Το νέο περιβάλλον στη σύνταξη των προϋπολογισμών των Δημόσιων Φορέων

Η κατάρτιση των προϋπολογισμών Δήμων, Περιφερειών και λοιπών ΝΠ του Δημοσίου για το 2026 γίνεται σε ένα νέο περιβάλλον, το οποίο διαμορφώνεται κυρίως από την πλήρη εφαρμογή του ΠΔ 54/2018 για το λογιστικό σχέδιο της Γενικής Κυβέρνησης και δευτερευόντως από τον Ν. 5217/2025, που καθορίζει το συνολικό πλαίσιο δημοσιονομικής διαχείρισης. Οι αλλαγές αυτές δεν ανατρέπουν εκ βάθρων τη διαδικασία, αλλά εισάγουν νέα εργαλεία και απαιτήσεις που ενισχύουν τη χρησιμότητα του προϋπολογισμού ως εργαλείου διοίκησης και διαφάνειας.

Νέες ταξινομήσεις εσόδων και δαπανών

Το ΠΔ 54/2018, που πλέον εφαρμόζεται και στο επίπεδο των προϋπολογισμών, επιβάλλει τη χρήση νέων ταξινομήσεων για έσοδα και δαπάνες.
Η διοικητική, οικονομική και κατά πηγή χρηματοδότησης, ταξινόμηση των δαπανών και εσόδων δίνει μια πιο «πολυδιάστατη» εικόνα για το πού κατευθύνονται οι πόροι, ποιοι είναι οι μηχανισμοί χρηματοδότησης και πώς συνδέονται με τους στόχους του κάθε φορέα.
Για πρώτη φορά, οι αποφάσεις μιας υπηρεσίας δεν αποτυπώνονται μόνο ως γραμμές εξόδων, αλλά συνδέονται με συγκεκριμένα προγράμματα και πηγές χρηματοδότησης, ενισχύοντας τη δυνατότητα αξιολόγησης των αποτελεσμάτων τους.

Νέα εργαλεία παρουσίασης και προγραμματισμού: Συνοπτικοί προϋπολογισμοί και ΠΔΠ

Μια βασική καινοτομία του νέου πλαισίου, όπως διαμορφώθηκε με τον Ν. 5217/2025, είναι η καθιέρωση δύο εργαλείων:

• των συνοπτικών προϋπολογισμών, που παρουσιάζουν με απλό και κατανοητό τρόπο τα βασικά μεγέθη, και
• του Πολυετούς Δημοσιονομικού Προγραμματισμού (ΠΔΠ) για την περίοδο 2026–2029.

Οι συνοπτικοί πίνακες επιτρέπουν συγκρίσεις μεταξύ ετών και ενισχύουν τη λογοδοσία προς τους πολίτες, ενώ ο ΠΔΠ αποτυπώνει τις μεσοπρόθεσμες τάσεις και λειτουργεί ως εργαλείο στρατηγικού σχεδιασμού. Σε συνδυασμό, τα δύο αυτά εργαλεία:

• Συνδέουν τον ετήσιο προϋπολογισμό με μια μεσοπρόθεσμη προοπτική,
• Αναδεικνύουν τις δημοσιονομικές πιέσεις ή ευκαιρίες που θα εμφανιστούν τα επόμενα χρόνια.

Παρακολούθηση πηγών χρηματοδότησης

Η συστηματική καταγραφή των πηγών χρηματοδότησης — ίδιων πόρων, κρατικών επιχορηγήσεων, ευρωπαϊκών προγραμμάτων — δίνει μια σαφέστερη εικόνα για τη βιωσιμότητα και την εξάρτηση των δράσεων.

Η δυνατότητα να συνδέονται συγκεκριμένες δαπάνες με τις αντίστοιχες πηγές ενισχύει την ανάλυση κινδύνων και τη λήψη αποφάσεων για το μέλλον.

Το νέο πλαίσιο οδηγεί σε:

• Πλουσιότερη πληροφόρηση, με στοιχεία που αποτυπώνουν πολλαπλές διαστάσεις.
• Μεγαλύτερη διαφάνεια και ευκολότερη λογοδοσία προς τους πολίτες.
• Στρατηγικό προσανατολισμό μέσω των συνοπτικών πινάκων και του ΠΔΠ.

Προπαρασκευαστικές ενέργειες για την εφαρμογή του νέου πλαισίου προϋπολογισμών.

Η μετάβαση στο νέο πλαίσιο απαιτεί στοχευμένη προετοιμασία σε τεχνικό και οργανωτικό επίπεδο.

Κεντρική προτεραιότητα είναι η ενημέρωση των πληροφοριακών συστημάτων και η προσαρμογή των οικονομικών δεδομένων στις νέες ταξινομήσεις του ΠΔ 54/2018, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια και η συγκρισιμότητα των στοιχείων.

Σημαντική είναι επίσης η διαμόρφωση των συνοπτικών προϋπολογισμών, που προϋποθέτει συστηματική παρακολούθηση των πηγών χρηματοδότησης και ενιαία καταγραφή των στοιχείων από όλες τις υπηρεσίες του φορέα.

Ο ρόλος των πληροφοριακών συστημάτων

Καθοριστικής σημασίας για την επιτυχία της μετάβασης είναι η επάρκεια και η προσαρμογή των πληροφοριακών συστημάτων οικονομικής διαχείρισης. Η εισαγωγή του νέου σχεδίου λογαριασμών, η παρακολούθηση των πηγών χρηματοδότησης και η δυνατότητα εξαγωγής συνοπτικών και συγκριτικών στοιχείων απαιτούν τεχνική αναβάθμιση και στενή συνεργασία με τους παρόχους λογισμικού. Η ορθή λειτουργία αυτών των συστημάτων θα επιτρέψει στους Δήμους να αντλούν αξιόπιστη πληροφόρηση για τον προγραμματισμό, την εκτέλεση και την αξιολόγηση των προϋπολογισμών τους.

Συνοψίζοντας, η εφαρμογή του Π.Δ. 54/2018 και του Ν. 5217/2025 διαμορφώνει ένα σύγχρονο, ενιαίο και στρατηγικό πλαίσιο δημοσιονομικής διαχείρισης για όλους τους Δημόσιους Φορείς.

Το νέο περιβάλλον δεν περιορίζεται στην τεχνική αναδιάρθρωση των ταξινομήσεων, αλλά εισάγει μια διαφορετική αντίληψη για τον ρόλο του προϋπολογισμού — ως εργαλείου διοίκησης, προγραμματισμού και αξιολόγησης πολιτικών.

Η επιτυχής του εφαρμογή θα κριθεί από τον βαθμό ετοιμότητας και συνεργασίας των φορέων στη μετάβαση που ήδη έχει ξεκινήσει.

Οι Στέλιος Καραγιλάνης και Θάνος Καραγιλάνης είναι συγγραφείς του βιβλίου «IPSAS: το ΠΔ 54/18 και η Μεταρρύθμιση της Λογιστικής του Δημόσιου τομέα στην Ελλάδα».