Να προχωρήσει στην επόμενη φάση του έργου του ψηφιακού ευρώ αποφάσισε το Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ). Η απόφαση αυτή έπεται της επιτυχούς ολοκλήρωσης της προπαρασκευαστικής φάσης, η οποία ξεκίνησε από το Ευρωσύστημα τον Νοέμβριο του 2023 και έθεσε τα θεμέλια για την έκδοση ψηφιακού ευρώ.
Η απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου ευθυγραμμίζεται με το αίτημα των Ευρωπαίων ηγετών να επιταχυνθεί η πρόοδος όσον αφορά το ψηφιακό ευρώ, όπως δήλωσαν πρόσφατα στη Σύνοδο Κορυφής της ζώνης του ευρώ τον Οκτώβριο του 2025.
Το ψηφιακό ευρώ θα διαφυλάσσει την ελευθερία επιλογής και την ιδιωτική ζωή των Ευρωπαίων και θα προστατεύει τη νομισματική κυριαρχία και την οικονομική ασφάλεια της Ευρώπης. Θα προωθήσει την καινοτομία στις πληρωμές και θα συμβάλει στο να καταστούν οι ευρωπαϊκές πληρωμές ανταγωνιστικές, ανθεκτικές και συμπεριληπτικές.
Το Ευρωσύστημα θα υλοποιήσει τις προπαρασκευαστικές εργασίες του με ευελιξία, συμβαδίζοντας με τις εκκλήσεις των ηγετών της ζώνης του ευρώ να είναι έτοιμο για ενδεχόμενη έκδοση ψηφιακού ευρώ το συντομότερο δυνατόν, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι η νομοθετική διαδικασία δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί.
Τελική απόφαση
Η τελική απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ σχετικά με την έκδοση ψηφιακού ευρώ και την ημερομηνία έκδοσης θα ληφθεί μόνο μετά την έκδοση της νομοθεσίας. Με βάση την παραδοχή ότι οι Ευρωπαίοι συννομοθέτες θα εκδώσουν τον κανονισμό σχετικά με τη θέσπιση ψηφιακού ευρώ στη διάρκεια του 2026, μια πιλοτική άσκηση και οι πρώτες συναλλαγές θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν από τα μέσα του 2027. Όλο το Ευρωσύστημα θα μπορούσε έτσι να είναι έτοιμο για μια ενδεχόμενη πρώτη έκδοση του ψηφιακού ευρώ στη διάρκεια του 2029.
«Το ευρώ, το κοινό μας νόμισμα, αποτελεί αξιόπιστο σύμβολο της ευρωπαϊκής ενότητας», δήλωσε η Πρόεδρος της ΕΚΤ Christine Lagarde. «Εργαζόμαστε για να καταστήσουμε την πιο χειροπιαστή μορφή του – τα τραπεζογραμμάτια και τα κέρματα ευρώ – κατάλληλη για το μέλλον, να επανασχεδιάσουμε και να εκσυγχρονίσουμε τα τραπεζογραμμάτια μας και να προετοιμαστούμε για την έκδοση ψηφιακών μετρητών.»
Καθώς οι συνήθειες πληρωμής εξελίσσονται και οι πληρωμές σε μετρητά μειώνονται σε σύγκριση με τις ψηφιακές συναλλαγές, η ανάγκη για ένα δημόσιο ψηφιακό μέσο πληρωμής – που θα συμπληρώνει τα μετρητά – καθίσταται ολοένα και πιο επιτακτική. Το ψηφιακό ευρώ θα συμπληρώσει τα μετρητά και θα μεταφέρει τα οφέλη τους – απλότητα, προστασία της ιδιωτικής ζωής, αξιοπιστία, διαθεσιμότητα σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ – στις ψηφιακές πληρωμές. Παράλληλα με τον κανονισμό σχετικά με τη θέσπιση του ψηφιακού ευρώ, η ΕΚΤ στηρίζει επίσης την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για ενίσχυση του δικαιώματος πληρωμής με μετρητά.
Οι βασικοί τομείς
Το Ευρωσύστημα θα επικεντρωθεί σε τρεις βασικούς τομείς:
-τεχνική ετοιμότητα: ανάπτυξη των τεχνικών θεμελίων του ψηφιακού ευρώ, συμπεριλαμβανομένης της αρχικής διαμόρφωσης και πιλοτικής εφαρμογής του συστήματος,
-συμμετοχή φορέων της αγοράς: συνεργασία με τους παρόχους πληρωμών, τους εμπόρους και τους καταναλωτές για την οριστικοποίηση του εγχειριδίου κανόνων, τη διεξαγωγή ερευνών για τους χρήστες και τη δοκιμή του συστήματος μέσω πιλοτικών δραστηριοτήτων,
στήριξη της νομοθετικής διαδικασίας: συνέχιση της παροχής τεχνικής συνδρομής στους συννομοθέτες της ΕΕ και στήριξη της νομοθετικής διαδικασίας όπως απαιτείται.
«Δεν πρόκειται απλώς για ένα τεχνικό έργο, αλλά για μια συλλογική προσπάθεια με σκοπό να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του νομισματικού συστήματος της Ευρώπης στις μελλοντικές εξελίξεις», δήλωσε ο Piero Cipollone, μέλος της Εκτελεστικής Επιτροπής της ΕΚΤ, ο οποίος ασκεί την προεδρία της ομάδας δράσης υψηλού επιπέδου για το ψηφιακό ευρώ. «Το ψηφιακό ευρώ θα διασφαλίσει ότι οι πολίτες αποκομίζουν τα οφέλη των μετρητών και στην ψηφιακή εποχή. Με αυτό τον τρόπο, θα ενισχύσει την ανθεκτικότητα του τοπίου πληρωμών της Ευρώπης, θα μειώσει το κόστος για τους εμπόρους και θα δημιουργήσει μια πλατφόρμα καινοτομίας, επέκτασης και ανταγωνισμού για τις ιδιωτικές επιχειρήσεις.»
Διαφάνεια
Η διαφάνεια και η στενή συνεργασία με τα ενδιαφερόμενα μέρη αποτελούν – και θα εξακολουθήσουν να αποτελούν – θεμελιώδεις παράγοντες για το έργο. Το Ευρωσύστημα έχει ωφεληθεί σημαντικά από τα σχόλια των ευρωπαϊκών φορέων λήψης αποφάσεων, των συμμετεχόντων στην αγορά και των δυνητικών χρηστών και θα συνεχίσει να συνεργάζεται ενεργά με ευρύ φάσμα ενδιαφερόμενων μερών.
Η συνεχιζόμενη προετοιμασία του Ευρωσυστήματος για το ψηφιακό ευρώ θα υλοποιηθεί με ευελιξία, διασφαλίζοντας την ευθυγράμμιση με τη νομοθετική διαδικασία. Για τον σκοπό αυτόν, οι εργασίες θα διαρθρωθούν σε ενότητες ώστε να καταστεί δυνατή η σταδιακή κλιμάκωση και ο περιορισμός των χρηματοδοτικών δεσμεύσεων.
Το κόστος
Το τελικό κόστος του ψηφιακού ευρώ – τόσο για την ανάπτυξη όσο και για τη λειτουργία του – θα εξαρτηθεί από τον τελικό σχεδιασμό του, συμπεριλαμβανομένων των συνιστωσών και των συναφών υπηρεσιών που πρέπει να αναπτυχθούν. Ως αποτέλεσμα των εργασιών που πραγματοποιήθηκαν κατά την προπαρασκευαστική φάση, το συνολικό κόστος ανάπτυξης, το οποίο περιλαμβάνει συνιστώσες που αναπτύχθηκαν τόσο εξωτερικά[1] όσο και εσωτερικά, εκτιμάται ότι θα είναι γύρω στο 1,3 δισεκ. ευρώ μέχρι την πρώτη έκδοση, η οποία επί του παρόντος αναμένεται εντός του 2029. Στη συνέχεια, το ετήσιο λειτουργικό κόστος προβλέπεται να είναι περίπου 320 εκατ. ευρώ ετησίως από το 2029 και μετά. Το Ευρωσύστημα θα επωμιστεί αυτό το κόστος, όπως κάνει για την παραγωγή και την έκδοση τραπεζογραμματίων ευρώ – τα οποία, όπως και το ψηφιακό ευρώ, αποτελούν δημόσιο αγαθό. Όπως και στην περίπτωση των τραπεζογραμματίων, το κόστος αυτό αναμένεται να αντισταθμίζεται από το παραγόμενο νομισματικό εισόδημα – ακόμη και αν η διακράτηση ψηφιακού ευρώ θα ήταν μικρή σε σύγκριση με τα τραπεζογραμμάτια σε κυκλοφορία.
Προπαρασκευαστική φάση
Η ολοκλήρωση της προπαρασκευαστικής φάσης σηματοδοτεί μια σημαντική μετάβαση στο έργο του ψηφιακού ευρώ. Με βάση τις πληροφορίες που συγκεντρώσαμε κατά τη διάρκεια της φάσης διερεύνησης που διενεργήθηκε από το 2020 έως το 2023, προχωρήσαμε στη βελτίωση του πρακτικού σχεδιασμού του. Στα βασικά επιτεύγματα περιλαμβάνονται i) η ανάπτυξη του σχεδίου εγχειριδίου κανόνων για το σύστημα του ψηφιακού ευρώ, ii) η επιλογή παρόχων για τις συνιστώσες του ψηφιακού ευρώ και τις συναφείς υπηρεσίες, iii) η επιτυχής λειτουργία πλατφόρμας καινοτομίας για τη διενέργεια δοκιμών με συμμετέχοντες στην αγορά και iv) η διερεύνηση της προσαρμογής του ψηφιακού ευρώ στο οικοσύστημα πληρωμών από τεχνική ομάδα εργασίας.
Η διερεύνηση αυτή, η οποία διενεργήθηκε από την ΕΚΤ και συμμετέχοντες στην αγορά μέσω του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Πληρωμών Λιανικής, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ψηφιακό ευρώ θα μπορούσε να ενισχύσει περαιτέρω τον ανταγωνισμό στην ευρωπαϊκή αγορά πληρωμών. Πέραν του ότι οι τράπεζες και οι άλλοι πάροχοι υπηρεσιών πληρωμών θα ωφελούνταν απευθείας από τη διανομή του ψηφιακού ευρώ, θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν τα ανοικτά πρότυπα του ψηφιακού ευρώ για να επεκτείνουν την εμβέλειά τους σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ χωρίς να χρειάζονται δικά τους δίκτυα αποδοχής. Θα είχαν επίσης τη δυνατότητα να παρέχουν το ψηφιακό ευρώ μαζί με περισσότερα του ενός εμπορικά σήματα (co-badging) υφιστάμενων λύσεων πληρωμής.
Τα στοιχεία
Η ΕΚΤ παρείχε, κατόπιν αιτημάτων, τεχνικά στοιχεία στους συννομοθέτες, στηρίζοντας έτσι τη νομοθετική διαδικασία. Τα στοιχεία αυτά έδειξαν ότι το κόστος του ψηφιακού ευρώ για τις τράπεζες θα είναι περιορισμένο – το κόστος αυτό θα προσεγγίζει τις αρχικές εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και θα είναι παρόμοιο με το κόστος που πραγματοποιήθηκε για την εφαρμογή της οδηγίας για τις υπηρεσίες πληρωμών. Έδειξαν επίσης ότι οι δικλίδες ασφαλείας που θα ενσωματωθούν στον σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ (όπως τα όρια διακράτησης) θα διασφαλίζουν ότι δεν θα δημιουργήσει κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Για να διασφαλιστεί ότι το ψηφιακό ευρώ έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των Ευρωπαίων πολιτών και εμπόρων, το Ευρωσύστημα διεξήγαγε εκτεταμένη έρευνα σε χρήστες με επίκεντρο τους ευάλωτους καταναλωτές και τους μικρούς εμπόρους. Τα ευρήματα – διαθέσιμα σε χωριστή έκθεση που δημοσιεύθηκε σήμερα – καταδεικνύουν την ανάγκη για μια απλή, αξιόπιστη και ασφαλή εμπειρία πληρωμών.
Τα αποτελέσματα αυτά επιβεβαιώνουν τη δέσμευση της ΕΚΤ να αναπτύξει ένα ψηφιακό ευρώ που θα εξυπηρετεί όλους και θα προωθεί τη χρηματοπιστωτική εξέλιξη της Ευρώπης – σχεδιασμένο με σκοπό την ενδυνάμωση των πολιτών, τη στήριξη της καινοτομίας και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας του νομισματικού μας συστήματος.
