Ψηφιακός μετασχηματισμός: Μπορεί να έχει ρόλο η Ελλάδα; 

Η «ψηφιακή κυριαρχία» της Ευρώπης και η πρόθεση να αναπτύσσει και να ελέγχει τις δικές της τεχνολογίες, αποτελεί πλέον στρατηγικό στόχο της Ένωσης. Ευρώπη εισέρχεται σε μια νέα εποχή όπου η ισχύς δεν μετριέται με εργοστάσια ή πρώτες ύλες, αλλά με data.

Η Ελλάδα, ξεκινώντας από χαμηλή αφετηρία, επιχειρεί να επιταχύνει τον ψηφιακό της μετασχηματισμό με υποθαλάσσια καλώδια, data centers, δίκτυα 5G και αναδυόμενα testbeds 6G. Στόχος να αποκτήσει ένα νέο ρόλο εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το ερώτημα βέβαια παραμένει αν μπορεί η χώρα τις προθέσεις να τις μεταρέψει σε πράξεις και συνέχεια σε οικονομική δύναμη.

Το σχέδιο Digital Decade 2030 της Κομισιόν θέτει φιλόδοξους στόχους, καθώς προβλέπει 100% κάλυψη 5G, υιοθέτηση κατά 75% cloud και big data από τις επιχειρήσεις και 80% ψηφιακά ικανούς πολίτες.

Η Ευρώπη ωστόσο, εξακολουθεί να εξαρτάται σε ποσοστό άνω του 70% από τεχνολογίες cloud και hardware που προέρχονται κυρίως από τις ΗΠΑ και την Κίνας.

Η ENISA, το ευρωπαϊκό κέντρο για την κυβερνοασφάλεια, καταγράφει άνοδο 40% στις κυβερνοεπιθέσεις σε κρίσιμες ευρωπαϊκές υποδομές την περίοδο 2024 – 2025, με οικονομικό κόστος που ξεπερνά τα 240 δισ. ευρώ ετησίως για τις οικονομίες της Ευρώπης.

Η πρωτοβουλία GAIA-X, που προωθεί η Γερμανία με τη Γαλλία για την οικοδόμηση μιας κοινής ευρωπαϊκής υποδομής cloud, παραμένει κατακερματισμένη. Η Ελλάδα συμμετέχει μόνο ως παρατηρητής, ένδειξη ότι εξακολουθεί να κινείται στο περιθώριο της ευρωπαϊκής ψηφιακής στρατηγικής.

Ελληνική πρόοδος

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (DESI 2025), η Ελλάδα κατατάσσεται 20ή από τις 27 χώρες στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας. Παρά τη βελτίωση στη συνδεσιμότητα και τις υπηρεσίες cloud, υστερεί σε ψηφιακές δεξιότητες και στην ενσωμάτωση τεχνολογιών στις ΜμΕ.

Η προσπαθεια ωστόσο είναι απτή καθώς σειρά μεγάλων έργων διαμορφώνει ήδη νέο τοπίο:

● Οι επενδύσεις σε data centers από Microsoft, Digital Realty, Lamda Hellix και Google θα μπορούσαν να υπερβούν τα 2,5 δισ. ευρώ σε ορίζοντα έως το 2027.

● Έως το τέλος του 2025, το 60% των δημόσιων υπηρεσιών θα παρέχονται μέσω gov.gr, σύμφωνα με το Υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

● Έχουν ήδη ξεκινήσει οι πρώτες εφαρμογές 6G testbeds στο ΕΚΕΦΕ Δημόκριτος και τον ΟΤΕ.

Παράλληλα, η ολοκλήρωση του υποθαλάσσιου καλωδίου BlueMed και τα έργα της Sparkle, της Grid Telecom και της Chime συνδέουν τη χώρα με την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, μετατρέποντάς την σε κόμβο μεταφοράς δεδομένων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Η οικονομία των δεδομένων

Η ψηφιακή οικονομία συμβάλλει ήδη κατά 10,4% στο ΑΕΠ, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ (2025), με προοπτική να φθάσει το 13% έως το 2030. Κάθε ευρώ επένδυσης σε ψηφιακές υποδομές αποδίδει 1,7 ευρώ στο ΑΕΠ, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ενώ οι εξαγωγές τεχνολογικών υπηρεσιών ξεπερνούν τα 2 δισ. ευρώ ετησίως.

Περισσότερες από 100.000 θέσεις εργασίας υψηλής εξειδίκευσης συνδέονται ήδη με τον κλάδο. Ωστόσο, το ψηφιακό χάσμα παραμένει βαθύ καθώς μόλις 17% των μικρομεσαίων επιχειρήσεων διαθέτει εξειδικευμένο προσωπικό πληροφορικής, ενώ λιγότερο από το 1/3 χρησιμοποιεί εργαλεία e-commerce ή big data.

Ο κόμβος και η εξάρτηση

Η Ελλάδα έχει τα δίκτυα, τις υποδομές και τις επενδύσεις, όχι όμως ακόμη τη στρατηγική συνοχή. Η εξάρτηση από ξένες τεχνολογίες και η απουσία εγχώριας παραγωγής λογισμικού ή hardware καθιστούν την πρόοδο ευάλωτη.

Η Εθνική Αρχή Κυβερνοασφάλειας καταγράφει άνοδο 48% στις επιθέσεις σε κρίσιμες υποδομές την τελευταία διετία, δείχνοντας ότι η διασύνδεση χωρίς ισχυρή ασφάλεια μπορεί να αποδειχθεί δίκοπο μαχαίρι.

Η πρόκληση, πλέον, δεν είναι να προσελκύονται επενδύσεις, αλλά να μετατρέπονται σε παραγωγική αξία και θεσμική ανθεκτικότητα. με τα μόλις 5MW ισχύος που είχε το 2023 να έχουν προοπτική να δεκαπλασιαστούν από τις επενδύσεις που υλοποιούνται αυτή την περίοδο η Ελλάδα έχει την προοπτική.

Η χώρα έχει τις υποδομές να αποτελέσει κόμβο της νέας ψηφιακής γεωγραφίας, αλλά της λείπει ομως η θεσμική πυξίδα.