Η αβάσταχτη ελαφρότητα των «χρησμών» για το χρέος!

Σε συνέντευξή του στην τηλεόραση του Bloomberg και τη δημοσιογράφο Λίζυ Μπέρντεν, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης  εξέφρασε την  εκτίμησή του ότι το δημόσιο χρέος της χώρας θα υποχωρήσει σε επίπεδα κάτω του 120% πριν από το 2030. Θα ήθελα πολύ  να πιστέψω και  τον τελευταίο αυτόν  «χρησμό», αλλά «ουκ εά με καθεύειν» ο 226ος μύθος του Αισώπου υπό τον τίτλον «Ποιμήν παίζων» («Ο βοσκός που έκανε φάρσες») ύστερα από παρόμοιους δεκάδες άλλους προηγούμενους  «χρησμούς» κατά τα τελευταία είκοσι πέντε  χρόνια και μάλιστα (κατά σύμπτωση) με το ίδιο ακριβώς ποσοστό επί του ΑΕΠ που είχε «χρησμοδοτήσει» στις 26 Οκτωβρίου του 2011 ο τότε πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου για το … 2020!!!.

Επειδή, λοιπόν,  κι αυτός ο μύθος είναι αρκούντως διδακτικός και, γι΄ αυτό, ανεπίδεκτος μαθήσεως για «παίζοντες ποιμένες» τον παραθέτω αυτούσιο:

« Ήταν ένας βοσκός που συνήθως σαλαγούσε το κοπάδι του έξω από το χωριό και το πήγαινε κάπου πιο μακριά. Αυτουνού, που λέτε, του άρεσε να διασκεδάζει ολοένα με το εξής χωρατό. Έβαζε τις φωνές στους συγχωριανούς του να τρέξουν σε βοήθεια, με το πρόσχημα ότι τάχα είχαν επιτεθεί λύκοι στο κοπάδι του. Τούτο συνέβη δυο και τρεις φορές — οι χωριανοί σήμαιναν συναγερμό και ορμούσαν έξω από το χωριό, και μετά βέβαια τον άφηναν και επέστρεφαν γελώντας. Ώσπου στο τέλος ήρθε η μοιραία ώρα και ο λύκος έπεσε στα αλήθεια πάνω στο κοπάδι του χωρατατζή. Καθώς το θηρίο κατασπάραζε τα ζωντανά του, ο βοσκός έβαλε τις φωνές κράζοντας βοήθεια. Έλα όμως που οι άλλοι νόμισαν ότι τους έκανε πάλι φάρσα, κατά τη συνήθειά του, και συνεπώς δεν έδωσαν ιδιαίτερη σημασία. Καταλαβαίνετε λοιπόν τί συνέβη: ο χιουμορίστας βοσκός έχασε όλα τα πρόβατά του».

Και τον παραπάνω μύθο του ο Αίσωπος τον «κλείνει» πάντα με δίδαγμα, όπως αυτό : «ὁ λόγος δηλοῖ, ὅτι τοῦτο κερδαίνουσιν οἱ ψευδόμενοι τὸ μηδέ, ὅταν ἀληθεύωσι, πιστεύεσθαι», δηλαδή «το δίδαγμα του μύθου: Ο ψεύτης ένα μόνο κέρδος βγάζει — να μην τον πιστεύει ο κόσμος ούτε όταν λέει αλήθεια.»

Τώρα, είναι αλήθεια ότι σήμερα στην Ελλάδα, σ΄αντίθεση με τον βοσκό του μύθου, μερικές υπεύθυνες κυβερνήσεις ή υπεύθυνοι διαχειριστές εθνικών  πόρων «παίζουσιν  εν ου παικτοίς», δηλαδή  αστειεύονται για πράγματα σοβαρά, σημαντικά, και συνεχίζουν να λένε τους ίδιους ευχάριστους «χρησμούς», μολονότι ουδέποτε επαληθεύτηκαν! Μάλιστα, η φαιδρότητα των χρησμών καταδεικνύεται από τη διαπίστωση ότι οι ίδιοι «χρησμοδότες» (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ και Τράπεζα της Ελλάδος) επειδή γνωρίζουν ότι είναι επισφαλείς τούς συνοδεύουν υπό προϋποθέσεις (αν  δεν προκύψει το ένα, δεν συμβεί το άλλο κλπ) και, φυσικά, από τις γνωστές … επικαιροποιήσεις επί τα χείρω ή τα βελτίω  σε όλες σχεδόν τις επόμενες εκθέσεις τους όχι μόνο για το χρέος, αλλά και για τα άλλα βασικά οικονομικά μεγέθη (ΑΕΠ κλπ)!

Επισφαλείς οι προβλέψεις στα … «κουτουρού»!

Μολονότι, λοιπόν, δύο εφιαλτικές κρίσεις  επιβεβαιώνουν τη διαπίστωση ότι όλοι οι «χρησμοί» για την εξέλιξη βασικών οικονομικών μεγεθών (χρέος, ΑΕΠ κλπ) είναι επισφαλείς καθώς καραδοκούν ανά πάσαν στιγμή αβεβαιότητες, οι οποίες στη συνέχεια, με την παραμικρή αιτία και αφορμή, εκδηλώνονται με τη  μορφή πολυώνυμων κρίσεων, αντί τα παθήματα να γίνονται μαθήματα συνεχίζονται τα έπεα πτερόεντα για εντυπώσεις και δημοσιότητα, αντί να ορθώνονται ψηλά τείχη άμυνας με το μοναδικό υλικό που συνεχώς προσφέρουν οι οικονομικοί νόμοι: διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να μη καταλαβαίνουμε, ως μωρά παρθένος, τη φούσκα μόνο όταν σκάσει, αλλά τότε  θα είναι πάρα πολύ αργά.

Ρίξτε μια ματιά στον παρατιθέμενο πίνακα προς επιβεβαίωση αυτών διαπιστώσεων. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και 2009 και η βραχύβια (ευτυχώς, αλλά χωρίς πάλι μαθήματα!) ενεργειακή και υγειονομική του 2020 αποκάλυψαν πόσο «γυμνή» είναι η, εμφανιζόμενη ως «ισχυρή»,  ελληνική οικονομία, όπως μάς διδάσκει ο μεγαλύτερος παραμυθάς του κόσμου Χάνς Κρίστιαν Άντερσεν στο μνημειώδες έργο του «Τα καινούργια ρούχα του αυτοκράτορα», που ήταν … γυμνός.

Ο μύθος της … πλουμιστής με ξένα φτερά καλιακούδας!

Κι επειδή και οι χρησμοί για την εξέλιξη βασικών  οικονομικών μεγεθών είναι «παραμύθια», ας μην ξεχάσουμε  και τον δικό μας Αίσωπο, ο οποίος  στον μύθο «Κολοιὸς καὶ ὄρνεα» παρουσιάζει την … καλιακούδα, η οποία, επειδή ήθελε να γίνει … βασιλιάς των πουλιών  σε ομορφιά στον διαγωνισμό που προκήρυξε ο Δίας,  μάζεψε τα φτερά που έπεσαν από τα άλλα πουλιά κατά πλύσιμό τους στο ποτάμι  και τα φόρεσε! Όταν ο Δίας την ανακήρυξε «βασίλισσα ομορφιάς», τα άλλα πουλιά αντέδρασαν και πήγαν ένα ένα να πάρουν το δικό τους. Έτσι η καλιακούδα … απογυμνώθηκε, όπως απογυμνώνονται από την πραγματικότητα και πολλοί που επιδιώκουν να είναι επιτυχημένοι με τεχνητά μέσα!

Στην οικονομία η πραγματικότητα είναι πιο αιχμηρή, αλλά, δυστυχώς, όχι για τους «χρησμοδότες», που  παρά τη διάψευση των προβλέψεων επανέρχονται με επικαιροποιήσεις των προηγούμενων, αλλά για τη χώρα, τους πολίτες, τους φορολογούμενους, τους εργαζόμενους, τους επιχειρηματίες, την κοινωνία, γενικώς. Το βλέπετε και σήμερα που, παρά τα μνημόνια, τη λεηλασία της οικονομίας, οι περισσότεροι οικονομικοί και κοινωνικοί δείκτες απέχουν παρασάγγες από τους αντίστοιχους που προκάλεσαν την κρίση το 2008 και το 2009 και, ακόμα χειρότερα, να διευρύνεται το οικονομικό και κοινωνικό χάσμα με την Ευρωζώνη, αλλά η επωδός καλά κρατεί με την επισήμανση ότι η χώρα είναι … «πρωταθλήτρια σε βελτίωση»!

Γιατί διαψεύδονται από την πραγματικότητα όλες οι προβλέψεις

Γιατί, λοιπόν, όλες σχεδόν οι προβλέψεις για βασικά οικονομικά μεγέθη διαψεύδονται και παρουσιάζουν μικρές, μεσαίες και τεράστιες αποκλίσεις από τις πραγματοποιήσεις; Διότι, δεν λαμβάνονται υπόψη οι συγκεκριμένες οικονομικές παραδοχές που διαμορφώνουν το χρέος, για παράδειγμα. Και στην οικονομία (κι όχι στη δημαγωγία και στον λαϊκισμό), οι παράγοντες που διαμορφώνουν το χρέος είναι το πρωτογενές πλεόνασμα, η μεταβολή του ΑΕΠ και των επιτοκίων (σχέση), τα έσοδα από αποκρατικοποιήσεις και οι δαπάνες (αναλήψεις χρεών κλπ)  για τη συντήρηση γαλαξία δημόσιων επιχειρήσεων, οργανισμών και υπηρεσιών.

Τί έχει γίνει στη χώρα μας τα τελευταία πενήντα χρόνια  των κρίσεων, των διθυράμβων για «ισχυρή οικονομία» κι άλλων ηχηρών παρομοίων; Φαιδρές προβλέψεις, ενώ η «φούσκα» συνεχώς διογκωνόταν, όπως και η σημερινή. Συγκεκριμένα, ανά παράγοντα διαμόρφωσης του χρέους συνέβαιναν τα ακόλουθα που συνέτριβαν τους οικονομικούς νόμους κι εκείνοι τις … προβλέψεις:

Πρώτον, δημοσιονομική διαχείριση με την εξασφάλιση πλασματικών  ικανοποιητικών πρωτογενών πλεονασμάτων: Έτσι, η θετική επίδρασή τους  στη μείωση του χρέους δεν ήταν ανάλογη, καθώς πήγαινε χαράμι από έλλειψη πραγματικών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, όπως επιβεβαιώνεται από τον τρίτο παράγοντα που είναι τα ολέθρια «βερεσέδια»!

Δεύτερον, ευνοϊκή μεταβολή του ΑΕΠ   και των επιτοκίων που την «έφαγε η μαρμάγκα»  της «φούσκας»: Μολονότι σε όλη σχεδόν την περίοδο η σχέση αυτή ήταν ευνοϊκή, επειδή βασικός μοχλός  ανάπτυξης ήταν και  είναι σχεδόν μονίμως η ιδιωτική κατανάλωση, με τα όσα άλλα δεινά συνεπάγεται στην  οικονομία (πληθωρισμός κλπ) απλώς διογκωνόταν μία μεγαλοπρεπής «φούσκα», χωρίς τα παθήματα να γίνονται μαθήματα. Συνεχίζονται οι ίδιες πολιτικές, οι οποίες μάλιστα χαρακτηρίζονται ως «συνετές και χρηστές», μολονότι η χώρα δεν παράγει (παραγωγικό κενό χειρότερο από το αντίστοιχο του 2008!), δεν επενδύει (επενδυτικό κενό), δεν εξάγει, αλλά μόνο εισάγει (αρνητικό εξωτερικό ισοζύγιο). Έτσι, με την παραμικρή κρίση, η ελληνική οικονομία, σαν την καλιακούδα του Αισώπου απογυμνώνεται και η ελληνική κοινωνία παγώνει. Το πιο νωπό παράδειγμα είναι η υγειονομική και ενεργειακή κρίση του 2019, που βύθισε την οικονομία σε ύφεση – αρνητικό ρεκόρ  και ανέβασε το χρέος από πρόβλεψη … 120% του ΑΕΠ (για πιο τολμηρούς!)  ή 161,4% του ΑΕΠ (για πιο συνετούς!)  στο 209,4% του ΑΕΠ!

Τρίτον, που τριτώνει και το κακό της έλλειψης πραγματικών μεταρρυθμίσεων: Αυτός ο τρίτος παράγων διαμόρφωσης του χρέους ήταν και εξακολουθεί να είναι ολέθριος για την οικονομία, καθώς συμπυκνώνει την κατάρα  της δειλίας προώθησης όλων των πραγματικών κι όχι … εικονικών  μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς της οικονομίας (αποκρατικοποιήσεις, αγορά εργασίας, αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, επενδύσεις, εξαγωγές κλπ), η οποία εκδηλώνεται με την απορρόφηση όλων σχεδόν των μειωτικών επιδράσεων των παραπάνω παραγόντων στο χρέος.

Το συμπέρασμα – δίδαγμα από τα … «παραμύθια»: στην οικονομία δεν κάνουμε προβλέψεις στο … «βρόντο» ούτε εκτιμήσεις  στο … «πόδι». Βάζουμε εφικτούς στόχους, που δικαιολογούνται από τις δυνατότητες της οικονομίας και δεν πνίγουν την οικονομία, όταν, για λόγους εντυπώσεων υπερακοντίζονται, όπως τα «υπερέσοδα» (καλή ώρα), τα οποία, ενώ η μεταβολή τους υπερακοντίζει δύο και τρεις φορές τον αντίστοιχο ρυθμό ανάπτυξης, επικαλούνται ως δικαιολογία τη «συνετή και χρηστή δημοσιονομική διαχείριση» και την … «πάταξη» της φοροδιαφυγής…

Αλλά, έτσι, και πάλι το «αύριον ουκ έσσετ΄ άμεινον»…