Επενδυτικό κενό: Η ανάπτυξη που δεν αρκεί και τι κρατάει πίσω την οικονομία

Η Ελλάδα τρέχει πιο γρήγορα από την Ευρώπη, αλλά όχι αρκετά για να τη φτάσει. Χωρίς ριζική αλλαγή στο επενδυτικό μοντέλο και αύξησης της παραγωγικότητας, ωστόσο το όνειρο της σύγκλισης θα μείνει άπιαστο.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της McKinsey & Company Ελλάδας και Κύπρου, Κώστα Τσόπελα, η τωρινή ανάπτυξη απλά δεν αρκεί. Και αυτό όπως είπε γιατί «καθοδηγείται από κατανάλωση, υποβασταζόμενη από επενδύσεις, αλλά σοβαρά αντισταθμίζεται από τη διευρυμένη αρνητική συμβολή των καθαρών εξαγωγών».

Οι αριθμοί μπορεί να εμφανίζονται θετικοί και μάλιστα καλύτεροι από τους αντίστοιχους ευρωπαϊκούς, ωστόσο έχουμε ακόμη πολύ δρόμο να διανύσουμε. «Για να φθάσουμε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, χρειαζόμαστε ανάπτυξη 6,5% κάθε χρόνο μέχρι το 2030», ανέφερε με έμφαση ο κ. Τσόπελας μιλώντας πρόσφατα στο 6ο συνέδριο της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών.

Η ελληνική οικονομία, μετά από χρόνια κρίσεων και προσαρμογής, δεν έχει καταφέρει ακόμη να αναβαθμίσει ουσιαστικά τη δομή των επενδύσεών της

Τι κρύβεται πίσω από την βιτρίνα

Πίσω από την βιτρίνα κρύβεται κάτι εξίσου ανησυχητικό. Η ελληνική οικονομία, μετά από χρόνια κρίσεων και προσαρμογής, δεν έχει καταφέρει ακόμη να αναβαθμίσει ουσιαστικά τη δομή των επενδύσεών της. «Οι επενδύσεις αυξάνονται, αλλά όχι όσο πρέπει. Ο σχηματισμός παγίου κεφαλαίου παραμένει κάτω από τα επίπεδα συγκρίσιμων χωρών, κάτω από τις φιλοδοξίες μας. Και σίγουρα κάτω από το επιδιωκόμενου οικονομικού μοντέλου που έχουμε θέσει ως χώρα», όπως λέει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της McKinsey.

«Σήμερα, βλέπουμε κατάρρευση των επενδύσεων χαμηλού πολλαπλασιαστή, όπως στις κατοικίες, χωρίς να έχει αντικατασταθεί από επενδύσεις υψηλού πολλαπλασιαστή. Έχουμε μια μικρή αύξηση στις επενδύσεις καινοτομίας και εξοπλισμού — αλλά παραμένει αναιμική».

Το χάσμα μεγαλώνει, αντί να μικραίνει

Το αποτέλεσμα; Το χάσμα με την Ευρώπη όχι μόνο δεν μικραίνει, αλλά μεγαλώνει. Εξίσου ανησυχητικό σύμφωνα με τον κ. Τσοπέλο είναι ότι οι περισσότεροι κλάδοι υποεπενδύουν και υποαποδίδουν. Και αυτό όπως λέει φαίνεται είτε σε επίπεδο εσόδων, είτε σε παραγωγικότητα, είτε στη χρήση κεφαλαίων».

Τι κρατάει πίσω την οικονομία

Η McKinsey εντοπίζει τρεις διαρθρωτικούς περιορισμούς που κρατούν πίσω την οικονομία: Η επιχειρηματική δραστηριότητα είναι υπερβολικά συγκεντρωμένη σε κλάδους χαμηλής προστιθέμενης αξίας. Η δομή της οικονομίας με πολύ μικρές επιχειρήσεις περιορίζει τη ροπή προς επενδύσεις και την πρόσβαση σε κεφάλαια. Ο κ. Τσοπέλος επικαλέστηκε έρευνα που δείχνει πως «αν πέσει 1 δισ. ευρώ επένδυση στην χώρα, δημιουργεί 680 χιλ. ευρώ ΑΕΠ, αλλά και 600 χιλ. ευρώ εισαγωγές. «Πάμε δηλαδή», όπως είπε, «ένα βήμα μπροστά και μισό πίσω».

Οι επενδύσεις που «μετράνε»

Στην ίδια συζήτηση, ο Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ και καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών ξεκίνησε λέγοντας πως είναι αναγκαίο να διαχωριστούν οι επενδύσεις σε κατασκευές και ακίνητα από τις επιχειρηματικές. «Το 2007 που ήμασταν στο απόγειο των επενδύσεων και σε απόλυτους αριθμός και ως προς ποσοστό του ΑΕΠ», όπως είπε, «τα 2/3 ήταν κατασκευές και τα 4/5 από αυτές ήταν σπίτια».

Οι επιχειρηματικές επενδύσεις στον αντίποδα, σημείωσε κρατήθηκαν σε καλά επίπεδα μέσα στην κρίση και συνεχίζουν υποβοηθούμενες από το Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και σε μια περίοδο που η ελληνική οικονομία κάνει rebound.

Επένδυση στην εκπαίδευση

Για τον κ. Βέττα, τα καλά νέα είναι ότι «το επίπεδο επενδύσεων σε δισεκατομμύρια που χρειάζεται η ελληνική οικονομία για να διατηρήσει τουλάχιστον τους σημερινούς ρυθμούς ανάπτυξης και να αποφύγει την επιστροφή στο 1% από 2%, δεν είναι τεράστιο. «Μιλάμε για τρεις ή τέσσερις ή πέντε μεγάλες επενδύσεις, λίγα δισεκατομμύρια ευρώ» ενώ υπογραμμίζει πως μπορεί να αναζωογονηθούν κλάδοι υψηλής προστιθέμενης αξίας υπό συνθήκες υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις.

Ποιες είναι αυτές; Το δέον, σύμφωνα με τον γενικό διευθυντή του ΙΟΒΕ, είναι οι ξένες επενδύσεις που έρχονται από εδώ και πέρα «πρέπει οπωσδήποτε να πατήσουν στον ανθρώπινο κεφάλαιο». Και αυτό θα έρθει μέσα από την αναβάθμιση της υποχρεωτικής εκπαίδευσης αλλά και τη διασύνδεση των πανεπιστημίων με την έρευνα. Τομείς που ακόμη υστερούμε και μένουμε πίσω σε σύγκριση με την Ισπανία, Πορτογαλία ή ακόμη και την Ρουμανία.

Πώς θα μπούμε σε ενάρετο κύκλο

Χωρίς αυτό, δύσκολα θα έρθουν οι επενδύσεις που η χώρα χρειάζεται όπως από φαρμακευτικές, από κέντρα R&D. «Όλες αυτές οι επενδύσεις είναι μακροπρόθεσμες, δεν έχουν ορίζοντα 2-3 ετών. Και είναι επενδύσεις που εξαρτώνται από το πώς βλέπουν πως θα είναι το οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον της χώρας σε 5, 10 και 15 χρόνια», λέει ο Βέττας. «Το ερώτημα είναι: πώς θα είναι η ελληνική οικονομία τότε; Αν δεν έχουμε απάντηση, οι επενδύσεις δεν θα έρθουν». Από αυτό θα εξαρτηθεί ένα ο κύκλος θα είναι φαύλος ή ενάρετος

Σχολιάζοντας την κάλυψη του περιβόητου επενδυτικού κενού, ο κ. Βέττας θεωρεί πως από το 17%-18% που είναι καταλαμβάνουν σήμερα οι επενδύσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ στο επιθυμητό 24% θα πάμε σταδιακά και σίγουρα δεν θα κάνουμε άλματα.