Λειψυδρία: Στη μάχη για την υδροδότηση της Αττικής το έργο του Εύηνου προϋπολογισμού 535 εκατ. ευρώ

«Γκάζι» αποφάσισαν να πατήσουν κυβέρνηση και ΕΥΔΑΠ για τα έργα αντιμετώπισης της λειψυδρίας καθώς η κατάσταση βρίσκεται ήδη στο «κόκκινο» με το 50% των υδάτινων αποθεμάτων να έχουν χαθεί. Έτσι, το καλοκαίρι του 2026 αναμένεται η πρόσκληση για το μεγάλο έργο των 535 εκατ. ευρώ που θα εξασφαλίσει νερό για την Αττική, μέσω της μερικής εκτροπής του Κρικελιώτη και του Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο. Η διαδικασία θα γίνει με κλειστή πρόσκληση, κατά το πρότυπο των έργων στη Θεσσαλία, άρα οι «μεγάλοι παίκτες» του κατασκευαστικού τομέα θα είναι εκείνοι που θα κληθούν στο… τραπέζι.

Μέρος του κόστους αναμένεται να ανακτηθεί με το νέο ανταποδοτικό ρυθμιστικό πλαίσιο που θα φέρει αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής με βάση την ανταποδοτικότητα.

Με ορίζοντα περίπου 2,5 ετών για την κατασκευή του, το έργο — το οποίο βαφτίστηκε «Εύρυτος» εκ του (εκ του Εὖ + ῥέω) — υπολογίζεται να παραδοθεί κατά το πρώτο εξάμηνο του 2029. Εφόσον όλα κινηθούν χωρίς καθυστερήσεις. Διαφορετικά, υπάρχει στο συρτάρι και εναλλακτικό σχέδιο με μονάδες αφαλάτωσης. Ο «Εύρυτος» αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου σχεδιασμού της ΕΥΔΑΠ, που περιλαμβάνει επιπλέον έργα συνολικού ύψους 2,5 δισ. ευρώ για την Αττική, με στόχο την ασφάλεια υδροδότησης της πρωτεύουσας για τις επόμενες δεκαετίες.

Έρχονται αυξήσεις τιμολογίων

Μέρος του κόστους αναμένεται να ανακτηθεί με το νέο ανταποδοτικό ρυθμιστικό πλαίσιο που θα φέρει αναθεώρηση της τιμολογιακής πολιτικής με βάση την ανταποδοτικότητα. Η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) εξετάζει ακόμα τα δεδομένα, όμως το συμπέρασμα δύσκολα κρύβεται: αναμένονται αυξήσεις στα τιμολόγια. Το ύψος τους θα αποσαφηνιστεί σύντομα. Πάντως, ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, κ. Χάρις Σαχίνης, μιλώντας χθες στο περιθώριο της εκδήλωσης για τα 100 χρόνια της ΕΥΔΑΠ επεσήμανε ότι σε κάθε περίπτωση: «Το νερό στην Αθήνα είναι το φθηνότερο στην Ευρώπη και θα παραμείνει το φθηνότερο».

Όπως ανέφερε ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρος Παπασταύρος, υπάρχει ένα συγκεκριμένο, προσδιορισμένο, κοστολογημένο πλαίσιο βραχυπρόθεσμων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων έργων με κοινό παρονομαστή τη θωράκιση της Αττικής και της Βοιωτίας, όπως επίσης της Θεσσαλονίκης και της Χαλκιδικής. “Η Αττική και η Θεσσαλονίκη, αντιπροσωπεύοντας πάνω από τον μισό πληθυσμό της χώρας σε κατανάλωση πόσιμου νερού, βρίσκονται στο επίκεντρο”, τόνισε.

Ποιο είναι το σχέδιο για την Αττική

Έως ότου κατασκευαστεί ο «Εύρυτος», έχουν μπει σε τροχιά υλοποίησης τέσσερις άμεσες επεμβάσεις που θα παρέχουν 149 εκατ. κυβικά μέτρα (κ.μ.) νερού ετησίως ώστε να μην διψάσει η Αττική. Πρόκειται για τη λειτουργία των γεωτρήσεων της Μαυροσουβάλας (32 εκατ. κ.μ. ετησίως) με το νερό να μπαίνει στο κανάλι της Υλίκης και τη μείωση κατά 70% της περιβαλλοντικής παροχής του ταμιευτήρα Ευήνου (22 εκατ. κ.μ. ετησίως) που έχουν ολοκληρωθεί. Σε εξέλιξη βρίσκονται η ενεργοποίηση των γεωτρήσεων στους «Ούγγρους» στη Νοτιοανατολική Υλίκη (50 εκατ. κ.μ. ετησίως) με ορίζοντα ολοκλήρωσης τον ερχόμενο Μάρτιο καθώς και η A’ φάση αξιοποίησης των υπογείων αποθεμάτων του μέσου ρου του Βοιωτικού Κηφισού (17 γεωτρήσεις και 3 αντλιοστάσια για 45 εκατ. κ.μ. ετησίως ) που αναμένεται να ολοκληρωθεί το Μάρτιο του 2027, εξασφαλίζοντας νερό για ύδρευση και άρδευση.

Κι έπειτα έρχεται ο «Εύρυτος»

Για το έργο της μερικής εκτροπής του Κρικελιώτη και του Καρπενησιώτη προς τον Εύηνο, η δυναμικότητά του έχει υπολογιστεί ότι – ακόμη και με άσχημες καιρικές συνθήκες – θα φτάνει στα 200 εκατ. κ.μ./έτος. «Εξασφαλίζει το λεκανοπέδιο για τα επόμενα 30 χρόνια – εξαρτάται βέβαια από τις κλιματολογικές συνθήκες», υπογράμμισε ο κ. Σαχίνης.

Ειδικότερα, ο σχεδιασμός του προβλέπει διαδοχική υδραυλική σύνδεση των ποταμών Καρπενησιώτη και Κρικελιώτη με τον ταμιευτήρα του Ευήνου, με δύο διαδοχικές σήραγγες συνολικού μήκους 20 χλμ. «Έχουμε δύο ποταμούς με μεγάλη ροή. Απλά, όταν βρέχει πολύ, αντί να πλημμυρίζουν τα φαράγγια και οι γύρω περιοχές το έξτρα νερό θα πηγαίνει στον ταμιευτήρα του Εύηνου.

Το κόστος λειτουργίας θα είναι μηδενικό αφού η ενίσχυση του ταμιευτήρα Ευήνου γίνεται με βαρύτητα», σημείωσε ο επικεφαλής της ΕΥΔΑΠ. Η περιβαλλοντική επιβάρυνση εκτιμάται ότι θα είναι μικρή καθώς θα διασφαλίζεται συνεχής οικολογική παροχή, ενσωμάτωση ιχθυοδιαδρόμων και προστασία του φαραγγιού «Πάντα Βρέχει».

Σύμφωνα με το κ. Σαχίνη το νερό που θα εξασφαλιστεί με το έργο «Εύρυτος» θα μπορούσε να διοχετευθεί από το Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα (ΕΥΣ) για υδροδότηση νησιών, μέσω της Ελευσίνας, με πλοία. «Το κανάλι μας περνά πάνω από την Ελευσίνα με βαρύτητα και θα μπορούσε να τροφοδοτήσει τα νησιά με πλοία, εάν αποδειχθεί η μεταφορά του νερού φθηνότερη από τις αφαλατώσεις», σημείωσε ο ίδιος.

Το plan B

Παράλληλα, εκτός από τα βραχυπρόθεσμα έργα και το μακροπρόθεσμο του Εύρυτου, όπως επεσήμανε ο κ. Παπασταύρου «ωριμάζουμε, σε περίπτωση που χρειαστεί, μεσοπρόθεσμα και άλλα δύο σημαντικά έργα, το έργο αγωγού ανύψωσης νερού στο Εξωτερικό Υδροδοτικό Σύστημα για διασύνδεση με αφαλάτωση και χερσαία αφαλάτωση».

Σύμφωνα με τον κ. Σαχίνη, για τρία έργα μονάδων αφαλάτωσης θαλασσινού ή και υφάλμυρου νερού γίνεται τεχνικο-οικονομική και περιβαλλοντική αξιολόγηση προκειμένου να είναι έτοιμα σε περίπτωση που ο «Εύρυτος» δεν είναι έτοιμος σε τέσσερα χρόνια. «Κάνουμε μεγάλη προσπάθεια, σε συνεργασία με το ΥΠΕΝ για να μην χρειαστεί να πάμε στο Plan B γιατί οι αφαλατώσεις δεν είναι φθηνή λύση. Αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο. Δεν θα αφήσουμε την Αττική χωρίς νερό», ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, τονίζοντας ότι στις αφαλατώσεις είναι μεγάλο τόσο το κόστος της επένδυσης όσο και της λειτουργίας λόγω των αυξημένων ενεργειακών αναγκών.

«Για κάθε κυβικό που παίρνω την ημέρα, ως επένδυση κοστίζει 1.000 ευρώ. Άρα, για να πάρω με αφαλάτωση 45 εκατ. κυβικά (δηλαδή όσα δίνει ο βοιωτικός Κηφισός) θα κόστιζε η επένδυση γύρω στα 125 εκατομμύρια. Και χρειάζονται για κάθε κυβικό νερού από αφαλάτωση γύρω στις 3 κιλοβατώρες ενέργειας», εξήγησε ο κ. Σαχίνης. Σε κάθε περίπτωση, ο σχεδιασμός είναι να κατασκευαστούν επεκτάσιμες μονάδες σε Θίσβη (δυναμικότητας 87,5 εκατ. m3/έτος), Νέα Πέραμο (40 εκατ. m3/έτος) ή Λαύριο (20 εκατ. m3/έτος) με εκτιμώμενους προϋπολογισμούς 315, 110 και 55 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Επίσης, η ΕΥΔΑΠ έχει εξετάσει και την προοπτική πλωτών αφαλατώσεων ως plan C, αλλά δεν είναι ένα σχέδιο που προκρίνει καθώς είναι έως και 100% ακριβότερες από τις χερσαίες μονάδες.

Παράλληλα, η ΕΥΔΑΠ θα επενδύσει, εντός της επόμενης δεκαετίας, 2,5 δισ. ευρώ για τον εκσυγχρονισμό υποδομών και υπηρεσιών. Το Επενδυτικό Σχέδιο περιλαμβάνει έργα ύδρευσης (729 εκατ. ευρώ), αποχέτευσης (1,6 δισ. ευρώ), ενεργειακής και ψηφιακής αναβάθμισης (193 εκατ. ερυώ) . Τα 293 εκατ. ευρώ εξ’ αυτών αφορούν στην αντιμετώπιση της λειψυδρίας μέσω εκσυγχρονισμού του δικτύου ύδρευσης.

Ακόμη, προχωρούν έργα προϋπολογισμού 399 εκατ. ευρώ για τη μείωση των διαρροών στο εξωτερικό υδροδοτικό σύστημα και στο δίκτυο της ΕΥΔΑΠ (από 15% σήμερα σε 11%) με ορίζοντα ολοκλήρωσης στα τέλη του 2028, σε έργα ανάκτησης νερού.

Επεκτάσεις ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ

Επιπλέον, προβλέπεται η γεωγραφική επέκταση της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ. Η κυβέρνηση προχωρά στη δημιουργία δύο ισχυρών πυλώνων σε Αττική και Θεσσαλονίκη με υποχρεωτική απορρόφηση 47 παρόχων ύδρευσης και αποχέτευσης. Ειδικότερα, η ΕΥΔΑΠ θα απορροφήσει 34 παρόχους σε Βοιωτία, Φωκίδα και Εύβοια. και η ΕΥΑΘ 13 παρόχους της Χαλκιδικής. Επίσης, όπως τόνισε ο υπουργός «προχωρούμε σε μία σημαντική μεταρρύθμιση: την επέκταση της αρμοδιότητας ΕΥΔΑΠ και ΕΥΑΘ στην άρδευση στη γεωγραφική περιοχή της αρμοδιότητάς τους. Αποτελεί ένα μεταρρυθμιστικό πρώτο βήμα στο νοικοκύρεμα 750 παρόχων σε ένα κατακερματισμένο τοπίο».

Έργα στα νησιά

Όσον αφορά στα νησιά, εκτός από τη δυνατότητα μεταφοράς νερού από τον Εύηνο, μέσω καναλιού της ΕΥΔΑΠ που φτάνει έως την Ελευσίνα, προχωρούν 151 έργα με προϋπολογισμό άνω των 320 εκατ. ευρώ . Πρόκειται για έργα σε περισσότερα από 40 νησιά για βελτίωση της ύδρευσης και της αποχέτευσης – από το μεγάλο έργο της Χρυσηίδας στην Κέρκυρα ως την ύδρευση του Ηρακλείου Κρήτης, και από την αφαλάτωση στο Καστελόριζο ως τις δύο αφαλατώσεις στην Αμοργό.