Energean: Στην τελική ευθεία το έργο αποθήκευσης CO2 στον Πρίνο

Τη θέση της στον ευρωπαϊκό χάρτη των υποδομών αποθήκευσης CO2 επιχειρεί να βρει η Ελλάδα δημιουργώντας την πρώτη ολοκληρωμένη «αλυσίδα» για τη δέσμευση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (Carbon Capture and Storage/CCS).

Μια τεχνολογία που κάποτε φάνταζε… επιστημονική φαντασία, εξελίσσεται σήμερα σε βιομηχανία-κλειδί για την πράσινη μετάβαση, με τη χώρα μας να στοχεύει σε ρόλο πρωταγωνιστή στη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Το «οικοσύστημα» αυτό ξεκινά με έργα δέσμευσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (CO2) από τις ελληνικές ενεργοβόρες βιομηχανίες, συλλογής και μεταφοράς τους από τον Διαχειριστή του Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου (ΔΕΣΦΑ) και αποθήκευσής τους στον Πρίνο από την EnEarth (θυγατρική της Energean). Η τελευταία ηγείται του βασικού τμήματος της αλυσίδας, του έργου αποθήκευσης CO2 (Prinos CO2 Storage), το οποίο έχει ενταχθεί στα Εργα Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI) της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Παρακολούθηση

Η εταιρεία έχει υποβάλει τη μελέτη περιβαλλοντικών όρων τον Αύγουστο του 2024 και εκκρεμεί η έκδοση της απόφασης έγκρισης από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ).

Οπως αναφέρουν αρμόδιες πηγές, η αρμόδια Διεύθυνση του υπουργείου, έπειτα από τις αμφισβητήσεις που εξέφρασαν τοπικοί φορείς των περιοχών Θάσου-Καβάλας επί θεμάτων που αφορούν την ασφάλεια των παλαιών γεωτρήσεων άντλησης πετρελαίου, ζήτησε από την εταιρεία νέο συμπληρωματικό σχέδιο παρακολούθησής τους, το οποίο έχει ήδη λάβει και αξιολογεί ώστε να υπογραφεί η Απόφαση Εγκρισης Περιβαλλοντικών Ορων (ΑΕΠΟ). «Εως τις 10 Νοεμβρίου εκτιμούμε ότι θα έχει κλείσει το θέμα και το έργο θα μπορεί να ξεκινήσει» αναφέρει στέλεχος του ΥΠΕΝ μιλώντας στο «Βήμα».

Η έγκριση της ΑΕΠΟ αποτελεί απαραίτητο βήμα για να προχωρήσει η EnEarth στη φάση των γεωτρήσεων εντός του 2026 – προϋπόθεση για την εκταμίευση της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης των 150 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Στο μεταξύ, η εταιρεία έχει υποβάλει στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ) τον τελικό σχεδιασμό για τις γεωτρήσεις που θα πραγματοποιηθούν τον επόμενο χρόνο, εκ των οποίων έξι θα εξυπηρετήσουν την εισπίεση διοξειδίου του άνθρακα και εννέα την παραγωγή νερού (σ.σ.: θα αδειάζουν τον ταμιευτήρα από το θαλασσινό νερό ώστε να δημιουργείται χώρος για το CO2). Ο χρόνος πιέζει καθώς υπολογίζεται ότι μπορεί να χρειαστούν έως και εννέα μήνες για να βρεθεί το γεωτρύπανο και να ξεκινήσουν οι γεωτρήσεις, με τα στενά χρονοδιαγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης να εκπνέουν το πρώτο εξάμηνο του 2026.

Επαναχρησιμοποίηση

Παρά τις καθυστερήσεις, το έργο διατηρεί ισχυρή πολιτική στήριξη, καθώς εντάσσεται στις βασικές επενδύσεις της πράσινης μετάβασης. «Η αποθήκη του Πρίνου είναι η πρώτη υποδομή στην Ελλάδα που δεν αφορά εξόρυξη, αλλά επαναχρησιμοποίηση των υποδομών στον Πρίνο με περιβαλλοντικό πρόσημο» σημειώνει υψηλόβαθμο στέλεχος του ΥΠΕΝ.

Παράλληλα, ολοκληρώθηκαν προ ημερών στον Κόλπο της Καβάλας οι γεωφυσικές έρευνες για την καταγραφή δεδομένων βυθού στη διαδρομή από τις χερσαίες υποδομές του Πρίνου προς τις θαλάσσιες εξέδρες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την πόντιση αγωγού μεταφοράς υγροποιημένου CO2.

Εντός του Νοεμβρίου αναμένεται και η χορήγηση της άδειας αποθήκευσης από την ΕΔΕΥΕΠ, με τη σύμφωνη γνώμη της DG Clima, ενώ εκκρεμεί και η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου ώστε να κλειδώσει ο τρόπος κατανομής της χωρητικότητας και να ξεκινήσει το Market test.

Πάντως, ήδη η EnEarth έχει συνάψει 15 μνημόνια συνεργασίας με ελληνικές και ξένες βιομηχανίες, που αντιστοιχούν σε συνολική δυναμικότητα 6,1 εκατ. τόνων CO2 ετησίως – ένδειξη μιας αναπτυσσόμενης αγοράς αποθηκευμένου άνθρακα. Η συνολική επένδυση του έργου της EnEarth αναμένεται να υπερβεί το 1 δισ. ευρώ.

Η πρώτη φάση του στοχεύει στην αποθήκευση ενός εκατομμυρίου τόνων CO2 ετησίως, όμως έχει ήδη σχεδιαστεί επέκταση σε αποθήκευση 2,8 εκατ. τόνων. Το CO2 θα φτάνει εκεί σε υγροποιημένη μορφή μέσω πλοίων και αγωγών. Η συνολική αποθηκευτική δυναμικότητα δυνητικά μπορεί φτάσει τους 66 εκατ. τόνους έως το 2050, σύμφωνα με ανεξάρτητη έκθεση.

Η βιομηχανία

Η ελληνική βαριά βιομηχανία, η οποία δυσκολεύεται να βρει εναλλακτική λύση για τη διαχείριση των ρύπων της, βλέπει την τεχνολογία CCUS ως… σανίδα σωτηρίας. Ηδη έχουν εγκριθεί επιδοτήσεις για έργα δέσμευσης περίπου 3,4 εκατ. τόνων CO2, συνολικού ύψους άνω των 480 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Καινοτομίας της ΕΕ – 127 εκατ. ευρώ για το έργο Iris της Motor Oil, 234 εκατ. ευρώ για το Ifestos του Τιτάνα και 124,5 εκατ. ευρώ για το Olympus στο Μηλάκι Αλιβερίου του Ηρακλή. Οι ποσότητες αυτές θα χρειαστούν αποθήκευση – κι εκεί μπαίνει στο «παιχνίδι» ο Πρίνος που μπορεί να καλύψει μεγάλο μέρος των αναγκών της ελληνικής αγοράς από το 2029, οπότε εκτιμάται ότι θα τεθεί σε πλήρη λειτουργία.

Παράλληλα, ο ΔΕΣΦΑ αναλαμβάνει τον ρόλο του «μεταφορέα του άνθρακα». Το έργο, με την ονομασία Apollo CO2, θα συγκεντρώνει τις εκπομπές από τις βιομηχανίες, θα τις υγροποιεί σε ειδική μονάδα στην Αττική, κοντά στη Ρεβυθούσα, και θα τις μεταφέρει διά θαλάσσης στον Πρίνο. Το συνολικό κόστος της επένδυσης υπολογίζεται σε 500-600 εκατ. ευρώ.

Ο Διαχειριστής έχει υποβάλει αίτηση στον μηχανισμό «Connecting Europe Facility» για χρηματοδότηση 160 εκατ. ευρώ, με την έγκριση να αναμένεται από μέρα σε μέρα. Η Energean και ο ΔΕΣΦΑ έχουν ενταχθεί από κοινού στη λίστα των Εργων Κοινού Ευρωπαϊκού Ενδιαφέροντος, καθιστώντας την Ελλάδα μέρος του ευρωπαϊκού «χάρτη άνθρακα».

Οικονομική αξία

Σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο όπου οι τιμές των δικαιωμάτων εκπομπών αυξάνονται, οι βιομηχανίες που θα διαθέτουν πρόσβαση σε υποδομές αποθήκευσης αποκτούν στρατηγικό πλεονέκτημα.

Παγκοσμίως, έργα CCS επεκτείνονται ραγδαία. Μέσα σε μόλις έναν χρόνο, οι εγκαταστάσεις σε λειτουργία αυξήθηκαν κατά 54% φτάνοντας τις 77, ενώ η συνολική δυναμικότητα αποθήκευσης CO2 αγγίζει πλέον τους 64 εκατ. τόνους ετησίως και έως τα τέλη της δεκαετίας εκτιμάται ότι θα φτάσει τους 337 εκατ. τόνους τον χρόνο, καθώς πάνω από 700 έργα βρίσκονται υπό ανάπτυξη, σύμφωνα με το Global CCS Institute. Επί ευρωπαϊκού εδάφους, στη Νορβηγία, η κοινοπραξία Equinor – Shell – TotalEnergies έχει ήδη εισαγάγει από τον περασμένο Αύγουστο τα πρώτα φορτία CO2 στον υπόγειο ταμιευτήρα Northern Lights, ενώ στη Γερμανία προωθείται πρόγραμμα έξι δισ. ευρώ για την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας που περιλαμβάνει και τεχνολογία CCS.

ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ