Η υποστήριξη για καλώδιο Ελλάδας-Αιγύπτου (GREGY) κερδίζει δυναμική: καθώς η Ευρώπη εργάζεται για την αντικατάσταση ενεργειακών οδών που είναι ευάλωτες σε πολιτικές πιέσεις, το έργο προσφέρει μια άμεση σύνδεση μεταξύ του ανανεώσιμου εφοδιασμού της Βόρειας Αφρικής και του ευρωπαϊκού δικτύου.
Αυτό γράφει σε ανάλυσή του το Middle East Forum, υπογραμμίζοντας ότι συνδέοντας δύο αξιόπιστους εταίρους, το εν λόγω project ενισχύει την περιφερειακή συνεργασία, ενώ παράλληλα προωθεί τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην ενεργειακή ασφάλεια, την ανθεκτικότητα του συστήματος και τις υποδομές ανοιχτής αγοράς.
Όπως υπενθυμίζει η συντάκτης του άρθρου, πρόσφατες συμφωνίες μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου θέτουν τις βάσεις για την εφαρμογή τους: οι φορείς εκμετάλλευσης μεταφοράς και από τις δύο χώρες, μαζί με τον ελληνικό Όμιλο Κοπελούζου , προετοιμάζουν τώρα τα επόμενα βήματα. Το έργο τους βασίζεται στην επίσημη αναγνώριση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς ο κατάλογος των χρηματοδοτούμενων διασυνδέσεων ηλεκτρικής ενέργειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιλαμβάνει πλέον το έργο. Ο Διασυνδετήριος Αγωγός Ελλάδας-Αιγύπτου θα μεταφέρει έως και 3.000 μεγαβάτ ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας από την Αίγυπτο στο ευρωπαϊκό δίκτυο μέσω Ελλάδας.
Σχέση win -win
Πρόκειται για μια σχέση win-win: η Αίγυπτος επεκτείνει την παραγωγή ηλιακής και αιολικής ενέργειας και η Ελλάδα προσφέρει πρόσβαση στο δίκτυο στις ευρωπαϊκές αγορές. Η ενεργειακή σύνδεση συντομεύει τη διαδρομή μεταξύ παραγωγής και κατανάλωσης, φέρνει ενέργεια χαμηλού κόστους προς τα βόρεια και σταθεροποιεί την προσφορά. Το έργο συμπληρώνει τις υπάρχουσες ροές φυσικού αερίου από την περιοχή, με το φυσικό αέριο να κινείται δυτικά προς την Αίγυπτο για επεξεργασία και εξαγωγή, ενώ η ηλεκτρική ενέργεια που κινείται προς τα βόρεια βοηθά στην εξισορρόπηση αυτής της ροής, μειώνει τις εκπομπές, μειώνει την εξάρτηση από αγωγούς και πηγάδια και προσθέτει ανθεκτικότητα στο περιφερειακό ενεργειακό σύστημα.
Τα οφέλη είναι σαφή, αναφέρει η ανάλυση. Οι Ευρωπαίοι καταναλωτές αντιμετωπίζουν υψηλό κόστος ενέργειας και διακυμάνσεις στην προσφορά. Για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, η σύνδεση προσφέρει ανακούφιση και από τα δύο. Για την Αίγυπτο, εξασφαλίζει μακροπρόθεσμους αγοραστές και υποστηρίζει τις επενδύσεις σε εγχώριες υποδομές, ενώ για την Ελλάδα, ενισχύει τον ρόλο της χώρας ως περιφερειακού ενεργειακού κόμβου. Η σύνδεση παρέχει επίσης μια εναλλακτική λύση στην ιρανική και ρωσική ενέργεια, καθώς και στην τουρκική διαμετακόμιση, η οποία συχνά ενσωματώνει και τα δύο.
Σύμφωνα με το Middle East Forum, Έλληνες αξιωματούχοι θεωρούν το έργο κεντρικό τόσο για την εθνική όσο και για την ευρωπαϊκή ενεργειακή στρατηγική. Σχολιάζοντας τη συμφωνία, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου χαρακτήρισε τον GREGY «στρατηγικής σημασίας και για τις δύο χώρες και για ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση». Τοποθέτησε τη διασύνδεση στο πλαίσιο της ευρύτερης πολιτικής της Ελλάδας για την κατασκευή νέων ενεργειακών διαδρόμων μεταξύ Βορρά και Νότου, «σε πλήρη ευθυγράμμιση με την κατεύθυνση που παρουσίασε πρόσφατα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή».
Τα άλλα έργα
Άλλα έργα στην περιοχή προχωρούν με την ίδια λογική: να συνδέσουν την καθαρή ενέργεια της Βόρειας Αφρικής με την ευρωπαϊκή ζήτηση. Ο Διασυνδετήριος Αγωγός Ηλεκτρικής Ενέργειας Ελλάδας-Αφρικής, ένα ξεχωριστό έργο που συνδέει την Αίγυπτο με την Κρήτη, προχωρά επίσης. Θα φέρει ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια στα ελληνικά νησιά και θα υποστηρίξει νέες βιομηχανικές χρήσεις. Μια συνδεδεμένη πρωτοβουλία σχεδιάζει να μετατρέψει την εισαγόμενη ηλιακή και αιολική ενέργεια σε πράσινο υδρογόνο στην Κρήτη, με στόχο 32.000 τόνους ετησίως. Αν και διαφέρει από τη σύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου στην ηπειρωτική χώρα, το έργο δείχνει πώς οι ροές καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας από τη Βόρεια Αφρική μπορούν να υποστηρίξουν τόσο τη σταθερότητα του δικτύου όσο και την παραγωγή καυσίμων, υπογραμμίζει το MEF.
Και εξηγεί: «Η στρατηγική εμπλοκή εδώ δεν απαιτεί άμεσο έλεγχο, αλλά βοηθά στη διαμόρφωση προτύπων, στην προστασία της διαφάνειας και στην αντιμετώπιση ανταγωνιστικών μοντέλων επιρροής».
Η ευρύτερη τάση
Αυτές οι διασυνδέσεις αντικατοπτρίζουν μια ευρύτερη τάση. Βρίσκεται σε εξέλιξη μια ευρωμεσογειακή προσπάθεια για τη σύνδεση αφρικανικών και ευρωπαϊκών δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας. Στην Τυνησία, η διασύνδεση ELMED με την Ιταλία προχωρά, με την Prysmian να έχει αναθέσει σύμβαση ύψους 534 εκατομμυρίων δολαρίων για την κατασκευή μιας γραμμής 136 μιλίων μεταξύ Cap Bon και Σικελίας, η οποία θα παρέχει χωρητικότητα 600 μεγαβάτ. Ενώ η διασύνδεση Ελλάδας-Αιγύπτου αντιπροσωπεύει μια μεγαλύτερη, πιο φιλόδοξη σύνδεση, και τα δύο έργα μοιράζονται έναν στρατηγικό στόχο: να θέσουν τη Βόρεια Αφρική ως κόμβο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας για την Ευρώπη.
Για το καλώδιο Ελλάδας – Κύπρου
Άλλες διασυνδέσεις στην Ανατολική Μεσόγειο ακολουθούν διαφορετικές διαδρομές — για παράδειγμα, η γραμμή από την Κύπρο προς την Ελλάδα, με σχεδιαζόμενη επέκταση προς το Ισραήλ, επικεντρώνεται στη μακροπρόθεσμη ολοκλήρωση, αλλά αντιμετωπίζει ανοιχτά ερωτηματικά σχετικά με το κόστος και τη συμμόρφωση, τονίζει το δημοσίευμα. Αυτά τα έργα δεν ανταγωνίζονται μεταξύ τους, καθώς το καθένα καλύπτει μια ξεχωριστή ανάγκη στο δικό του χρονοδιάγραμμα, αλλά η Ελλάδα είναι σε θέση να χρησιμεύσει ως κόμβος για όλους.
Η αμερικανική συμμετοχή
Καθώς αυτό το δίκτυο διασυνοριακών συνδέσεων αναπτύσσεται, η στρατηγική επιχειρηματολογία για τη συμμετοχή των ΗΠΑ στο έργο του Διασυνδετήριου Αγωγού Ελλάδας-Αιγύπτου γίνεται πιο έντονη. Υποστηρίζει την ευρωπαϊκή ενεργειακή σταθερότητα, περιορίζει τη χρήση καυσίμων ως πολιτικό εργαλείο εχθρικών κρατών και δεσμεύει δύο περιφερειακούς εταίρους. Επίσης, ανοίγει ανταγωνιστικές συμβάσεις για Αμερικανούς κατασκευαστές, μηχανικούς και εταιρείες παροχής υπηρεσιών χωρίς επιδοτήσεις ή εντολές.
Έργα όπως ο GREGY ενισχύουν την ενεργειακή ραχοκοκαλιά της Ευρώπης και μαζί της, την ανθεκτικότητα της διατλαντικής συμμαχίας. Μειώνουν τον χώρο για αντίπαλες δυνάμεις να εκμεταλλευτούν την εξάρτηση ή την αστάθεια στην περιοχή. Η στρατηγική εμπλοκή εδώ δεν απαιτεί άμεσο έλεγχο, αλλά βοηθά στη διαμόρφωση προτύπων, στην προστασία της διαφάνειας και στην αντιμετώπιση αντίπαλων μοντέλων επιρροής.
Η υποστήριξη των ΗΠΑ μπορεί να παραμείνει περιορισμένη και στοχευμένη, τονίζει η Νικολέτα Κουρούση στο MEF και καταλήγει: «Μπορεί να περιλαμβάνει ασφάλιση πολιτικού κινδύνου, μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, τεχνική βοήθεια για τη λειτουργία του συστήματος και διπλωματικό συντονισμό σε όλη την αδειοδότηση και την πρόσβαση στην αγορά. Η έγκαιρη εμπλοκή μειώνει την αστάθεια και ενδυναμώνει τους συμμάχους πριν ξεσπάσουν κρίσεις. Αυτό είναι ένα μήνυμα ότι η καθαρή ενέργεια μπορεί να κινηθεί ταχύτερα από τον εξαναγκασμό, ότι η συνεργασία μπορεί να θέσει τους όρους και ότι το μέλλον της περιοχής μπορεί να οικοδομηθεί μέσω συνεργασιών που αποδίδουν. Το παράθυρο για δράση είναι ανοιχτό, αλλά το κόστος της καθυστέρησης αυξάνεται».
