JP Morgan: Οι δασμοί ξαναγράφουν τα εγχειρίδια των αγορών

Το παράδοξο του προηγούμενου εξαμήνου, αναδεικνύει η JP Morgan σε ανάλυσή της, καθώς από την ημέρα της εφαρμογής των δασμών του αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, οι αγορές έχουν κάνει ένα τεράστιο ράλι ανόδου, ξεπερνώντας με χαρακτηριστική ευκολία τις αναταράξεις των πρώτων ημερών των σχετικών ανακοινώσεων.

Όπως υπενθυμίζει η JP Morgan, από την πρώτη ημέρα της ανακοίνωσης των δασμών του Τραμπ και για λίγες ακόμη, οι διεθνείς αγορές υπήρξαν ασταθείς, με πολλούς να φοβούνται ότι η κατάσταση θα προκαλούσε ύφεση και παγκόσμιες αναταραχές. Παρά την αρχική ανησυχία και τη σημαντική αύξηση των δασμών από το 2,5% στο 25%, οι αγορές κατάφεραν να ανακάμψουν και να σημειώσουν θετικές επιδόσεις, με τις χρηματιστηριακές αποδόσεις να ξεπερνούν το 20% σε παγκόσμιο επίπεδο. Αντί οι δασμοί να φέρουν την αναμενόμενη αναστάτωση, προκάλεσαν ένα ιστορικό ράλι, δηλαδή…

Όπως εξηγεί η JP Morgan, η επιβολή των δασμών δημιούργησε σύγχυση και πολιτική αναταραχή στις ΗΠΑ, με αρκετές δικαστικές υποθέσεις και συνεχείς αλλαγές στους κανόνες του εμπορίου. Παρά τα προβλήματα, οι εταιρείες κατάφεραν να προσαρμοστούν γρήγορα, επενδύοντας στην καινοτομία, αναδιαρθρώνοντας τις εφοδιαστικές τους αλυσίδες και προσαρμόζοντας τις στρατηγικές τους για να διαχειριστούν το αυξημένο κόστος.

Παρά την καθυστέρηση στην εφαρμογή των δασμών και την αβεβαιότητα που παρέμεινε, οι αγορές συνέχισαν να κινούνται ανοδικά, υπογραμμίζοντας τη δύναμη της προσαρμοστικότητας και της καινοτομίας στις επιχειρήσεις.

Όσο για τις ανησυχίες για την ύφεση, παρά την αρχική ανησυχία και τις προβλέψεις για αρνητική πορεία της οικονομίας, οι δείκτες οικονομικής ανάπτυξης παρέμειναν σταθεροί, με τις επιχειρήσεις να προσαρμόζονται και να διατηρούν θετικά οικονομικά αποτελέσματα.

Η ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης και της αυτοματοποίησης βοήθησαν τις ΗΠΑ να αποφύγουν σημαντικές αρνητικές συνέπειες. Οι αγορές, τελικά, αντέδρασαν θετικά, ξεπερνώντας τις δυσκολίες και σημειώνοντας θετικές αποδόσεις, παρά τις αβεβαιότητες του πολιτικού και εμπορικού κλίματος, συμπεραίνει η JP Morgan.

Αποτιμώντας την «Ημέρα της Απελευθέρωσης»

Πριν από έξι μήνες, οι δασμοί της «Ημέρας Απελευθέρωσης» του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ χτύπησαν σαν σεισμικό κύμα. Από τη μια μέρα στην άλλη, οι δασμοί των ΗΠΑ εκτοξεύθηκαν από το 2,5% στο 25%, η μεγαλύτερη αύξηση φόρου εισαγωγής στην ιστορία της σύγχρονης οικονομίας και ένα σοκ για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Οι οικονομίες προετοιμάστηκαν. Οι επενδυτές πανικοβλήθηκαν. Ο όρος “Ύφεση” κυριάρχησε στους τίτλους των εφημερίδων, υπενθυμίζεται η JP Morgan.

Ωστόσο, ο φόβος εξαφανίστηκε γρήγορα. Συμπληρώθηκαν έξι μήνες από το κατώτατο σημείο της αγοράς. Από τότε, ένα παγκόσμιο χαρτοφυλάκιο με αναλογία 60/40 (μετοχές-ομόλογα) έχει αναρριχηθεί πάνω από 20%, παρά τις διακυμάνσεις της αγοράς, περιλαμβανομένης μιας πρόσφατης πτώσης, όταν ο Πρόεδρος Τραμπ απείλησε με ακόμη πιο αυστηρούς δασμούς στα κινεζικά προϊόντα. Οι βασικοί δείκτες δεν αντέστρεψαν απλώς την πορεία τους, αλλά πλέον αγγίζουν νέα υψηλά.

Τι συνέβη όμως…

Οι δασμοί υποσχέθηκαν μια αλλαγή… αλλά έφεραν σύγχυση

Αντί να επιφέρουν άμεσα μια νέα εμπορική τάξη, οι μήνες που ακολούθησαν έφεραν μια αχλή αλλαγών κανόνων, εξαιρέσεων και νομικών μαχών, κατά την JP Morgan. Η Υπηρεσία Κοινοβουλευτικών Ερευνών των ΗΠΑ κατέγραψε 26 ενέργειες δασμών φέτος. Τουλάχιστον οκτώ ομοσπονδιακές αγωγές ακολούθησαν, με δύο εξ αυτών να είναι ενώπιον του Ανώτατου Δικαστηρίου.

Αυτή η εναλλαγή εξηγεί γιατί οι δασμοί των ΗΠΑ είναι κατά μέσο όρο 18% στα χαρτιά, ενώ οι εταιρείες πληρώνουν στην πραγματικότητα περίπου 11%. Το Yale εκτιμά ότι οι νέοι δασμοί έχουν προσθέσει 88 δισ. δολάρια σε έσοδα από δασμούς μέχρι τον Αύγουστο – περίπου το 60% από τα 146 δισ. δολάρια που έχουν εισπραχθεί έως τώρα το 2025.

Αυτά τα ποσά είναι μεγάλα, αλλά δεν φτάνουν τα επίπεδα που εκτιμήθηκαν από την πλήρη εφαρμογή τους, με περιορισμούς από εξαιρέσεις, καθυστερήσεις στις πληρωμές και μερικές εταιρείες που βρίσκουν τρόπους να παρακάμψουν τους κανόνες. Καθώς η εφαρμογή των δασμών αυξάνεται και οι εμπορικές ροές προσαρμόζονται.

Άμεση δράση… αλλά και shutdown

Γρήγορα ακολούθησαν πολιτικές μάχες και πολιτική παράλυση. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα ήταν ότι η αμερικανική κυβέρνηση βρίσκεται τώρα υπό αναστολή πληρωμών. Οι αγορές δεν αντέδρασαν σχεδόν καθόλου, αλλά όσο διαρκεί το shutdown, τόσο μεγαλύτερο είναι το κόστος.

Κάθε εβδομάδα κλεισίματος εκτιμάται ότι αφαιρεί 0,1–0,2 ποσοστιαίες μονάδες από το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) των ΗΠΑ για το τρίμηνο, μια μετριοπαθή αλλά σωρευτική αρνητική επίδραση, με τις πιστώσεις για το 2026 ακόμα σε εκκρεμότητα. Η επίπτωση συνήθως αντιστρέφεται μόλις ξαναρχίσει η χρηματοδότηση, καθώς οι εργαζόμενοι που έχουν απολυθεί, αυτή τη στιγμή το 40% των ομοσπονδιακών πολιτικών υπαλλήλων, συνήθως λαμβάνουν αναδρομική αμοιβή.

Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι τα δεδομένα. Τουλάχιστον επτά σημαντικές οικονομικές ανακοινώσεις, περιλαμβανομένων των τελευταίων στοιχείων για την απασχόληση, έχουν καθυστερήσει. Οι οικονομολόγοι προσαρμόζονται αποτιμώντας τους ιδιωτικούς δείκτες όπως η Αναφορά Εθνικής Απασχόλησης ADP και ο Δείκτης Ενημέρωσης και Αναπροσαρμογής Εργαζομένων (WARN).

Ωστόσο, αν η αναστολή συνεχιστεί, τα κρίσιμα δεδομένα για τον πληθωρισμό μπορεί να χαθούν, αφήνοντας τη Federal Reserve και τους επενδυτές να πηγαίνουν στα τυφλά. Παρόλα αυτά, οι αγορές αναμένουν δύο ακόμη μειώσεις επιτοκίων από τη Fed φέτος, μία σε κάθε εναπομείνασα συνεδρίαση, ακριβώς σύμφωνα με το διάγραμμα των επιτοκίων.

Οι φόβοι για ύφεση αυξήθηκαν…

Η “Ημέρα Απελευθέρωσης” ενίσχυσε τους φόβους για ύφεση. Οι πιθανότητες ύφεσης διπλασιάστηκαν στο 40%, και περισσότερο από το 80% των CEO των ΗΠΑ ανέμεναν ύφεση. Πάνω από το 70% των εταιρειών του S&P 500 ανέφεραν τους “δασμούς” στις ενημερώσεις για τα αποτελέσματα.

Ωστόσο, η οικονομία παρέμεινε σταθερή. Ο πληθωρισμός από τους δασμούς δεν ήταν τόσο έντονος όσο φοβούνταν, και οι εταιρείες ήταν σε καλή θέση για να αποφύγουν μεγάλες απολύσεις. Τα καθαρά περιθώρια του S&P 500 παρέμειναν ισχυρά στο 12,3% το δεύτερο τρίμηνο του 2025, λίγο κάτω από το 12,7% του πρώτου τριμήνου και πάνω από τον μέσο όρο της πενταετίας.

Τώρα, το τρίτο τρίμηνο φαίνεται να είναι το ένατο συνεχόμενο τρίμηνο ανάπτυξης κερδών, μια πορεία που είχε να παρατηρηθεί από το 2018.

Η τεχνητή νοημοσύνη (AI) και η αυτοματοποίηση έχουν αναμορφώσει την ιστορία ανάπτυξης. Οι τεχνολογικές εταιρείες συγκεντρώνουν τώρα σχεδόν το μισό της κεφαλαιοποίησης του S&P 500. Οι επενδύσεις κεφαλαίου συνέβαλαν σχεδόν στο μισό της ανάπτυξης του ΑΕΠ των ΗΠΑ στο πρώτο εξάμηνο του 2025, σημειώνοντας μια στροφή από την ανάπτυξη που οδηγείται από την κατανάλωση. Η καινοτομία και οι επενδύσεις βοήθησαν την οικονομία να αντέξει στην καταιγίδα.

Η αβεβαιότητα εντάθηκε, αλλά…

Η «Ημέρα Απελευθέρωσης» ταρακούνησε την αμερικανική επιχειρηματικότητα. Οι προβλέψεις έγιναν πιο προσεκτικές. Η πρόσληψη εργαζομένων επιβραδύνθηκε δραματικά. Η τελευταία αναφορά της Challenger δείχνει ότι τα σχέδια για προσλήψεις βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδό τους από το 2009, με μόλις 205.000 νέες θέσεις εργασίας να ανακοινώνονται το 2025 – πτώση 58% σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Ωστόσο, οι εταιρείες δεν έμειναν αδρανείς. Ισχυροί ισολογισμοί και υγιή περιθώρια κέρδους τους επέτρεψαν να προσαρμοστούν, διαφοροποιώντας τις αλυσίδες εφοδιασμού, μεταφέροντας παραγωγή εγγύτερα, προσαρμόζοντας τις τιμές και επενδύοντας στην τεχνολογία για να διαχειριστούν το κόστος.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της KPMG, περίπου το 60% των αμερικανικών επιχειρήσεων δηλώνει ότι εξετάζει την επαναφορά της παραγωγής στις ΗΠΑ. Από αυτές, μόνο μία στις δέκα έχει ήδη ξεκινήσει, αλλά το παρατηρητήριο του Λευκού Οίκου είναι ήδη «γεμάτο» από μεγάλες δεσμεύσεις για κατασκευή – από την Apple και τη Nvidia μέχρι την Ford, τη General Motors, την Bristol Meyers Squibb και τη Biogen.

Πολλά από αυτά τα σχέδια είναι ακόμα θεωρητικά και περιλαμβάνουν κάποιες προηγούμενες ανακοινώσεις, αλλά ο ρυθμός της αλλαγής δείχνει πόσο γρήγορα μπορούν οι αμερικανικές εταιρείες να προσαρμοστούν υπό πίεση.

Οι αγορές προετοιμάστηκαν για bear market

Για μια στιγμή, η ανοδική πορεία φαινόταν να έχει τελειώσει. Οι βασικοί δείκτες πλησίασαν την πτώση του 20%, δηλαδή το τεχνικό όριο για την είσοδο σε bear market, πριν η δυναμική ανατραπεί. Από τότε, ο S&P 500 έχει αναρριχηθεί πάνω από 35%, σημειώνοντας μια από τις ισχυρότερες ανόδους εξαμήνου από το 1950 και σχεδόν διπλασιάζοντας τα κέρδη από την ανοδική πορεία που ξεκίνησε στα τέλη του 2022.

Η ιστορία υποδεικνύει περισσότερη ανοδική δυναμική. Οι ανοδικές πορείες μετά τον πόλεμο συνήθως διαρκούν πέντε χρόνια, και κάποιες φορές περισσότερο. Η δυναμική συνήθως εξασθενεί με μια απότομη πολιτική αλλαγή ή ύφεση και καμία από τις δύο δεν έχει εμφανιστεί.

Η άνοδος ήταν εντυπωσιακά ήπια. Ο S&P 500 δεν παρουσίασε ούτε ένα pullback 2% σε 119 ημέρες διαπραγμάτευσης. Ο Δείκτης CBOE (VIX), ο δείκτης φόβου του Wall Street, έχει πέσει σε ιστορικά χαμηλά. Μετά από μια περίοδο μεταβλητότητας, οι αποδόσεις των αμερικανικών κρατικών ομολόγων έχουν σταθεροποιηθεί. Αντί να υποκύψουν στην πίεση, οι αγορές επανέκτησαν την ισχύ τους.