Η φιλόδοξη στρατηγική Ευρώπης για την τεχνητή νοημοσύνη κινδυνεύει να συγκρουστεί με ένα κρίσιμο περιβαλλοντικό ζήτημα το οποίο συχνά παραβλέπεται: τη λειψυδρία.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει μεγάλα σχέδια για την επέκταση των κέντρων δεδομένων, ανακοινώνοντας τον Απρίλιο ότι σκοπεύει τουλάχιστον να τριπλασιάσει τη χωρητικότητά της τα επόμενα πέντε έως επτά χρόνια, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να γίνει ένας κόμβος τεχνητής νοημοσύνης παγκόσμιας κλάσης.
Η ταχεία ανάπτυξη κέντρων δεδομένων, τα οποία τροφοδοτούν όλες τις πτυχές της ψηφιακής οικονομίας, από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές έως εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT, έχει προκαλέσει κάποια ανησυχία – ιδιαίτερα σε περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν λειψυδρία.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν έλλειψη ολοκληρωμένης σκέψης
Το ζήτημα είναι ιδιαίτερα οξύ σε όλη τη νότια Ευρώπη, με περίπου το 30% του πληθυσμού να βρίσκεται σε περιοχές με μόνιμη έλλειψη νερού. Πρόκειται για μια κατάσταση κατά την οποία η ζήτηση για νερό υπερβαίνει τη διαθέσιμη προσφορά στη διάρκεια μιας συγκεκριμένης περιόδου.
Τα κέντρα δεδομένων συνήθως απαιτούν μεγάλες ποσότητες νερού για να μην υπερθερμανθούν.
Μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας όπως η Amazon, η Microsoft και η Meta έχουν επενδύσει δισεκατομμύρια αμερικανικά δολάρια σε νέες εγκαταστάσεις στην Ευρώπη, για παράδειγμα στην Ισπανία, ενώ η Google σχεδιάζει να αναπτύξει τρεις κόμβων στην Ελλάδα – συγκεκριμένα στο λεκανοπέδιο της Αττικής.
Λειψυδρία και τεχνολογικοί κολοσσοί
Ο Kevin Grecksch, αναπληρωτής καθηγητής επιστήμης, πολιτικής και διαχείρισης υδάτων στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, δήλωσε στο CNBC ότι τα σχέδια για την κατασκευή κέντρων δεδομένων σε ευρωπαϊκές περιοχές που αντιμετωπίζουν πρόβλημα λειψυδρίας καταδεικνύουν ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής έχουν έλλειψη ολοκληρωμένης σκέψης.
«Οι πολιτικοί προσπαθούν να αξιοποιήσουν την τεχνητή νοημοσύνη γιατί τη βλέπουν ως επένδυση στο μέλλον με νέες θέσεις εργασίας, όμως δεν εξετάζουν τη βιωσιμότητα του σχεδίου τους» υπογραμμίζει ο Grecksch.
Η ταχεία ανάπτυξη κέντρων δεδομένων σε όλη την Ευρώπη εγείρει ωστόσο πολλά αναπάντητα ερωτήματα, όπως τι θα γίνει με τη χρήση νερού όταν οι δημόσιες εταιρείες ύδρευσης θα κληθούν να αποφασίσουν ποιος έχει προτεραιότητα στο νερό.
«Τα κέντρα δεδομένων τείνουν να κατασκευάζονται σε άνυδρα ή ημι-άνυδρα κλίματα επειδή αυτό είναι το προτιμώμενο περιβάλλον για διακομιστές. Ωστόσο, αυτές οι περιοχές αντιμετωπίζουν προβλήματα λειψυδρίας ή είναι επιρρεπείς στην ξηρασία», είπε ο Grecksch.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, δήλωσε ότι οι πολιτικές της Κοινής Πρωτοβουλίας για την Ευρωπαϊκή Υπολογιστική Υψηλών Επιδόσεων (EuroHPC JU) περιλαμβάνουν την επιλογή τοποθεσιών για την κατασκευή εργοστασίων Τεχνητής Νοημοσύνης με βάση κριτήρια που δίνουν προτεραιότητα στην ενεργειακή απόδοση και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα.
«Η πράσινη πληροφορική θα συνεχίσει να επιδιώκεται μέσω ενεργειακά αποδοτικών υπερυπολογιστών βελτιστοποιημένων για την Τεχνητή Νοημοσύνη, χρησιμοποιώντας τεχνικές όπως η δυναμική εξοικονόμηση ενέργειας και οι τεχνικές επαναχρησιμοποίησης, όπως η προηγμένη ψύξη και η ανακύκλωση της παραγόμενης θερμότητας», δήλωσε ο εκπρόσωπος στο CNBC.
Η ΕΕ αναφέρθηκε στον νέο υπερυπολογιστή «JUPITER» στο Γιούλιχ της Γερμανίας ως «ένα εξαιρετικό παράδειγμα ευρωπαϊκής αριστείας» στην αντιμετώπιση της ενεργειακής απόδοσης, λέγοντας ότι το σύστημα λειτουργεί εξ ολοκλήρου με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και διαθέτει «προηγμένη» ψύξη και επαναχρησιμοποίηση ενέργειας.
Όμως, στην Αραγονία της Βορειοανατολικής Ισπανίας, μια περιοχή με σοβαρό πρόβλημα λειψυδρίας η κατάσταση δεν μπορεί να είναι τόσο ιδανική.
Η Amazon σχεδιάζει να ανοίξει τρία κέντρα δεδομένων, τα οποία υποστηρίζει ότι θα δημιουργήσουν χιλιάδες νέες θέσεις εργασίας, με τους αγρότες και τους κατοίκους της περιοχής να αντιδρούν έντονα καθώς αναρωτιούνται «ποιος θα έχει προτεραιότητα στο νερό όταν θα υπάρχει έλλειψη. Αυτοί ή ο τεχνολογικός γίγαντας;»
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το μικρό αγγλικό χωριό Κάλχαμ στο Όξφορντσαϊρ, έχει επιλεγεί ως η πρώτη από τις λεγόμενες «ζώνες ανάπτυξης» της τεχνητής νοημοσύνης της βρετανικής κυβέρνησης. Όμως η απόφαση να κατασκευαστούν αυτά τα κέντρα σε μια περιοχή που βρίσκεται κοντά σε μία από τις πρώτες δεξαμενές νερού της χώρας που λειτουργεί εδώ και 30 χρόνια, έχει προκαλέσει φόβους ότι θα μπορούσε να εξαντλήσει τα αποθέματα.
«Το επόμενο μεγάλο βήμα που θέλει να κάνει η EUDC στην Ευρώπη, είναι η χρήση μη πόσιμου νερού σε αυτές τις βιομηχανίες» υπογράμμισε ο Winterson όπως η Microsoft, που δοκιμάζει σχέδια κέντρων δεδομένων που καταναλώνουν μηδενικό νερό για ψύξη.
Το ίδιο και η Start Campus στο Sines της Πορτογαλίας που ισχυρίζεται ότι επιτυγχάνει μηδενική WUE ανακυκλώνοντας θαλασσινό νερό μέσω των συστημάτων της.
«Πρόκειται για τρισεκατομμύρια δολάρια ΑΕΠ και εκατομμύρια θέσεις εργασίας στον τομέα της τεχνολογίας μόνο στην Ευρώπη — οι οποίες κατά μέσο όρο πληρώνουν σημαντικά υψηλότερους μισθούς από τον εθνικό μέσο όρο μισθών. Ένα κέντρο δεδομένων 20 [μεγαβάτ] χρησιμοποιεί παρόμοια ποσότητα νερού με ένα γήπεδο γκολφ! Πόσο ΑΕΠ δημιουργούν τα γήπεδα γκολφ; Τι είδους θέσεις εργασίας;» δήλωσε ο Winterson.
Οι Ευρωπαίοι νομοθέτες έχουν προειδοποιήσει ωστόσο, για την αυξανόμενη κρίση νερού στην περιοχή, λέγοντας ότι υπάρχει πιεστική ανάγκη να αντιμετωπιστούν ζητήματα όπως η έλλειψη, η επισιτιστική ασφάλεια και η ρύπανση σε μια εποχή που η Ευρώπη είναι η ήπειρος που θερμαίνεται ταχύτερα στον πλανήτη.
Ανάλυση της S&P Global τον περασμένο μήνα ανέφερε ότι χώρες όπως η Ισπανία και η Ελλάδα -που αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα λειψυδρίας από τη δεκαετία του 2020- έχουν βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τεχνολογικών κολοσσών που προσφέρουν στις κυβερνήσεις τους το δόλωμα της ανάπτυξης μέσω των επενδύσεων για να εξαντλήσουν τους υδάτινους πόρους τους.
Ό,τι απέμενε από τη λίμνη Κορώνεια ή Αγίου Βασιλείου (από το ομώνυμο χωριό) λίγα χιλιόμετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης.
Ο Michael Winterson, γενικός γραμματέας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Κέντρων Δεδομένων (EUDCA), η οποία εκπροσωπεί τα συμφέροντα της ευρωπαϊκής κοινότητας διαχειριστών κέντρων δεδομένων, δήλωσε ότι η κατανάλωση νερού είναι μια ανησυχία που η βιομηχανία λαμβάνει σοβαρά υπόψη.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, δήλωσε στα τέλη του περασμένου μήνα ότι οι υδάτινοι πόροι της περιοχής βρίσκονται επί του παρόντος υπό «σοβαρή πίεση», με την έλλειψη νερού να επηρεάζει το ένα τρίτο του πληθυσμού και της επικράτειας της Ευρώπης.
Στην Ολλανδία, το 2022, η Meta ανέστειλε τα σχέδιά της για την κατασκευή ενός μεγάλου κέντρου δεδομένων στην περιοχή Zeewolde εν μέσω αντιρρήσεων για περιβαλλοντικές ανησυχίες, ιδιαίτερα για την υψηλή κατανάλωση ενέργειας και νερού.
Η Ιρλανδία, η οποία έχει υιοθετήσει εδώ και καιρό την ανάπτυξη κέντρων δεδομένων για να διευκολύνει μια άνθηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, πρόσφατα τέθηκε επίσης υπό έλεγχο από περιβαλλοντικές ομάδες, με πολλούς από αυτούς τους κόμβους να συγκεντρώνονται γύρω από το Δουβλίνο.
Ολλανδία και Ιρλανδία έχουν επιβάλει αποτελεσματικές απαγορεύσεις στη δημιουργία νέων κέντρων δεδομένων τα επόμενα χρόνια, λόγω ανησυχιών για τη χωρητικότητα του δικτύου και τις περιβαλλοντικές τους επιπτώσεις.
Πηγή: in.gr
