ΕΕ: Οι πρώτες επιπτώσεις των δασμών Τραμπ

Οι αξιωματούχοι της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενδέχεται να μειώσουν τις προβλέψεις για την ανάπτυξη για το 2026 την ερχόμενη εβδομάδα, στο πλαίσιο αξιολόγησης της ζημίας στην οικονομία της περιοχής, ένα χρόνο αφότου ο Ντόναλντ Τραμπ επανέκτησε τον Λευκό Οίκο. Οι προβλέψεις που αναμένεται δημοσιευτούν στις Βρυξέλλες αύριο Δευτέρα εκτιμάται ότι θα επισημαίνουν τον σωρευτικό αντίκτυπο των εμπορικών απειλών και των υψηλότερων δασμών που επιβάλλονται από τις ΗΠΑ, μαζί με τις προκλήσεις που φέρνει η επίμονη αδυναμία στη Γερμανία και η συνεχιζόμενη πολιτική αναταραχή στη Γαλλία.

Οι προβλέψεις που δημοσιεύθηκαν τον Μάιο ήταν ήδη απαισιόδοξες μετά την ανακοίνωση δασμών του Προέδρου Τραμπ τον προηγούμενο μήνα, η οποία προκάλεσε αναταραχή στην αγορά, κατά την «Ημέρα της Απελευθέρωσης», ακολουθούμενη από μια υποχώρηση καθώς ανέστειλε τις ενέργειες για την επιδίωξη συμφωνιών. Με τη δική τους συμφωνία με τις ΗΠΑ που επιτεύχθηκε τον Ιούλιο, οι αξιωματούχοι των Βρυξελλών κατέληξαν να επιβάλουν δασμούς 15% στα περισσότερα προϊόντα της ΕΕ.

Οι επιπτώσεις για το 2025 αποδείχθηκαν λιγότερο σοβαρές από ό,τι αναμενόταν. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προέβλεψε νωρίτερα αύξηση 0,9% για το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν στη ζώνη του ευρώ και είναι πιθανό να αυξήσει αυτήν την εκτίμηση αυτή τη φορά.

Χαμηλώνοντας τον πήχη

Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει το Bloomberg, για το 2026 οι ελπίδες για μια ήπια ανάκαμψη στο 1,4% που προβλεπόταν τον Μάιο φαίνονται πλέον απίθανες, καθώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα είχε κατεβάσει πήχη στο 1% στον τελευταίο γύρο προβλέψεων της τον Σεπτέμβριο.

Περιγράφοντας τις προκλήσεις για το τρέχον τρίμηνο, αξιωματούχοι της Φρανκφούρτης δήλωσαν στην τελευταία τους συνάντηση ότι «η ακόμη αυξημένη αβεβαιότητα, οι υψηλότεροι αποτελεσματικοί δασμοί, ένα ισχυρότερο ευρώ και ο αυξημένος παγκόσμιος ανταγωνισμός αναμένεται να αναχαιτίσουν την ανάπτυξη».

Η αβεβαιότητα στο εμπόριο είναι μόνο ένα μέρος της ιστορίας. Παρά την σημαντική αύξηση αύξηση των δαπανών για την άμυνα και τις υποδομές στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, αυτό που θα μπορούσε να ήταν το πρώτο ουσιαστικό έτος ανάπτυξης της Γερμανίας από την επαύριο της πανδημίας φαίνεται τώρα λιγότερο εντυπωσιακό. Το Συμβούλιο Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων της κυβέρνησης μείωσε τις προοπτικές του για ανάπτυξη το 2026 σε κάτω από το 1%.

Στη Γαλλία, τη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρώπης, η πολιτική αστάθεια αποτελεί μια συνεχή πρόκληση. Ενώ η ανάπτυξη εκεί αποδεικνύεται ανθεκτική, η αβεβαιότητα μειώνει κατά περίπου 0,5 ποσοστιαία μονάδα την ανάπτυξη, με τις εγχώριες πολιτικές και δημοσιονομικές αναταραχές να ευθύνονται για τουλάχιστον 0,2 της ποσοστιαίας μονάδας, σύμφωνα με την Τράπεζα της Γαλλίας.

Η Γαλλία είναι πιθανό να έχει το χειρότερο έλλειμμα της περιοχής στις προοπτικές της ΕΕ για τα δημόσια οικονομικά. Ένα φωτεινό σημείο είναι η Ιταλία, η οποία μείωσε το δικό της έλλειμμα στο όριο του 3% του μπλοκ ταχύτερα από το αναμενόμενο και μπορεί ακόμη και να λάβει αναβάθμιση από την αξιολόγηση της Moody’s την Παρασκευή.

«Προβλέπουμε ότι η αύξηση του ΑΕΠ της ζώνης του ευρώ θα παραμείνει κάτω από την τάση το τελευταίο τρίμηνο του 2025 στο 0,1%. Η οικονομία ενδέχεται να βιώσει μια ακόμη περίοδο χαμηλών επιχειρηματικών επενδύσεων και ασθενούς εξωτερικής ζήτησης ως αποτέλεσμα της αυξημένης αβεβαιότητας και των λιγότερων αγορών από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού», σχολιάζει το Bloomberg Economics

Ανησυχία στις επιχειρήσεις

Η δασμολογική πολιτική  Τραμπ φέρνει ολοένα πιο «σκοτεινό» οικονομικό τοπίο για την Ευρωπαϊκή Ένωση, σύμφωνα με έρευνα της BusinessEurope και εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Οι επιχειρήσεις προειδοποιούν ότι το 2026 θα υποστεί το μεγαλύτερο πλήγμα: η ανάπτυξη της ευρωζώνης κινδυνεύει να μειωθεί κατά 0,5–0,6 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η ΕΚΤ προβλέπει συνολικό αντίκτυπο έως και 0,7 μονάδες στο διάστημα 2025–2027.

Σε δημοσκόπηση που πραγματοποίησε η BusinessEurope, συμμετείχαν οι εθνικές ενώσεις επιχειρήσεων από 36 χώρες της Ε.Ε. – και όχι μόνο. Οι απαντήσεις αποτυπώνουν σαφή ανησυχία: οι εταιρείες εκτιμούν ότι η αβεβαιότητα, οι αυξημένες τιμές και οι διαταραχές στις αλυσίδες εφοδιασμού θα πλήξουν σημαντικά την οικονομία της Ε.Ε. μέσα στο 2026.

Συγκεκριμένα, η BusinessEurope τονίζει ότι:

«Η καθυστερημένη επίδραση των εμπορικών εντάσεων γίνεται όλο και πιο καθαρή. Οι εταιρείες είναι διστακτικές, ειδικά αυτές με μεγάλη έκθεση στις ΗΠΑ ή που εξαρτώνται από δομές προμηθειών».

Προβλέψεις από κεντρικές τράπεζες και αναλυτές

Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) επιβεβαιώνει τον κίνδυνο: σύμφωνα με την ανάλυσή της, η αβεβαιότητα από τους αμερικανικούς δασμούς μπορεί να μειώσει την ανάπτυξη της ευρωζώνης κατά περίπου 0,7 ποσοστιαίες μονάδες στην περίοδο 2025–2027.

Παράλληλα, κορυφαίες τράπεζες όπως η Goldman Sachs έχουν προειδοποιήσει ότι, σε πιο απαισιόδοξα σενάρια, το πλήγμα στο ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα μπορούσε να είναι ακόμα πιο σοβαρό.

Ποιες χώρες κινδυνεύουν περισσότερο

Η οικονομική έκθεση δεν είναι ομοιόμορφη σε όλα τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. Ο τομέας της αυτοκινητοβιομηχανίας – με τη Γερμανία στο επίκεντρο – και ο κλάδος των φαρμακευτικών φαίνονται ιδιαίτερα ευάλωτα. Για παράδειγμα, η ιταλική επιχειρηματική ένωση Confindustria προβλέπει ότι, χωρίς αντίμετρα, το ΑΕΠ της Ιταλίας μπορεί να υποστεί πτώση κατά 0,59% το 2026.

Πολιτική αβεβαιότητα και διστακτικότητα επενδύσεων

Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία είναι ότι οι εταιρείες δεν βλέπουν μόνο άμεσες ζημιές από τους δασμούς, αλλά φοβούνται και τι θα φέρει το μέλλον. Η αβεβαιότητα — δηλαδή ο φόβος ότι οι δασμοί μπορεί να αλλάξουν, να αυξηθούν ή να κλιμακωθούν — οδηγεί πολλές επιχειρήσεις στο να αναβάλλουν επενδύσεις, να επανεξετάζουν προμήθειες και παραγωγή, και να αναδιατάσσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού.

Η BusinessEurope επισημαίνει ότι αυτές οι «καθυστερημένες» επιπτώσεις ίσως αποτυπωθούν κυρίως το 2026, όταν συμβόλαια, αποθέματα και επενδυτικά πλάνα θα προσαρμοστούν στη νέα πραγματικότητα.

Το ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό δίλημμα

Η ΕΚΤ βρίσκεται μπροστά σε παράδοξο: από τη μία πλευρά, οι δασμοί πιέζουν την ανάπτυξη· από την άλλη, η αβεβαιότητα και το αυξημένο κόστος ενδέχεται να περιορίζουν και την ικανότητα των κεντρικών τραπεζών να χαλαρώσουν νομισματικά χωρίς ρίσκο. Κάποιοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι η τράπεζα θα μπορούσε να αναγκαστεί να δράσει, αν η οικονομική επιβράδυνση γίνει έντονη.

Το πολιτικό στοίχημα της Ε.Ε.

Για τις Βρυξέλλες, το στοίχημα είναι διπλό:

• Οικονομικό: Πώς θα μετριάσουν τις απώλειες χωρίς να προκαλέσουν νέα κλιμάκωση;
• Διπλωματικό: Πώς θα διαπραγματευτούν με τις ΗΠΑ έναν συμβιβασμό που θα εξασφαλίσει σταθερότητα και προβλεψιμότητα για τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις;

Η έλλειψη σαφήνειας και η συνεχής αβεβαιότητα δημιουργούν ένα περιβάλλον όπου οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να παίρνουν προφυλάξεις — επενδύουν λιγότερο, ρισκάρουν μικρότερα περιθώρια, και ετοιμάζουν σχέδια έκτακτης ανάγκης.