Πέντε διαπιστώσεις και μία αντίθεση για την AI στην Ελλάδα

Το ΑΙ έχει γίνει το νέο «ιερό δισκοπότηρο» της καινοτομίας, το σύμβολο μιας εποχής που υπόσχεται τα πάντα: παραγωγικότητα, γνώση, ευημερία. Είναι παντού: στα πάνελ, στα δελτία Τύπου, στις επιχειρηματικές συζητήσεις.

Ομως, πίσω από τον θόρυβο η πραγματικότητα είναι πιο γήινη και, ίσως, πιο απαιτητική. Η επανάσταση δεν θα έρθει μόνο από τα μοντέλα των big tech, αλλά από τη διάχυση της νοημοσύνης στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Με αυτές τις σκέψεις ως αφετηρία, το Εργαστήριο Ηλεκτρονικού Εμπορίου ELTRUN του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών πραγματοποίησε τον Οκτώβριο του 2025 μια στοχευμένη έρευνα για την «ΑΙ Ετοιμότητα των ΜμΕ στην Ελλάδα».

Θέλαμε να δούμε πίσω από το hype, να κατανοήσουμε αν η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί εργαλείο ή μόδα, προοπτική ή παρεξήγηση. Με δείγμα 350 επιχειρήσεων από όλη τη χώρα, η μελέτη αποτυπώνει ένα τοπίο με αντιθέσεις.

Από τη μία, 70% των ΜμΕ διαθέτουν ERP ή CRM, σημάδι ότι η ψηφιοποίηση έχει προχωρήσει. Από την άλλη, μόλις 40% διαθέτουν «καθαρά δεδομένα», τη βάση πάνω στην οποία χτίζεται η τεχνητή νοημοσύνη. Μόνο μία στις πέντε έχει οργανωμένο τμήμα πληροφορικής. Και ενώ 7 στους 10 επιχειρηματίες χρησιμοποιούν εργαλεία ΑΙ σε προσωπικό επίπεδο, λιγότεροι από τους μισούς τα αξιοποιούν επαγγελματικά.

Η εικόνα είναι καθαρή: η Ελλάδα έχει εισέλθει στην εποχή της ψηφιακής ωριμότητας, αλλά όχι ακόμη της ευφυούς λειτουργίας. Η τεχνολογία υπάρχει. Αυτό που λείπει είναι η οργάνωση, η εκπαίδευση και ίσως, το πιο σημαντικό, η αυτοπεποίθηση να τη χρησιμοποιήσουμε στρατηγικά.

Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι έχουμε κάνει πρόοδο στην ψηφιοποίηση, αλλά όχι στο πέρασμα στην «ευφυή επιχείρηση». Οι υποδομές υπάρχουν, αλλά λειτουργούν αποσπασματικά. Τα δεδομένα υπάρχουν, αλλά δεν είναι συνδεδεμένα. Χωρίς ενιαία βάση δεδομένων και κουλτούρα λήψης αποφάσεων βασισμένη σε στοιχεία, το ΑΙ παραμένει θεωρία. Η προτεραιότητα πρέπει να είναι η ενίσχυση της ποιότητας των δεδομένων και η σύνδεση των συστημάτων με εργαλεία ΑΙ. Γιατί το να χρησιμοποιείς το ChatGPT ως «έξυπνη αναζήτηση» μπορεί να εντυπωσιάζει, αλλά δεν μετασχηματίζει καμία επιχείρηση.

Η δεύτερη διαπίστωση είναι ίσως η πιο κρίσιμη: η Ελλάδα έχει σοβαρό έλλειμμα εκπαίδευσης. Μόλις το 5% των επιχειρήσεων έχει συμμετάσχει σε προγράμματα κατάρτισης στο ΑΙ. Χωρίς ανθρώπους που καταλαβαίνουν πώς λειτουργεί, δεν μπορεί να υπάρξει πρόοδος. Το ΑΙ δεν χρειάζεται προγραμματιστές, χρειάζεται στελέχη που κατανοούν τις δυνατότητές του και μπορούν να το ενσωματώσουν σε στρατηγικές αποφάσεις. Μια νέα «γλώσσα» αναδύεται, το prompt engineering, η τέχνη του να επικοινωνείς με τις μηχανές. Αυτή η γλώσσα πρέπει να διδάσκεται όπως τα αγγλικά και σε μικρές ηλικίες: όχι γιατί είναι τεχνική, αλλά γιατί είναι η γλώσσα του αύριο. Παράλληλα, η ατομική χρήση χωρίς καθοδήγηση κρύβει κινδύνους. Πολλοί νέοι χρησιμοποιούν το ΑΙ για σπουδές ή εργασία χωρίς πλαίσιο, χωρίς εκπαίδευση. Αυτό δεν είναι καινοτομία, είναι αυτοσχεδιασμός χωρίς ασφάλεια.

Η τρίτη μεγάλη διαπίστωση αφορά το τεχνικό υπόβαθρο. Η ενσωμάτωση του ΑΙ στα υπάρχοντα πληροφοριακά συστήματα είναι αντικειμενικά ανύπαρκτη. Το ΑΙ πρέπει να ενταχθεί μέσα στα ERP, στα CRM, στα HRM, να γίνει κομμάτι της καθημερινής λειτουργίας. Αυτό απαιτεί οι ελληνικές εταιρείες λογισμικού να κάνουν υπέρβαση και να ενσωματώσουν λύσεις ΑΙ μέσα στο αναβαθμισμένο λογισμικό τους με λύσεις προσιτές και εφαρμόσιμες. Δεν είναι μια λεπτομέρεια, είναι η προϋπόθεση για να μη χαθεί το τρένο. Εδώ η πολιτεία θα πρέπει να δημιουργήσει ένα ωστικό κύμα ώστε να γίνει η μετάβαση από τη δοκιμή στη χρήση σε κλίμακα πολύ σύντομη. Το νέο ΕΣΠΑ θα πρέπει να έχει πρόσημο ΑΙ για μαζική αναβάθμιση υφιστάμενων εφαρμογών.

Η τέταρτη διαπίστωση έχει να κάνει με το γεγονός ότι το ΑΙ δεν είναι αυτοματοποίηση υφιστάμενων εργασιών. Είναι καινοτομία, φαντασία, δημιουργία. Είναι η δυνατότητα να φανταστείς αλλιώς το προϊόν σου, την υπηρεσία σου, τον πελάτη σου. Να βρεις λύσεις που δεν υπήρχαν καν στο τραπέζι. Το 5% των επιχειρήσεων που ήδη εφαρμόζουν έργα ΑΙ δείχνουν τον δρόμο: το μέλλον δεν ανήκει σε όσους μειώνουν το κόστος, αλλά σε όσους αλλάζουν τον τρόπο που γίνονται οι εργασίες.

Ομως καμία τεχνολογία δεν προχωρά χωρίς εμπιστοσύνη και αυτή είναι η πέμπτη διαπίστωση. Οι επιχειρήσεις πρέπει να αισθάνονται ασφαλείς για τα δεδομένα τους, να γνωρίζουν πώς προστατεύονται και πώς συμμορφώνονται με τα πρότυπα.

Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς: στην Ελλάδα, το πρόβλημα σήμερα δεν είναι στην έλλειψη κανόνων, είναι στην έλλειψη χρήσης. Αν δεν αυξηθεί η χρήση, κανένα ρυθμιστικό πλαίσιο δεν θα έχει νόημα.

Και τέλος, η αντίθεση: το ΑΙ στην Ελλάδα δεν είναι πρόκληση hardware. Είναι πρόκληση ανθρώπων. Στην παρούσα φάση δεν μας λείπουν οι υποδομές, μας λείπει η αξιοποίησή τους. Βλέπουμε επενδύσεις σε data centers και υπολογιστικά δίκτυα, αλλά οι υποδομές δεν έχουν αξία αν δεν κινηθούν μαζικά οι επιχειρήσεις να κάνουν συστηματική χρήση. Οι υποδομές θα ακολουθήσουν τη χρήση, όχι το αντίστροφο. Δεν πρέπει να επαναλάβουμε τα λάθη του παρελθόντος: εξαιρετικά εργοστάσια χωρίς παραγωγή, βιομηχανικές ζώνες χωρίς βιομηχανίες. Η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι απλώς εργαλείο, είναι τρόπος σκέψης, τρόπος οργάνωσης, τρόπος λειτουργίας. Στη χώρα μας έχουμε ενταχθεί σε προηγούμενες τεχνολογικές επαναστάσεις με χρονική καθυστέρηση και μας έχει κοστίσει σε ανταγωνιστικότητα. Αν συνδυάσουμε εκπαίδευση, υποδομή και εθνική στρατηγική με ταχύτητα, μπορεί να δημιουργηθεί ένα οικοσύστημα όπου οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μετατρέπουν τη γνώση σε ανταγωνιστικότητα.

Ο Ανδρέας Αθανασόπουλος είναι CEO του Olympia Group. 

Ο Γιώργος Δουκίδης είναι καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Πηγή: ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ