαστούμε για να επανέλθουμε σε μια πιο ενάρετη τροχιά;», θέτει το προφανές ερώτημα ο ρεπόρτερ της «Les Echos» Ρισάρ Ιό. Για να απαντήσει ο επικεφαλής οικονομολόγος του Ταμείου: «Από την πλευρά μας (σ.σ. του ΔΝΤ) οι λύσεις πρέπει να αναζητηθούν στην πλευρά των δημοσίων δαπανών και όχι στην πλευρά των δημοσίων εσόδων, αποφεύγοντας όμως μέτρα λιτότητας που θα μπορούσαν να σκοτώσουν την ανάπτυξη».
Στον πάτο της Ευρώπης
«Ως έχουν τα πράγματα, το ΔΝΤ δεν είναι πολύ αισιόδοξο για την εξέλιξη του γαλλικού δημόσιου χρέους, όπως αποκαλύφθηκε στην έκθεσή του που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη», παρατηρεί ο ρεπόρτερ της «Les Echos». Για να υποστηρίξει τις προβλέψεις του, το Ταμείο βασίστηκε στον προϋπολογισμό του 2025 και σε άλλα μέτρα που ορίζονται σαφώς στο νομοσχέδιο πολυετούς προϋπολογισμού 2023-2027 (ο προϋπολογισμός του 2026, σχέδιο του οποίου παρουσιάστηκε την Τρίτη, δεν λαμβάνεται υπόψη).
Το αποτέλεσμα της μελέτης του διεθνούς Οργανισμού προβλέπει το γαλλικό χρέος να φτάσει στο 129,4% το 2030 από 113,1%, που έκλεισε το 2024. «Αυτό το επίπεδο είναι πολύ κοντά σε αυτό που προβλέπει το ΔΝΤ για την Ελλάδα (130,2%), η οποία κατάφερε να αντιστρέψει την τάση από την κορύφωση του χρέους που παρατηρήθηκε το 2020 (209,9%) κατά τη διάρκεια της κρίσης Covid.
Η Ιταλία θα εξακολουθεί να έχει υψηλότερο χρέος από τη Γαλλία στο τέλος της δεκαετίας (137% του ΑΕΠ), αλλά, όπως και για την Ελλάδα, η τάση θα είναι πτωτική», γράφει η «Les Echos».
Με λίγα λόγια, η Γαλλία κινδυνεύει να έχει την χειρότερη επίδοση από τους εταίρους της στην ΕΕ σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του χρέους. Δεδομένης της προσπάθειας που απαιτείται, «θα πρέπει να θέσουμε στον εαυτό μας το ερώτημα αν είναι βιώσιμο το επίπεδο των συνολικών δαπανών, ιδίως των συστημάτων χρηματοδότησης της κοινωνικής προστασίας», παρατήρησε ο Πιερ-Ολιβιέ Γκουρενσά.
Μέρες του 1948
Σε παγκόσμιο επίπεδο «η κατάσταση έχει επιδεινωθεί σημαντικά», σημείωσε εξάλλου ο Βιτόρ Γκασπάρ. «Το παγκόσμιο δημόσιο χρέος αναμένεται να ξεπεράσει το 100% του ΑΕΠ έως το 2029, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδό του από το 1948», τόνισε το υψηλόβαθμο στέλεχος του ΔΝΤ. Και υπάρχει σημαντικός κίνδυνος να φτάσει ακόμη και το 123% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ποιος ευθύνεται για την προοπτική αυτή; Όλες οι μεγάλες οικονομίες του G20, με εξαίρεση τη Γερμανία. Ο Καναδάς, η Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ιαπωνία και η Βρετανία έχουν χρέος που ξεπερνά το 100% του ΑΕΠ τους.
Η ανησυχία του ΔΝΤ βασίζεται στη μεταβλητότητα και την αστάθεια του χρηματοοικονομικού τοπίου. Σήμερα, η δυναμική του δημόσιου χρέους συνδέεται τόσο με τον όγκο του όσο και με το κόστος εξυπηρέτησής του. Μεταξύ της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2008 και της πανδημίας Covid-19, η αύξηση του χρέους συνοδεύτηκε από μείωση των επιτοκίων.
«Αυτό κατέστησε δυνατή τη γενική σταθεροποίηση του βάρους των τόκων στους εθνικούς προϋπολογισμούς», εξήγησε ο Βιτόρ Γκασπάρ. Η εικόνα αυτή όμως τη δεκαετία που διανύουμε έχει μεταβληθεί.
Αύξηση των επιτοκίων
«Η κατάσταση όμως έχει αλλάξει άρδην. Τα επιτόκια έχουν αυξηθεί σημαντικά», πρόσθεσε ο Γκασπάρ, διευκρινίζοντας ότι σε παγκόσμιο επίπεδο το κόστος εξυπηρέτησης του χρέους έχει αυξηθεί από 2% του ΑΕΠ, που ήταν το έτος 2020 σε 2,9% το 2025, «καθιστώντας ακόμη πιο δύσκολο για τις κυβερνήσεις να ελέγξουν τα ελλείμματα».
Και όμως, παρατηρείται το παράδοξο ο αριθμός των χωρών με δημόσιο χρέος κάτω του 60% του ΑΕΠ να αυξάνεται συνεχώς. Το ΔΝΤ απαριθμεί περίπου 100 χώρες με χαμυλό δανεισμό, κυρίως αναπτυσσόμενες χώρες που αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Μεταξύ των αναπτυσσόμενων χωρών 55 θεωρούνται ότι βρίσκονται σε δυσχερή θέση λόγω χρέους ή διατρέχουν υψηλό κίνδυνο να γίνουν. Μια εξήγηση είναι ότι έχουν μικρότερη πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τα φορολογικά τους έσοδα είναι κάτω από το 15% του ΑΕΠ τους, το επίπεδο που θεωρείται επαρκές για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης μιας χώρας.
