Η ευρωπαϊκή οικονομία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα απρόσμενο κοκτέιλ πιέσεων: τους δραματικά αυξημένους αμερικανικούς δασμούς και την παράδοξη ανατίμηση του ευρώ έναντι του δολαρίου. Ενώ πολλοί αναλυτές περίμεναν ένα «σοκ» από τον εμπορικό πόλεμο, η πραγματικότητα αποδείχθηκε πιο σύνθετη, με τις επιπτώσεις να είναι άνισες και την ανάπτυξη να δέχεται το κύριο πλήγμα.
Οι αμερικανικοί δασμοί στις ευρωπαϊκές εξαγωγές εκτοξεύτηκαν από το 1,5% στο 13,1% το 2025. Αρχικά, οι οικονομολόγοι προέβλεπαν ένα ισχυρό αρνητικό σοκ, το οποίο θα εκδηλωνόταν μέσω ευρωπαϊκών αντιμέτρων (αυξάνοντας τον πληθωρισμό), υποτίμησης του ευρώ και έντονης αβεβαιότητας στις επενδύσεις, αναφέρει στο ενημερωτικό της δελτίο για την παγκόσμια οικονομία η Alpha Bank.
Η ανατροπή των προβλέψεων
Ωστόσο, όπως τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), Κριστίν Λαγκάρντ, σε πρόσφατη ομιλία της, αυτές οι υποθέσεις δεν επιβεβαιώθηκαν:
Αναστολή Αντιμέτρων: Μετά από εμπορική συμφωνία τον Ιούλιο του 2025, η Ευρώπη ανέστειλε τα αντίμετρα των 26 δισ. ευρώ. Η απόφαση αυτή, που ελήφθη υπό την πίεση των βιομηχανιών και τις γεωπολιτικές ανησυχίες για τη στήριξη της Ουκρανίας, απέτρεψε τις μεγάλες διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού.
Η παράδοξη ανατίμηση του ευρώ: Αντί για την αναμενόμενη υποτίμηση, το ευρώ ανατιμήθηκε κατά 13% έναντι του δολαρίου από την αρχή του έτους. Αυτή η εξέλιξη, που οφείλεται στην αμφισβήτηση του δολαρίου ως «ασφαλούς καταφυγίου» (εξ ου και το ιστορικό υψηλό του χρυσού στα 4.300 δολάρια/ ουγγιά), λειτούργησε ως ασπίδα κατά του εισαγόμενου πληθωρισμού, αλλά ταυτόχρονα επιβάρυνε την ήδη αναιμική ευρωπαϊκή ανάπτυξη.
Οι άνισες επιπτώσεις στον Ευρωπαϊκό Χάρτη
Η διπλή πίεση των δασμών και της ανατίμησης πλήττει χώρες και κλάδους ανάλογα με την εμπορική τους έκθεση προς τις ΗΠΑ, αναφέρει στο σημείωμά της η Alpha Bank.
Η Ιρλανδία εμφανίζει τη μεγαλύτερη «εξάρτηση» από τις εξαγωγές προς τις ΗΠΑ (ως % του ΑΕΠ), ακολουθούμενη από το Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ολλανδία, την Αυστρία και την Ιταλία, οι οποίες αναμένεται να επηρεαστούν περισσότερο.
Στον αντίποδα, χώρες με μικρή εμπορική εξάρτηση, όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Κύπρος και η Μάλτα, αναμένεται να επηρεαστούν ελάχιστα.
Σε επίπεδο κλάδων, η φαρμακοβιομηχανία αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πρόκληση, καθώς οι ΗΠΑ αποτελούν μεγάλο μέρος των συνολικών της πωλήσεων, ενώ ακολουθούν (σε μικρότερο βαθμό) τα οχήματα, τα μηχανήματα, ο εξοπλισμός και τα χημικά προϊόντα. Οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις, εν τω μεταξύ, αναγκάζονται να μειώσουν τα αποθέματά τους και να «απορροφήσουν» τη συρρίκνωση των περιθωρίων κέρδους τους.
Η εσωτερική αγορά ως απάντηση
Η ΕΚΤ υπογραμμίζει πως η κρισιμότερη απάντηση στις εξωτερικές πιέσεις βρίσκεται εντός της Ευρώπης. Μια αύξηση μόλις 2% στο εμπόριο εντός της ευρωζώνης θα αρκούσε για να αντισταθμίσει την απώλεια εξαγωγών προς τις ΗΠΑ λόγω των δασμών.
Για να επιτευχθεί αυτό, κρίνεται επιτακτική η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων όπως η ολοκλήρωση της Ενιαίας Κεφαλαιαγοράς, η οποία θα στηρίξει τις εταιρείες στην υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης και θα ενισχύσει τη δυνητική ανάπτυξη.
Παράλληλα, οι δεσμεύσεις για αύξηση των αμυντικών δαπανών αναμένεται να λειτουργήσουν ως «ένεση» δημόσιων επενδύσεων, αντισταθμίζοντας περίπου το ένα τρίτο του εμπορικού σοκ στην ανάπτυξη της ευρωζώνης έως το 2027, καταλήγει στο ενημερωτικό της σημείωμα η Alpha Bank.
