«Ο κόσμος αλλάζει ταχύτερα από τις πολιτικές μας. Τα θεσμικά μας όργανα πρέπει να μεταμορφώσουν τον τρόπο που σκέφτονται, να διαμορφώνουν πολιτικές και να λαμβάνουν αποφάσεις ώστε να συμβαδίζουν με έναν κόσμο που αλλάζει ταχέως», δήλωσε χαρακτηριστικά η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της στο Berlin Global Dialogue.
Η κ. φον ντερ Λάιεν υπογράμμισε ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις: οικονομική επιβράδυνση, στρατηγικά τρωτά σημεία, απειλές για την ανεξαρτησία και το κοινωνικό της μοντέλο… Αλλά διαθέτει επίσης εξαιρετικά πλεονεκτήματα, ανέφερε.
Η πρόεδρος της Κομισιόν κάνει παράλληλα, αναφορά στην έννοια της γεωοικονομίας: «Αυτοί που ελέγχουν τους οικονομικούς μοχλούς είναι αυτοί που μπορούν να ασκήσουν έλεγχο στους άλλους. Τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού. Τις νέες ανατρεπτικές τεχνολογίες. Τις ροές κεφαλαίων και τις βασικές εισροές για τις βιομηχανίες και τις κοινωνίες μας. [….] Όλα αυτά τα εργαλεία μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία πλούτου, θέσεων εργασίας και συνεργασιών μεταξύ των χωρών. Στην πραγματικότητα, αυτό ήταν το πνεύμα που τελικά οδήγησε στη δημιουργία του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου πριν από 30 χρόνια».
Και πρόσθεσε ότι όταν η Κίνα εντάχθηκε στον ΠΟΕ λίγα χρόνια αργότερα, «οι περισσότεροι από εμάς ελπίζαμε ότι θα αναδυόταν μια νέα αυγή χαμηλών δασμών και κοινής ασφάλειας και ευημερίας».
Οι πιέσεις της Κίνας στις σπάνιες γαίες
Στη συνέχεια της ομιλίας της η κ. φον ντερ Λάιεν αναφέρεται ιδιαίτερα στην Κίνα, η οποία έχει αυστηροποιήσει δραματικά τους ελέγχους εξαγωγών σπάνιων γαιών και υλικών μπαταριών.
Αν και αναγνωρίζει ότι σε κάποιο βαθμό, αυτό αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης οικονομικής τριβής μεταξύ Κίνας και Ηνωμένων Πολιτειών, υπογραμμίζει ότι έχει μεγάλο αντίκτυπο στην Ευρώπη: «Όλοι γνωρίζουμε πόσο σημαντικές είναι οι σπάνιες γαίες για τη βιομηχανία μας – είτε για αυτοκίνητα, ημιαγωγούς είτε για στρατιωτικό εξοπλισμό. Οι αποφάσεις που ανακοίνωσε η κινεζική κυβέρνηση στις 9 Οκτωβρίου θέτουν σε σημαντικό κίνδυνο. Ουσιαστικά, αυτές οι ενέργειες θα εμπόδιζαν σοβαρά άλλες χώρες να αναπτύξουν μια βιομηχανία σπάνιων γαιών. Αυτό απειλεί τη σταθερότητα των παγκόσμιων αλυσίδων εφοδιασμού και θα έχει άμεσο αντίκτυπο στις ευρωπαϊκές εταιρείες. Αν λάβετε υπόψη ότι πάνω από το 90% της κατανάλωσής μας σε μαγνήτες σπάνιων γαιών προέρχεται από εισαγωγές από την Κίνα, βλέπετε τους κινδύνους εδώ για την Ευρώπη και τους πιο στρατηγικούς βιομηχανικούς τομείς της».
«Εμπορικός μπαζούκας»
«Βραχυπρόθεσμα, εστιάζουμε στην εύρεση λύσεων με τους Κινέζους ομολόγους μας. Αλλά είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία που έχουμε στη διάθεσή μας για να αντιδράσουμε εάν χρειαστεί. Και θα συνεργαστούμε με τους εταίρους μας της G7 για μια συντονισμένη αντίδραση».
Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν τον λεγόμενο « εμπορικό μπαζούκα», επίσημα γνωστό ως Μέσο κατά του Καταναγκασμού (ACI) και το ισχυρότερο εμπορικό όπλο της ΕΕ.
Το ACI μπορεί να προκαλέσει εκτεταμένες οικονομικές ζημίες εάν εφαρμοστεί. Η επιβολή επενδυτικών περιορισμών, η ανάκληση της προστασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας, η αναστολή αδειών μεμονωμένων εταιρειών, η απαγόρευση πρόσβασης στις αγορές δημοσίων συμβάσεων της ΕΕ και οι κυρώσεις που στοχεύουν συγκεκριμένα άτομα, είναι όλα δυνατά στο πλαίσιο του μέσου. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο κατά αγαθών όσο και κατά υπηρεσιών.
Η κινεζική εξάρτηση
Η φον ντερ Λάιεν ενέτεινε επίσης τη ρητορική της, συγκρίνοντας τον έλεγχο των σπάνιων γαιών από την Κίνα με την προηγούμενη εξάρτηση της Ευρώπης από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, η οποία αποκαλύφθηκε όταν η Μόσχα εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022.
«Η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να κάνει τα πράγματα με τον ίδιο τρόπο. Μάθαμε αυτό το μάθημα με επώδυνο τρόπο με την ενέργεια· δεν θα το επαναλάβουμε με κρίσιμα υλικά», είπε.
Νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, ο επικεφαλής εμπορίου της ΕΕ, Μάρος Σέφκοβιτς, δήλωσε ότι «δεν υπάρχει ενδιαφέρον για κλιμάκωση» κατά της Κίνας μετά από δίωρη βιντεοκλήση με τον Κινέζο ομόλογό του, Γουάνγκ Γουεντάο.
Η συζήτηση στις Βρυξέλλες
Τα σχόλιά της έρχονται λίγες ημέρες αφότου ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν είπε στους ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να εξετάσουν το ενδεχόμενο χρήσης του πιο ισχυρού εμπορικού εργαλείου του μπλοκ εναντίον της Κίνας, εάν δεν καταφέρουν να βρουν μια λύση στους προγραμματισμένους ελέγχους εξαγωγών του Πεκίνου σε κρίσιμες πρώτες ύλες.
Η Ευρώπη ανησυχεί ολοένα και περισσότερο για τα περιοριστικά εμπορικά μέτρα της Κίνας. Η ΕΕ αγωνίζεται να προστατεύσει τις βιομηχανίες της από τον υπερβολικό επιδοτούμενο κινεζικό ανταγωνισμό. Το Πεκίνο ανακοίνωσε επίσης πρόσφατα αυστηρούς νέους ελέγχους στις εξαγωγές σπάνιων γαιών που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο τη βιομηχανία της Ευρώπης – επιταχύνοντας τους αυξανόμενους περιορισμούς του σε ξένες εταιρείες.
