Ένας γίγαντας με πήλινα πόδια

Πριν από λίγες μέρες, προέκυψαν σοβαρά προβλήματα πρόσβασης σε πολυάριθμους ιστότοπους και χιλιάδες ενημερωτικές ιστοσελίδες σε όλον τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων του X και του chatbot ChatGPT, λόγω ενός και μόνο τεχνικού συμβάντος που προήλθε από τον αμερικανικό πάροχο διαδικτυακών υπηρεσιών Cloudflare.

Η Cloudflare αποτελεί μία από τις πιο μεγαλύτερες εταιρείες κυβερνοασφάλειας και υπηρεσιών cloud προσφέρoντας πολλές από τις βασικές τεχνολογίες που τροφοδοτούν τις διαδικτυακές πλατφόρμες που περιλαμβάνει εργαλεία που διασφαλίζουν ότι οι ιστότοποι παραμένουν συνδεδεμένοι εν μέσω μεγάλης κίνησης. Η διακοπή της Cloudflare έρχεται έναν μήνα μετά την αντίστοιχη βλάβη στη Microsoft ενώ τον Οκτώβριο, αντίστοιχο blackout είχε καταγράψει και η Amazon.

Το συγκεκριμένο παγκόσμιο ψηφιακό μπλακάουτ αναπόφευκτα μας οδηγεί σε μια σειρά -μάλλον οδυνηρών- διαπιστώσεων:

Πρώτον, υπογραμμίζει πόσο βαθιά εξαρτάται η ψηφιακή μας ζωή από έναν μικρό αριθμό παρόχων cloud (AWS, Microsoft Azure και Google Cloud) οι οποίοι, μέσω των επιχειρηματικών μοντέλων και των proprietary εργαλείων τους, όχι απλά καθιστούν την εναλλαγή παρόχων δαπανηρή και πολύπλοκη αλλά δημιουργούν ‘αλυσίδες εξάρτησης’ που δημιουργούν μια νέου τύπου επικινδυνότητα: όταν ένας μεμονωμένος ‘κομβικός’ upstream πάροχος αντιμετωπίζει τεχνικά προβλήματα, αυτά διαχέονται και προκαλούν αλυσιδωτές διακοπές σε δεκάδες υπηρεσίες, από κοινωνικά δίκτυα μέχρι συστήματα ηλεκτρονικών πληρωμών.  Μας θυμίζει ότι στην πραγματικότητα, ο ψηφιακός κόσμος στηρίζεται σε εύθραυστες φυσικές υποδομές όπου ακόμη και ένα τεχνικό λάθος μπορεί να ‘γονατίσει’ ολόκληρο το διαδίκτυο το οποίο παραμένει ιδιαίτερα ευπαθές.

Δεύτερον, εγείρει μια σειρά ερωτημάτων για την ικανότητα των δημόσιων αρχών να κατανοήσουν πραγματικά την πολυπλοκότητα της αρχιτεκτονικής cloud και να διασφαλίσουν την αποτελεσματική εποπτεία και λογοδοσία αυτών των υποδομών. Υπάρχει διαφάνεια στον τρόπο διαχείρισης των διακοπών; Πραγματοποιούνται προσομοιώσεις σεναρίων διακοπής λειτουργίας; Πώς διασφαλίζεται η λειτουργικότητα των εφεδρικών συστημάτων;

Δεν θα έπρεπε να κλιμακώσουμε τις προσπάθειες δημιουργίας μιας κρατικής υποδομής cloud για να μειώσουμε την εξάρτηση από ξένους παρόχους (όπως κάνει η Τουρκία, η Βραζιλία και η Ινδία) και ταυτόχρονα να αναπτύξουμε πρότυπα ανοιχτού κώδικα? Θα μπορούσαν οι ρυθμιστικές αρχές να απαιτήσουν την διαλειτουργικότητα των υπολογιστικών νεφών και να διασφαλίσουν ότι οι μικρότερες εταιρείες τεχνολογίας μπορούν να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις για να επέλθει η περίφημη διαφοροποίηση, που κατά τους ειδικούς αποτελεί κλειδί για να διασφαλιστει η ανθεκτικότητα στον κυβερνοχώρο;

Με άλλα λόγια, η συγκεκριμένη -προσωρινή- κατάρρευση δεν ήταν μια ακόμα τεχνική βλάβη: αποτελεί μια ισχυρή υπενθύμιση του πόσο ευάλωτες και ανίσχυρες παραμένουν οι κοινωνίες και οι οικονομίες μας στο, τόσο ραγδαία εξελισσόμενο, ψηφιακό περιβάλλον. Με το Διαδίκτυο να έχει γίνει πιο τρωτό από ποτέ, η δημιουργία ενός ανθεκτικού και αξιόπιστου κυβερνοχώρου είναι κάτι παραπάνω από ένας στόχος τεχνικού χαρακτήρα: είναι επιτακτικό αίτημα ριζοσπαστικής αλλαγής του συγκεκριμένου μοντέλου τεχνολογικού γιγαντισμού που, όπως γίνεται διαρκώς φανερό, στηρίζεται σε πήλινα πόδια.

O Δρ. Μιχάλης Kρητικός είναι Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ, Επίκουρος Καθηγητής σε θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης και Ψηφιακής Μετάβασης στη Σχολή Διακυβέρνησης του Πανεπιστημίου των Βρυξελλών και συγγραφέας του βιβλίου Ethical AI Surveillance in the Workplace.