Stablecoins vs Ψηφιακά νομίσματα: Η αναμέτρηση για το μέλλον του χρήματος

Καθώς το ψηφιακό χρήμα έχουν εισχωρήσει στις τσέπες περισσότερων καταναλωτών οι νομισματικές αρχές ανά τον κόσμο διαχειρίζονται τη νέα πρόκληση με διαφορετικό τρόπο.

Οι ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Τραμπ είναι υπέρ του αποκεντρωμένου ιδιωτικά διαχειριζόμενου ψηφιακού χρήματος αρκεί να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν το δολάριο ως αναφορά. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας έχουν επιλέξει την αντίθετη τακτική: την ανάπτυξη ψηφιακών εκδόσεων του ευρώ και του γιουάν, ώστε να διασφαλίσουν ότι θα μπορούν να ανταγωνιστούν αυτά τα νέα νομίσματα.

Οι αντίθετες προσεγγίσεις αντανακλούν μια ευρύτερη μάχη για την παγκόσμια επιρροή, σύμφωνα με ανάλυση του Bloomberg. Οι αξιωματούχοι των ΗΠΑ είναι πεπεισμένοι ότι η ένταξη των stablecoins, στο mainstream χρηματοοικονομικό σύστημα θα εδραιώσει την κυριαρχία των ΗΠΑ στις παγκόσμιες πληρωμές.

Πολλές κυβερνήσεις σε άλλες χώρες θεωρούν τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών, CBDC για συντομία, ως την πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια στα κρυπτονομίσματα που απειλούν τον έλεγχό τους επί της ροής των χρημάτων στις εθνικές οικονομίες.

Ωστόσο όλοι μπαίνουν σε ένα αχαρτογράφητο μονοπάτι με την ιστορία να έχει πολλά παραδείγματα απρόσμενων εξελίξεων σε σχέση με την χρηματοοικονομική καινοτομία.

Το Bloomberg έφτιαξε έναν αναλυτικό οδηγό για το τι είναι οι νέες μορφές ψηφιακού χρήματος και πώς ιχνογραφείται ο νέος κόσμος με τις ΗΠΑ να χαράσσουν διαφορετικό μονοπάτι σε σχέση με την Ευρώπη και την Κίνα σε μια αναμέτρηση για το μέλλον του χρήματος.

Τι είναι τα CBDC

Το CBDC είναι το αρκτικόλεξο για το Central Bank Digital Currency. Είναι η ψηφιακή έκδοση του επίσημου νομίσματος μιας χώρας, που δημιουργείται από την κεντρική τράπεζα της και όχι από ιδιωτικές εταιρείες.

Σε μια πρώτη προσέγγιση είναι σαν να χρησιμοποιεί κανείς κάρτες, smartphone ή εφαρμογές fintech για να τα στέλνει ηλεκτρονικά σε όλο τον κόσμο. Η βασική διαφορά είναι ότι τα χρήματα που κρατούνται με τη μορφή CBDC αποτελούν άμεση υποχρέωση της κεντρικής τράπεζας που τα εξέδωσε, καθιστώντας τα φαινομενικά χωρίς κίνδυνο ασφαλέστερα ακόμη και από τις καταθέσεις σε εμπορική τράπεζα.

Θεωρητικά, τα χρήματα σε έναν κανονικό τραπεζικό λογαριασμό είναι μετατρέψιμα σε χαρτονομίσματα κατόπιν αιτήματος. Στην πραγματικότητα, αυτό εξαρτάται από την υγεία της τράπεζας και τη ρευστότητά της, πράγμα που σημαίνει ότι οι καταναλωτές ενδέχεται να μην έχουν πάντα πρόσβαση στο υπόλοιπό τους και να χάσουν χρήματα αν η τράπεζα χρεοκοπήσει.

Τι είναι τα stablecoins

Τα stablecoins είναι ψηφιακά tokens που αναπτύσσονται και διαχειρίζονται από ιδιωτικούς οργανισμούς και κωδικοποιούνται σε blockchain, ένα είδος ψηφιακού καθολικού που καθιστά την πλαστογραφία, τη μεγαλύτερη απειλή για τη βιωσιμότητα οποιουδήποτε νομίσματος, ουσιαστικά αδύνατη.

Η αξία τους συνήθως συνδέεται με ένα παραδοσιακό νόμισμα, υποστηριζόμενη από αποθεματικά που αποτελούνται συνήθως από μετρητά και βραχυπρόθεσμα κρατικά ομόλογα.

Στις ΗΠΑ, όπου μπορεί να χρειαστούν ημέρες για τη μεταφορά κεφαλαίων μέσω του παραδοσιακού τραπεζικού συστήματος, τα stablecoins θεωρούνται ένας τρόπος για τη βελτίωση της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας των συναλλαγών.

Τα stablecoins θεωρούνται επίσης μια ελκυστική επιλογή για εκατομμύρια ανθρώπους σε αναπτυσσόμενες χώρες που μπορεί να έχουν smartphone αλλά όχι τραπεζικό λογαριασμό. Σε χώρες με ασταθή εθνικά νομίσματα, προωθούνται ως ένα χρήσιμο μέσο προστασίας από τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό.

Προς το παρόν, τα stablecoins χρησιμοποιούνται κυρίως από επενδυτές κρυπτονομισμάτων ως ένας ασφαλής τρόπος για να αποθηκεύσουν τα κέρδη τους χωρίς να χρειάζεται να τα μετατρέψουν ξανά σε μετρητά, καθώς και για να μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους από το ένα κρυπτονόμισμα στο άλλο ή να μετακινούν κεφάλαια μεταξύ χρηματιστηρίων. Δεν απειλούν σε καμία περίπτωση την κυριαρχία του παραδοσιακού χρήματος στην πραγματική οικονομία, αναφέρει το Bloomberg.

Πόσο παρόμοια είναι τα CBDC και τα stablecoins

Πολλά  CBDC δανείζονται από την τεχνολογία blockchain. Ωστόσο, τα stablecoins και άλλα κρυπτονομίσματα δημιουργήθηκαν ως αντίδραση στην κεντρική, κρατικά υποστηριζόμενη χρηματοδότηση, ενώ τα CBDC αποτελούν την πιο καθαρή έκφρασή της.

Για τους κεντρικούς τραπεζίτες, η ελκυστικότητα των CBDC έγκειται στο ότι προσφέρουν μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και ιχνηλασιμότητα από τα χαρτονομίσματα, χωρίς πολλούς από τους κινδύνους που ενέχουν τα ιδιωτικά tokens. Και ενώ τα κρυπτονομίσματα είναι αποκεντρωμένα από τη φύση τους, τα ψηφιακά tokens καταχωρίζονται σε blockchains που διανέμονται σε πλήθος υπολογιστών, τα CBDC βρίσκονται υπό τον έλεγχο μιας κεντρικής αρχής.

Οι πληρωμές με CBDC και με stablecoins

Η χρήση ενός CBDC μπορεί να μοιάζει πολύ με την πληρωμή με κανονικά χρήματα χρησιμοποιώντας μια τραπεζική κάρτα ή ένα smartphone, μόνο που ο παραλήπτης πληρώνεται αμέσως, καθώς εμπλέκονται λιγότεροι μεσάζοντες. Οι κανονικές ψηφιακές πληρωμές απαιτούν μια σειρά μεσαζόντων, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών του αγοραστή και του εμπόρου, καθώς και των φορέων επεξεργασίας πληρωμών, όπως Visa, Mastercard, Worldpay και Stripe.

Κατ’ αρχήν, οι πληρωμές CBDC ενέχουν περιορισμένο κίνδυνο, καθώς αλλάζουν χέρια εντός των συστημάτων της κεντρικής τράπεζας, καταργώντας την ανάγκη για εξουσιοδότηση, εκκαθάριση και διακανονισμό.

Τόσο τα CBDC όσο και τα stablecoins μεταφέρονται από το ψηφιακό πορτοφόλι του χρήστη που βρίσκεται σε smartphone ή υπολογιστή σε μια συμβατή πλατφόρμα που χρησιμοποιεί ο προμηθευτής. Προς το παρόν, τα stablecoins δεν χρησιμοποιούνται συχνά για καθημερινές πληρωμές σε καταστήματα ή για αγορές τροφίμων, ούτε για μεγάλες διασυνοριακές πληρωμές από επιχειρήσεις.

Η ελπίδα της βιομηχανίας κρυπτονομισμάτων είναι ότι ο κόσμος θα υιοθετήσει τελικά μαζικά τα stablecoins και θα αναδυθεί ένα νέο οικοσύστημα στο οποίο οι καταναλωτές, οι έμποροι και οι προμηθευτές τους θα πραγματοποιούν συναλλαγές μέσω μιας σειράς συμβατών blockchain.

Η ρύθμιση των stablecoins

Αρκετές χώρες έχουν καταρτίσει κανόνες για να θέσουν τα stablecoins σε πιο σταθερή νομική βάση και να επιβάλουν συγκεκριμένες απαιτήσεις για τα αποθεματικά τους, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ με τον νόμο Genius Act που ψηφίστηκε από το Κογκρέσο τον Ιούλιο. Ο υπουργός Οικονομικών Scott Bessent δήλωσε στις 30 Ιουλίου ότι ο νόμος θα εγκαινιάσει «τη νέα εποχή της δολαριοποίησης».

Η Ευρωπαϊκή Ένωση ψήφισε κανόνες για τη ρύθμιση των stablecoins που είναι συνδεδεμένα με το ευρώ και άλλα νομίσματα το 2023, δημιουργώντας ένα από τα πρώτα ολοκληρωμένα πλαίσια στα οποία οι τράπεζες και άλλες μεγάλες εταιρείες θα μπορούν να βασίζονται για την έκδοση των δικών τους token.

Η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα είναι μεταξύ των χωρών που εργάζονται για τη δημιουργία του ρυθμιστικού πλαισίου για τα stablecoins που εκφράζονται σε τοπικά νομίσματα. Το Χονγκ Κονγκ ψήφισε ένα τέτοιο νομοσχέδιο τον Μάιο. Ακόμη και στην Κίνα, η οποία εδώ και χρόνια καταστέλλει την τοπική βιομηχανία κρυπτονομισμάτων, έχουν εμφανιστεί νέες φωνές που ζητούν τη δημιουργία stablecoins εκφρασμένων σε γιουάν.

Τα μειονεκτήματα των stablecoins

Πρόκειται για ιδιωτικά χρήματα οπότε θα υπάρχει πάντα ένα βαθμός κινδύνου σε σύγκριση με τα μετρητά της κεντρικής τράπεζας.

Τα stablecoins δεν ήταν πάντα σταθερά. Το stablecoin TerraUSD — το οποίο χρησιμοποιούσε έναν αλγόριθμο για να διατηρήσει τη σταθερότητά του αντί για αποθεματικό  και το αδελφικό του token Luna κατέρρευσαν εντελώς το 2022, με αποτέλεσμα η συνολική αγοραία αξία τους, ύψους 60 δισ.  δολαρίων, να μειωθεί σχεδόν στο μηδέν.

Τα σταθερά νομίσματα που είναι συνδεδεμένα με το δολάριο θεωρούνται από τους αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον ως ένας τρόπος ενίσχυσης της θέσης του αμερικανικού νομίσματος στις αναπτυσσόμενες χώρες

Το USDC της Circle, το δεύτερο μεγαλύτερο stablecoin, αποσυνδέθηκε από τη σταθερή ισοτιμία του και διαπραγματεύτηκε για λίγο στα 85 σεντς ανά δολάριο το 2023, αφού περισσότερα από 3 δισ. δολάρια από τα αποθεματικά του πιάστηκαν στην κατάρρευση της Silicon Valley Bank. Τέτοια περιστατικά έχουν κάνει τις χρηματοπιστωτικές αρχές επιφυλακτικές ως προς την έγκριση αυτών των σχετικά πειραματικών ψηφιακών token για ευρύτερη χρήση.

Η πλήρης μετάβαση στα stablecoins ενέχει τον κίνδυνο μεγάλης κλίμακας νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, φοροδιαφυγής και απάτης, εκτός εάν οι κυβερνήσεις επιβάλουν σε αυτά τους ίδιους ελέγχους και απαιτήσεις διαφάνειας που ισχύουν για τις τράπεζες.

Επιπλέον τα πορτοφόλια κρυπτονομισμάτων είναι δημοφιλείς στόχοι για κλέφτες και χάκερ. Οι επιτιθέμενοι μπορούν να αδειάσουν γρήγορα ένα πορτοφόλι από τα tokens του αν αποκτήσουν πρόσβαση και η έλλειψη προστασίας για τους καταναλωτές σημαίνει ότι υπάρχουν ελάχιστες πιθανότητες αποζημίωσης.

Υπάρχουν επίσης ερωτήματα σχετικά με το αν τα stablecoins μπορούν να είναι αρκετά ισχυρά για να αντιμετωπίσουν την τεράστια αύξηση της χρήσης που απαιτείται για να ανταγωνιστούν τα κύρια νομίσματα.

Οι τύποι των CBDC

Οι κεντρικές τράπεζες εργάζονται σε δύο κύριους τομείς CBDC τον χονδρικό και τον λιανικό. Τα χονδρικά CBDC στοχεύουν στον εκσυγχρονισμό της υποδομής του χρηματοπιστωτικού συστήματος πληρωμές μεταξύ τραπεζών και κεντρικών τραπεζών  με ορισμένα πιλοτικά προγράμματα να χρησιμοποιούν blockchain ή άλλες νέες τεχνολογίες διακανονισμού. Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών εκτιμά ότι εννέα χονδρικά CBDC θα μπορούσαν να βρίσκονται σε κυκλοφορία έως το 2030.

Η Κίνα προωθεί το ψηφιακό γιουάν ως πιθανό ανταγωνιστή του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές

Αντίθετα, τα λιανικά CBDC θα παρέχουν στα νοικοκυριά και στις επιχειρήσεις άμεση πρόσβαση σε χρήματα της κεντρικής τράπεζας σε ψηφιακή μορφή. Οι χώρες με αναδυόμενες αγορές ήταν οι πρώτες που προώθησαν λιανικά έργα, συχνά με σκοπό να συμπεριλάβουν άτομα χωρίς τραπεζικούς λογαριασμούς και να μειώσουν το κόστος διανομής μετρητών.

Γιατί ορισμένες κυβερνήσεις προωθούν τα CBDC

Οι ψηφιακές πληρωμές θα μπορούσαν να διεκπεραιώνονται με χαμηλότερο κόστος και ταχύτερα, σε ορισμένες περιπτώσεις αμέσως, γεγονός που θα μείωνε τον πιστωτικό κίνδυνο. Σε χώρες όπου οι ηλεκτρονικές πληρωμές παραμένουν περιορισμένες λόγω των υψηλών προμηθειών των εμπόρων, τα CBDC θα μπορούσαν να κάνουν πιο συνηθισμένες τις πληρωμές μέσω τηλεφώνου ή κάρτας. Θα μπορούσαν επίσης να ασκήσουν πίεση σε παρόχους υπηρεσιών πληρωμών, όπως η Visa και η Mastercard, να μειώσουν τις χρεώσεις τους.

Στην Ευρώπη, θεωρούνται ως ένας τρόπος για να διατηρηθεί η σημασία των εθνικών νομισμάτων σε περίπτωση μεγάλης κλίμακας στροφής προς τις ψηφιακές πληρωμές που βασίζονται στην τεχνολογία blockchain. Η λογική είναι ότι το ευρώ θα μπορούσε να ανταγωνιστεί καλύτερα τα ιδιωτικά tokens που υποστηρίζονται από άλλα νομίσματα εάν υπάρχει σε ψηφιακή μορφή συμβατή με τα δίκτυα blockchain τους.

Υπάρχει επίσης ένα στοιχείο εθνικής ασφάλειας. Περισσότερες από τις μισές χώρες της ευρωζώνης δεν έχουν εγχώριους ανταγωνιστές των μεγάλων αμερικανικών δικτύων πληρωμών, όπως Visa, Mastercard και Paypal. Αν ο Τραμπ αποφασίσει μια μέρα να σταματήσει τη λειτουργία τους στην Ευρώπη, αυτό θα προκαλέσει σοβαρές διαταραχές σε χώρες όπου κυκλοφορεί πολύ λίγα μετρητά, όπως η Εσθονία ή η Σλοβακία.

Υπάρχει επίσης ένα παιχνίδι εξουσίας. Τα σταθερά νομίσματα που είναι συνδεδεμένα με το δολάριο θεωρούνται από τους αξιωματούχους στην Ουάσιγκτον ως ένας τρόπος ενίσχυσης της θέσης του αμερικανικού νομίσματος στις αναπτυσσόμενες χώρες.

Η αντίπαλη οικονομική υπερδύναμη Κίνα προωθεί το ψηφιακό γιουάν ως πιθανό ανταγωνιστή του δολαρίου στις διεθνείς συναλλαγές. Το αμερικανικό νόμισμα αντιπροσωπεύει το μεγαλύτερο μέρος της δραστηριότητας στο διασυνοριακό σύστημα πληρωμών SWIFT που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1970.

Η επεξεργασία μιας συναλλαγής μέσω του SWIFT μπορεί να διαρκέσει ημέρες. Η Κίνα έχει αναπτύξει ένα σύστημα για την αποστολή ψηφιακού γιουάν πέρα από τα σύνορα σε λίγα δευτερόλεπτα και πιέζει τους εμπορικούς εταίρους της να το υιοθετήσουν ως το προτιμώμενο μέσο για το διεθνές εμπόριο.

Ποια είναι τα πιθανά μειονεκτήματα των CBDC

Το CBDC αποτελεί υποχρέωση της κεντρικής τράπεζας ως εκ τούτου μια εμπορική τράπεζα δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τις καταθέσεις CBDC ως κεφάλαιο για την πραγματοποίηση επενδύσεων και την έκδοση δανείων. Επομένως, υπάρχουν ανησυχίες ότι η αύξηση της χρήσης των CBDC θα μπορούσε να υπονομεύσει τον κρίσιμο ρόλο που διαδραματίζουν οι δανειστές στην παροχή χρηματοδότησης σε επιχειρήσεις και ιδιώτες.

Για να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα, η ΕΚΤ σχεδιάζει να θέσει όρια διακράτησης για το ψηφιακό ευρώ, με το ποσό των 3.000 ευρώ  να αναφέρεται συχνότερα από τους τραπεζικούς αξιωματούχους ως ανώτατο όριο ανά άτομο.

Η προστασία της ιδιωτικής ζωής είναι ένα άλλο εμπόδιο: κάθε ψηφιακή πληρωμή αφήνει ίχνη, προκαλώντας φόβους για κυβερνητική παρακολούθηση σε περίπτωση μείωσης της χρήσης μετρητών.

Οι κεντρικές τράπεζες δηλώνουν ότι τα μετρητά θα εξακολουθήσουν να είναι διαθέσιμα και προσπαθούν να επιτύχουν ισορροπία μεταξύ διαφάνειας και προστασίας της ιδιωτικής ζωής.