Χωρίς συλλογικές συμβάσεις εργασίας παραμένει το 80% των εργαζομένων, καθώς μόλις 18 συμβάσεις υπεγράφησαν το 2024, ενώ αυτές που παραμένουν ακόμη σε ισχύ σήμερα (παλαιότερες και νεότερες) δεν ξεπερνούν τις 25.
Οι ελπίδες για αναστροφή αυτής της κατάστασης επικεντρώνονται στις αλλαγές του καθεστώτος των συμβάσεων, που τοποθετούνται στο τέλος του έτους, χωρίς ωστόσο οι συζητήσεις για τα μέτρα να έχουν καρποφορήσει. Ηδη σε εξέλιξη βρίσκεται διάλογος κυβέρνησης και κοινωνικών εταίρων με στόχο την εκπόνηση σχεδίου δράσης προκειμένου να ενισχυθούν οι συλλογικές διαπραγματεύσεις και η διαδικασία σύναψης συλλογικών συμβάσεων εργασίας. Σημειώνεται ότι η ευρωπαϊκή οδηγία, η οποία έχει κυρωθεί από τη χώρα μας, προβλέπει την κάλυψη του 80% των εργαζομένων από συλλογικές συμβάσεις εργασίας.
Η μετάβαση
έως το τέλος του έτους θα πρέπει να έχουν οριστικοποιηθεί τα μέτρα και να παρουσιαστεί ο οδικός χάρτης εφαρμογής τους, αρχής γενομένης από το 2026.
Πάντως, οι κοινωνικοί εταίροι σε επιστολή τους προς την υπουργό Εργασίας Νίκη Κεραμέως παραδέχονται ότι δεν έχει σημειωθεί η απαραίτητη πρόοδος για την ολοκλήρωση του σχεδίου των αλλαγών και ζητούν παράταση του διαλόγου. Στόχος είναι η μετάβαση από το σημερινό καθεστώς κατάρρευσης στην ενδυνάμωση των συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Μέχρι στιγμής, στην επιτροπή που συντονίζει τον διάλογο διαφαίνονται συγκλίσεις σε τρία ζητήματα που αφορούν το ποσοστό εκπροσώπησης των εργοδοτικών οργανώσεων ως προϋπόθεση επέκτασης της σύμβασης και τον τρόπο λειτουργίας του Οργανισμού Μεσολάβησης και Διαιτησίας (ΟΜΕΔ).
Αντιθέτως, σημαντικές είναι οι αποκλίσεις που καταγράφονται στα θέματα που θέτει κυρίως η εργατική πλευρά (ΓΣΕΕ) και αφορούν τη μετενέργεια, την επεκτασιμότητα, τη συρροή και την καθολικότητα των συμβάσεων.
Ένας στους πέντε καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις
Σύμφωνα με τις επίσημες καταγραφές του υπουργείου Εργασίας, μόλις ένας στους πέντε εργαζομένους καλύπτεται από συλλογικές συμβάσεις εργασίας, καθώς οι ελάχιστες συμβάσεις βρίσκονται σε ισχύ, ενώ κάποιες από αυτές δεν έχουν κηρυχθεί υποχρεωτικές ώστε να καλύψουν το σύνολο του κλάδου παραγωγής.
Γενική είναι η παραδοχή ότι το σύστημα των συμβάσεων παραμένει έως και σήμερα σε πλήρη κατάρρευση μετά τις αλλαγές που επήλθαν στο νομικό καθεστώς το 2012. Το ποσοστό των εργαζομένων που καλύπτονται κυμαίνεται μεταξύ του 20% έως 28%, όταν το 2010 καλυπτόταν το 100% των εργαζομένων.
Η πλειονότητα των εργαζομένων δεν καλύπτεται από κάποια μισθολογική συλλογική σύμβαση εργασίας τα τελευταία έτη (με εξαίρεση ορισμένες κατηγορίες εργαζομένων, όπως οι τραπεζοϋπάλληλοι, οι ξενοδοχοϋπάλληλοι, οι εργαζόμενοι σε αρτοποιεία, σε τουριστικά-επισιτιστικά καταστήματα, σε πετρελαιοειδή, στην καπνοβιομηχανία).
Το πάγιο αίτημα
Το γεγονός αυτό καθιστά απολύτως αναγκαία την επαναφορά του συλλογικού δικαίου για τον θεσμό των ελεύθερων συλλογικών διαπραγματεύσεων στην προ της οικονομικής κρίσης κατάσταση, κάτι που αποτελεί και το πάγιο αίτημα των συνδικαλιστικών οργανώσεων. Θέση που υποστηρίζουν και ορισμένες εργοδοτικές οργανώσεις (έμποροι, μικρομεσαίες επιχειρήσεις), κυρίως σε ό,τι αφορά την επαναφορά της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας ως μέσου προσδιορισμού των κατώτατων αμοιβών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, οι αλλαγές που αναμένεται να αποφασιστούν έως το τέλος του 2025 από το υπουργείο Εργασίας επικεντρώνονται στο ποσοστό 50%+1, το οποίο θα πρέπει να συμπληρώνουν οι εργοδότες ενός κλάδου προκειμένου για να κηρυχθεί υποχρεωτική μια κλαδική σύμβαση εργασίας. Το ποσοστό αποτελεί εμπόδιο στην επέκταση πολλών κλαδικών συμβάσεων, καθώς οι επιχειρήσεις αποφεύγουν να συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις.
Το υπουργείο Εργασίας προσανατολίζεται στη δραστική μείωση του απαιτούμενου ποσοστού (50% +1), παραδείγματος χάριν στο 40%, αλλά και στη θέσπιση ενός μόνιμου μηχανισμού επέκτασης των συμβάσεων. Πέραν τούτου εξετάζεται το ενδεχόμενο να περιλαμβάνονται στη διαπραγμάτευση για τη σύναψη μιας σύμβασης παράμετροι που θα λαμβάνονται υπ’ όψιν κατά τη συζήτησή της. Οπως η οικονομική κατάσταση ενός κλάδου (κερδοφορία ή ζημιές), αλλά και η εξέλιξη του μέσου μισθού.
ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ (ΟΤ) – ΤΟ ΒΗΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ
