«Η δύναμη των εμπορικών, ενεργειακών και ναυτιλιακών σχέσεων Ελλάδας – ΗΠΑ (δηλαδή ναυπηγείων, λιμανιών, LNG και ενέργειας), μπορεί να καταστήσει τη χώρα μας ενεργειακό κόμβο για την Αμερική», δήλωσε πρόσφατα από την Ουάσιγκτον ο υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλης Κικίλιας.
Όπως είπε εφόσον είναι ισχυρές οι σχέσεις των δύο χωρών «οι ΗΠΑ μπορούν να διακινούν το LNG που εξάγουν μέσω της Ελλάδας, είτε μέσω του βόρειου άξονα από την Αλεξανδρούπολη – που είναι μία από τις επιδιώξεις μας – είτε να αποθηκεύεται στη Ρεβυθούσα, είτε σε νέα FSRU που θα δημιουργηθούν. Αυτό σημαίνει νέες υποδομές, λιμάνια, θέσεις εργασίας, ανάπτυξη και μέσω της ενέργειας, ασφάλεια. Ενεργειακή ασφάλεια, γιατί η χώρα μας δεν βρίσκεται στην πιο εύκολη γειτονιά».
Στο ίδιο μήκος κύματος, ο υπουργός Εσωτερικών και επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας των ΗΠΑ, Νταγκ Μπέργκαμ, επισκέφθηκε την Ελλάδα τον περασμένο μήνα, όπου είχε συνάντηση με τον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου και τον υφυπουργό, Νίκο Τσάφο.
Η Κομισιόν προετοιμάζει μια νέα στρατηγική της ΕΕ για τους λιμένες και ένα σχέδιο επενδύσεων στις βιώσιμες μεταφορές.
Οι δύο υπουργοί συζήτησαν στρατηγικά ζητήματα στο πλαίσιο της ευρύτερης ενεργειακής συνεργασίας Ελλάδας – ΗΠΑ, αλλά και θέματα που αφορούν σημαντικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, οι οποίες οδηγούν στην ενίσχυση της ενεργειακής αυτάρκειας της Ελλάδας, μέσα και από την αξιοποίηση της γεωπολιτικής της θέσης στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η ρωσική ενέργεια
Στο πλαίσιο της επίσκεψής του, ο Μπέργκαμ είχε συνάντηση με 15 κορυφαίους ‘Ελληνες επιχειρηματίες και CEOs των μεγαλύτερων ενεργειακών ομίλων της χώρας.
Στη συνάντηση που είχε τη μορφή γεύματος εργασίας στο σκάφος που έκανε τον περίπλου των εγκαταστάσεων του ΔΕΣΦΑ στη Ρεβυθούσα, παρέστησαν μεταξύ άλλων σύμφωνα με τις πληροφορίες, ο επικεφαλής της Metlen, Ευάγγελος Μυτιληναίος, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Γιώργος Περιστέρης, ο επικεφαλής της ΔΕΗ, Γιώργος Στάσσης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της Helleniq Energy Ανδρέας Σιάμισιης, ο Διευθύνων Σύμβουλος της ΔΕΠΑ, Κωσταντίνος Ξιφαράς, ο Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου Κοπελούζου, Χρήστος Κοπελούζος, ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος του ΑΚΤΩΡ, Αλέξανδρος Εξάρχου, ο Γενικός Διευθυντής Στρατηγικής της Motor Oil, Γιώργος Τριανταφύλλου, η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΔΕΣΦΑ, Μαρία Ρίτα Γκάλι, και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Gastrade, Κωσταντίνος Σιφναίος.
Τα λιμάνια
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι πρωτοβουλίες αυτές εντάσσονται σε μια ευρύτερη τάση στην Ευρώπη, την ώρα που η Κομισιόν προετοιμάζει μια νέα στρατηγική της ΕΕ για τους λιμένες και ένα σχέδιο επενδύσεων στις βιώσιμες μεταφορές.
Εάν αυτές οι επενδύσεις γίνουν με προσεκτικό και έξυπνο τρόπο, θα μπορούσαν να μετατρέψουν τα ευρωπαϊκά λιμάνια σε ενεργειακούς κόμβους που είναι έτοιμοι να παρέχουν και νέα καθαρά καύσιμα
Τα ευρωπαϊκά λιμάνια βρίσκονται στο σταυροδρόμι του εμπορίου, της βιομηχανίας και ολοένα και περισσότερο της ενέργειας. Μετά την έντονη επιθυμία για τερματισμό των εισαγωγών φυσικού αερίου μέσω ρωσικών αγωγών στην ΕΕ, τα λιμάνια σε ολόκληρη την ένωση έχουν εξοπλιστεί με νέες εγκαταστάσεις υγροποίησης LNG και συνοδευτικές υποδομές, προκειμένου να λαμβάνουν φυσικό αέριο από εναλλακτικούς προμηθευτές.
Το αμερικανικό LNG
Αυτές οι εγκαταστάσεις έχουν κατασκευαστεί ειδικά για να δέχονται το πλεονάζον LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες έχουν γίνει εξαγωγέας ενέργειας χάρη στην άνθηση του σχιστολιθικού φυσικού αερίου. Τώρα, η ΕΕ εξετάζει την προώθηση λύσεων εναλλακτικών καυσίμων για την παράδοση και τον εφοδιασμό στα λιμάνια της Ευρώπης.
Ωστόσο, ενδιαφερόμενοι φορείς από τον ναυτιλιακό τομέα λένε ότι αυτό δεν πρέπει να γίνεται με ad hoc τρόπο. Εάν αυτές οι επενδύσεις γίνουν με προσεκτικό και έξυπνο τρόπο, θα μπορούσαν να μετατρέψουν τα ευρωπαϊκά λιμάνια σε ενεργειακούς κόμβους που είναι έτοιμοι να παρέχουν και νέα καθαρά καύσιμα.
«Τα ευρωπαϊκά λιμάνια διαδραματίζουν ήδη σημαντικό ρόλο, φιλοξενώντας την παραγωγή και διευκολύνοντας την αποθήκευση, τη μετατροπή και τη μεταφορά καυσίμων και πηγών ενέργειας», λέει στο Euractiv, ο Χοσέ Γκονζάλες, ανώτερος διευθυντής θαλάσσιας πολιτικής στον Διεθνή Σύνδεσμο Κρουαζιέρας (CLIA), ο οποίος εκπροσωπεί τον τομέα των κρουαζιερόπλοιων. «Υπάρχουν τεράστιες δυνατότητες για τα λιμάνια να αναπτύξουν αυτόν τον ρόλο και να γίνουν οι παγκόσμιοι ενεργειακοί κόμβοι του μέλλοντος».
Οι νέες πρωτοβουλίες
Υπάρχουν δύο πρωτοβουλίες που ο ναυτιλιακός τομέας εξετάζει ιδιαίτερα για να επιτύχει αυτόν τον μετασχηματισμό. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζει μια Στρατηγική της ΕΕ για τους Λιμένες, η οποία, όπως λέει, θα ευθυγραμμίσει την πολιτική των λιμένων με τη Ναυτιλιακή Βιομηχανική Στρατηγική. Αναμένεται να θέσει προτεραιότητες και να προτείνει κοινά πρότυπα για την Παροχή Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ξηρά (OPS), τον ανεφοδιασμό με υδρογόνο και τον σχεδιασμό των λιμένων.
Η Κομισιόν καταρτίζει επίσης ένα Σχέδιο Επενδύσεων για Βιώσιμες Μεταφορές, για την κινητοποίηση και τη στόχευση επενδύσεων για την απαλλαγή όλων των μεταφορών από τις εκπομπές άνθρακα. Θα συμπεριληφθούν οι θαλάσσιες μεταφορές και θα αγγίξει τομείς όπως οι υποδομές εναλλακτικών καυσίμων, τα δίκτυα ανεφοδιασμού και φόρτισης και οι επενδύσεις στην αλυσίδα αξίας για ηλεκτρονικά καύσιμα και υδρογόνο. Εάν το STIP διοχετεύσει κεφάλαια προς τα λιμάνια, θα μπορούσε να αποδεσμεύσει έργα που διαφορετικά θα μπορούσαν να θεωρηθούν ασύμφορα.
Οι επενδυτικές ανάγκες για την επίτευξη αυτού του στόχου είναι σημαντικές. «Η δημιουργία του OPS θα συνεχίσει να κυριαρχεί στις επενδυτικές απαιτήσεις από το 2026 έως το 2030», λέει ο Γκονζάλες. «Μέχρι το 2028, περισσότερο από το 70% του στόλου κρουαζιέρας στον ωκεανό θα είναι εξοπλισμένο με συνδέσεις OPS. Τρία από τα δέκα πιο πολυσύχναστα λιμάνια κρουαζιέρας στον κόσμο βρίσκονται στην Ευρώπη και από αυτά τα ευρωπαϊκά λιμάνια, μόνο ένα έχει ενεργό OPS».
Νέες ανάγκες σε καύσιμα
Όπως υπογραμμίζει το Euractiv οι πλοιοκτήτες έχουν συγκεκριμένες ιδέες σχετικά με το τι χρειάζονται από τη νομοθεσία προκειμένου να εγκαταστήσουν νέες ενεργειακές υποδομές. Η Ένωση Εφοπλιστών της Ευρωπαϊκής Κοινότητας (ECSA) ζητά μια δεσμευτική εντολή προς τους προμηθευτές καυσίμων να παράγουν τα ναυτιλιακά καύσιμα που απαιτούνται για την ενεργειακή μετάβαση στην Ευρώπη.
Η ετήσια έκθεση της CLIA για τις Περιβαλλοντικές Τεχνολογίες και Πρακτικές που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα διαπίστωσε ότι έχει σημειωθεί κάποια καλή πρόοδος προς τη μετατροπή των λιμένων σε ενεργειακούς κόμβους, όπως στη δοκιμή και την πιλοτική εφαρμογή βιοκαυσίμων (τα οποία μπορούν να χρησιμοποιήσουν υπάρχουσες υποδομές), στις επενδύσεις σε κινητήρες ευέλικτους ως προς τα καύσιμα και στην αύξηση της χρήσης καυσίμων χαμηλότερων εκπομπών.
Ωστόσο, σε άλλους τομείς δεν έχει σημειωθεί πρόοδος. Μια μελέτη που ανατέθηκε από την ΜΚΟ Μεταφορές & Περιβάλλον διαπίστωσε ότι πολλά λιμάνια της ΕΕ υστερούν στις εγκαταστάσεις OPS που απαιτούνται από τη στρατηγική της ΕΕ για την επίτευξη των στόχων της για τις ανανεώσιμες μεταφορές για το 2030. Μόνο περίπου το 20% των απαραίτητων συνδέσεων OPS εγκαταστάθηκαν ή συνάφθηκαν με συμβόλαια σε κορυφαία λιμάνια σε πρόσφατο δείγμα. Αυτό το έλλειμμα καταδεικνύει προβλήματα τόσο στις κεφαλαιουχικές δαπάνες όσο και στον συντονισμό στην αποβάθρα και στο δίκτυο.
Τα δίκτυα
Ακόμα και όταν κατασκευάζονται λιμενικές υποδομές, τα τοπικά και περιφερειακά δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας χρειάζονται ενίσχυση. Η ΕΕ έχει δρομολογήσει πρωτοβουλίες για την αντιμετώπιση των σημείων συμφόρησης στο δίκτυο, αλλά πρόκειται για πολυετή έργα και συχνά εκτελούνται με διαφορετικό χρονοδιάγραμμα σχεδιασμού και χρηματοδότησης από τις αναβαθμίσεις των λιμένων.
Οι μεγάλοι ηλεκτρολυτήρες, οι μονάδες αποθήκευσης υδρογόνου και οι μονάδες ηλεκτρονικών καυσίμων απαιτούν προβλέψιμες, μακροπρόθεσμες συμβάσεις απορρόφησης και φθηνή ανανεώσιμη ενέργεια. Τα λιμάνια από μόνα τους σπάνια μπορούν να το εγγυηθούν αυτό. Χρειάζονται ολοκληρωμένες αλυσίδες αξίας και συχνά δημόσιες εγγυήσεις ή μέσα μείωσης του κινδύνου για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων.
Προοπτικές καυσίμων
Οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν αντιμετωπίσει τα δικά τους εμπόδια στην εγκατάσταση νέων εγκαταστάσεων καυσίμων στα λιμάνια. Για παράδειγμα, η ολλανδική εταιρεία ενέργειας Shell προχωρά με εναλλακτικά καύσιμα πλοίων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν υποδομές LNG, όπως το βιο-LNG και το συνθετικό LNG.
«Με τους αυξανόμενους όγκους βιομεθανίου και την ανάπτυξη συνθετικού LNG από ανανεώσιμο υδρογόνο και δεσμευμένο CO2, τα λιμάνια μπορούν να χρησιμεύσουν ως κέντρα διανομής για αυτά τα καύσιμα, χρησιμοποιώντας την υπάρχουσα υποδομή LNG», εξηγεί ο Houda Dabboussi, πρόεδρος της Shell Marine. «Αυτό τα καθιστά ενεργειακούς κόμβους έτοιμους για το μέλλον, ικανούς να διευκολύνουν τις λειτουργίες πλοίων ευέλικτων ως προς τα καύσιμα και να υποστηρίξουν την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές στη θάλασσα».
Η Στρατηγική της ΕΕ για τα Λιμάνια θα μπορούσαν να δημιουργήσουν την αρχιτεκτονική πολιτικής για να καταστήσουν τα λιμάνια ενεργειακούς κόμβους. Μπορούν να συντονίσουν πρότυπα, να διαθέσουν χρηματοδότηση και να ιεραρχήσουν τα έργα. Ωστόσο, η επιτυχία θα εξαρτηθεί από το εάν προσφέρουν στοχευμένη και επαρκή χρηματοδότηση, συγχρονισμένες αναβαθμίσεις δικτύου και μέσα αγοράς με εγγυήσεις ζήτησης.
Τα ευρωπαϊκά λιμάνια μπορούν να γίνουν ενεργειακοί κόμβοι, αλλά μόνο εάν η πολιτική της ΕΕ μεταβεί από μια ευρεία στρατηγική σε μια στοχευμένη, χρηματοδοτούμενη δράση – και εάν η δράση αυτή συγχρονιστεί με τις αναβαθμίσεις των εθνικών δικτύων και τη δημιουργία αγοράς για πράσινα καύσιμα.
