Μαύροι κύκνοι, Ασθενή Σήματα ή Δημιουργική Καταστροφή; - Οικονομικός Ταχυδρόμος

Οι μαύροι κύκνοι (Ν. Taleb) ως ορισμός των ξαφνικών σημαντικών γεγονότων που προαναγγέλλουν σοβαρές αρνητικές μεταβολές έχουν καθιερωθεί στην προσπάθειά μας να κατανοήσουμε τι μπορεί να συμβεί σ’ έναν οικονομικό κόσμο που χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλους όγκους χρεών αλλά και στοιχείων ενεργητικού πολλαπλάσιας αξίας των υποκείμενων στοιχείων, και στηρίζεται σε εύθραυστες ανθρώπινες ορθολογικές συμπεριφορές.

Mάλιστα η έννοια των «ασθενών σημάτων» (weak signals) έχει πλέον ακόμα πιο ισχυρή προβλεπτική δυνατότητα αφού δεν χρειάζονται ούτε καν μεγάλα γεγονότα αλλά ενδείξεις μιας επερχόμενης μεταβολής. Μάλιστα ο J. Demon της JP Morgan ουσιαστικά αυτήν την έννοια επικαλέστηκε όταν μίλησε (αναφερόμενος στις πρόσφατες πτωχεύσεις των εταιρειών στις ΗΠΑ) για «κατσαρίδες» (και όχι για μαύρους κύκνους) που όταν υπάρχει μία, υπάρχουν πολλές (έχει την εμπειρία της Bear Stems).

Να θυμίσουμε ότι αμέσως πριν, είχε επισυμβεί η ραγδαία απομείωση της αξίας των κρυπτονομισμάτων μετά την ανακοίνωση του Trump για τους 100% δασμούς στην Κίνα. Όμως η αγορά τους είναι ήδη τεράστια και η αγορά των παραγωγών τους 10 φορές μεγαλύτερη.

Συνεπώς είναι εμφανές ότι ξαφνικές μεταβολές στις αγορές αυτές αφορούν το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα αφού επηρεάζουν τον μη τραπεζικό τομέα και είναι μια σοβαρή πηγή ανησυχιών για την παγκόσμια χρηματοοικονομική σταθερότητα (BIS). Είναι λοιπόν η αναταραχή στις αγορές αυτές ένας μαύρος κύκνος όσον αφορά την εμπιστοσύνη των επενδυτών; Και η άνοδος του χρυσού; Είναι μόνο οι αγορές του από τις ανατολικές κεντρικές τράπεζες ή αποτελούν ασφαλέστερα καταφύγια για όλους τους επενδυτές; Εξάλλου η (ελαφρά μέχρι στιγμής) αύξηση των επιτοκίων μακροπρόθεσμων ομολογιακών εκδόσεων είναι πλέον γεγονός.

Τα τελευταία χρηματοπιστωτικά προβλήματα των εταιρειών, Tricolor Holdings, First Brands, Westen Alliance Bankcorp, Fifth Third, Zions Bankcorp κ.τ.λ. κανονικά θα έπρεπε να θεωρούνται περιστατικά «δημιουργικής καταστροφής». Όμως σε ένα οικονομικό σύστημα που λειτουργεί υπό υψηλή πίεση αβεβαιότητας κυρίως λόγω σοβαρών γεωστρατηγικών και οικονομικών ανακατατάξεων μήπως είναι κάτι παραπάνω; Ταυτοχρόνως πάντως το οικονομικό σύστημα λειτουργεί υπό συνθήκες χρηματιστηριακής ευφορίας κυρίως λόγω των εταιρικών αποτελεσμάτων (πληθωριστική διόγκωση) αλλά και σημαντικών προσδοκιών από την ΑΙ.

Αυτή η εκ πρώτης όψεως αντίφαση δημιουργεί, στην μεγάλη εικόνα, υποψίες δομικής αστάθειας και κάνει τους αναλυτές να ψάχνουν ενδείξεις μελλοντικών εξελίξεων: Μαύροι κύκνοι ή ασθενή σήματα ή φυσιολογική δημιουργική καταστροφή;

Υπάρχουν συστηματικότεροι λόγοι που ανησυχούμε για την χρηματοπιστωτική σταθερότητα στις ΗΠΑ και στον υπόλοιπο κόσμο μετά; Υπάρχει κάποιο κοινό στοιχείο που να αφορά τις συγκεκριμένες πτωχεύσεις όταν μάλιστα μια παράλληλη αγορά (crypto) παρουσιάζει σοβαρή αναταραχή και συγχρόνως αναζητούνται ασφαλή καταφύγια;

Μήπως το ιδιωτικό χρέος (δηλαδή οι εμπορικές πιστώσεις) είναι πλέον τόσο υψηλό (ως ένας ελέφαντας σ’ ένα δωμάτιο), ώστε υπάρχουν φόβοι συστηματικής αδυναμίας εξυπηρέτησής του; Και το πρόβλημα περιορίζεται στις ΗΠΑ; Η Γαλλία; Μήπως η συνεχής στήριξη της μεγέθυνσης στην κατανάλωση στο δυτικό κόσμο μαζί με την παροχή μεγάλης ρευστότητας (δημόσια χρέη) συσσωρεύει μια «φούσκα μεγέθυνσης» που είναι επιρρεπής σε μεγάλες διορθώσεις; Διότι εάν θιγεί η κινητήριος δύναμη της δυτικής ανάπτυξης (κατανάλωση) θα προκαλέσει μια σπειροειδή προς τα κάτω εξέλιξη: μικρότερη κατανάλωση ασθενέστερη ανάπτυξη και στην συνέχεια περαιτέρω πτώση της κατανάλωσης.

Κοιτάξαμε τους δείκτες ιδιωτικών χρεών στην Γαλλία, Γερμανία, ΗΠΑ (και Ελλάδα), πίνακας 1 και παρατηρούμε μία σημαντική διόγκωση των ιδιωτικών χρεών.

Συνεπώς φοβόμαστε ότι ακόμα και μικρές αρνητικές διορθώσεις στην οικονομική δραστηριότητα άρα και στα προσωπικά εισοδήματα ή στην προοπτική τους(shut down), όταν βρίσκονται τόσο υψηλά οι δείκτες χρέους, μπορούν να προκαλέσουν κύμα χρηματοπιστωτικών αθετήσεων, ανοίγοντας την πόρτα στην άρνηση του συμπεριφορικού ορθολογισμού οδηγώντας να κυριαρχήσουν προσδοκίες απόρριψης της (περαιτέρω) ζημιάς. Εξάλλου οι δασμικές επιδράσεις δεν έχουν ακόμα πλήρως καταγραφεί.

Από την άλλη μεριά βρισκόμαστε (στις ΗΠΑ) σε περιοχή προσδοκώμενων μειώσεων των επιτοκίων που αντικειμενικά μειώνουν της πιθανότητα παρόμοιων κραδασμών.

Παράλληλα οι πραγματικές ΑΙ επενδύσεις (όχι μόνο χρηματιστηρικές) όπως και η γενικότερη επενδυτική ελκυστικότητα των ΗΠΑ αυξάνονται σημαντικά δημιουργώντας προσπάθειες πραγματικής ανάσχεσης των υφεσιακών (βλέπε δασμολογικών) πιέσεων τροφοδοτώντας και την περαιτέρω χρηματιστηριακή άνοδο στις ΗΠΑ.

Το πραγματικό ερώτημα που τίθεται (κυρίως στις ΗΠΑ για τα επόμενα δύο χρόνια) είναι ποια θα είναι η σχέση ανάμεσα στις υφεσιακές πιέσεις άρα και την προσδοκώμενη απομείωση των εισοδημάτων και από την άλλη μεριά την ενίσχυση της ρευστότητας συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των βραχυπρόθεσμων επιτοκίων. Εάν σε αυτό το σκηνικό προστεθεί είτε μια σύγκρουση για την FED ή μια πρόθεση απομείωσης των ρυθμιστικών κανόνων λειτουργίας των τραπεζών (έχει ήδη διατυπωθεί στο MAGA) τότε τα πράγματα θα δυσκολέψουν.

Πάντως η κανονικότητα στον διεθνή χρηματοπιστωτικό τομέα είναι πλέον ένα ζητούμενο.