Ενώ οι οργανισμοί επενδύουν μαζικά στην Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), τα οικονομικά οφέλη καθυστερούν να αποτυπωθούν και παραμένουν δύσκολο να απομονωθούν από άλλες επιχειρησιακές μεταβλητές. Αυτό δείχνει νέα μελέτη της Deloitte, με τίτλο «AI ROI: The paradox of rising investment and elusive returns».
Η έρευνα, που βασίζεται σε απαντήσεις από 1.854 ανώτατα στελέχη από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή και σε 24 εις βάθος συνεντεύξεις, δείχνει ότι σε μία στις δέκα επιχειρήσεις ο CEO έχει πλέον την κύρια ευθύνη για τη στρατηγική AI, ενώ όλο και περισσότεροι οργανισμοί αντιλαμβάνονται το AI όχι απλώς ως τεχνολογική αναβάθμιση, αλλά ως στρατηγική επιταγή που επανακαθορίζει το επιχειρησιακό τους μοντέλο.
Οι επενδύσεις αυξάνονται, οι αποδόσεις καθυστερούν
Σύμφωνα με τα ευρήματα:
- 85% των οργανισμών αύξησαν τις επενδύσεις τους στο AI το τελευταίο έτος, ενώ 91% σκοπεύουν να τις αυξήσουν εκ νέου μέσα στους επόμενους 12 μήνες.
- Παρόλα αυτά, η απόδοση επένδυσης (ROI) σε μια τυπική εφαρμογή AI επιτυγχάνεται συνήθως μέσα σε 2 έως 4 χρόνια, έναντι μόλις 7–12 μηνών για άλλες τεχνολογικές επενδύσεις.
- Μόνο 6% των οργανισμών πέτυχαν απόδοση μέσα σε λιγότερο από ένα έτος, ενώ μόλις 13% είδαν αποτέλεσμα εντός 12 μηνών.
Deloitte: Δύο τεχνολογίες με διαφορετικούς χρονικούς ορίζοντες
Η Deloitte αναγνωρίζει δύο κύριους τύπους AI εφαρμογών:
- Το Generative AI, που δημιουργεί νέο περιεχόμενο (κείμενο, κώδικα, εικόνες) βάσει υπαρχόντων δεδομένων, παρουσιάζει ταχύτερη απόδοση: 15% των οργανισμών ήδη καταγράφουν μετρήσιμα αποτελέσματα, ενώ 38% αναμένουν ROI μέσα σε έναν χρόνο.
- Agentic AI, που βασίζεται σε αυτόνομα συστήματα και σύνθετες διαδικασίες με ελάχιστη ανθρώπινη παρέμβαση, απαιτεί περισσότερο χρόνο και πολυπλοκότητα: μόνο 10% των επιχειρήσεων βλέπουν σήμερα ουσιαστική απόδοση, ενώ οι περισσότερες προσδοκούν αποτελέσματα μέσα στα επόμενα 1 έως 5 χρόνια.
Η έκθεση της Deloitte επισημαίνει ότι η ενσωμάτωση του AI στις λειτουργίες ενός οργανισμού δεν είναι μια απλή αναβάθμιση τεχνολογίας, αλλά μια ριζική μεταμόρφωση του επιχειρησιακού μοντέλου, συγκρίσιμη με τη μετάβαση από την ατμοκίνηση στην ηλεκτρική ενέργεια. Η επιτυχία απαιτεί μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ανασχεδιασμό ροών εργασίας και εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού. Η πλήρης αξία του προκύπτει μόνο όταν οι οργανισμοί αλλάξουν ουσιαστικά τον τρόπο που λειτουργούν.
Deloitte: Ανεπαρκείς υποδομές ως βασικό εμπόδιο
Τα κυριότερα εμπόδια δεν προκύπτουν από την ίδια την τεχνολογία, αλλά από αδύναμες υποδομές δεδομένων: μία στις τέσσερις επιχειρήσεις αναφέρει τις ανεπαρκείς υποδομές δεδομένων, την ποιότητα των δεδομένων, τα κατακερματισμένα συστήματα και τη δυσκολία στη διαχείριση του οργανωσιακού μετασχηματισμού που απαιτεί η υιοθέτηση του AI, ως βασικά εμπόδια για την απόδοση. Ταυτόχρονα, η επένδυση σε ισχυρά data foundations αποτελεί έναν από τους κύριους λόγους αύξησης του προϋπολογισμού. Η εφαρμογή αρχών “Trustworthy AI” και η σύνδεση των τεχνολογικών επιλογών με τους επιχειρησιακούς στόχους διασφαλίζει επίσης βιώσιμα αποτελέσματα.
Οι παραδοσιακοί δείκτες ROI δεν αποτυπώνουν την πλήρη αξία του AI
Η αξία του AI συχνά δύσκολα μπορεί να αποτιμηθεί μεμονωμένα, καθώς ενσωματώνεται σε ευρύτερες αλλαγές του επιχειρησιακού μοντέλου. Πολλά από τα οφέλη της —όπως η αυξημένη ικανοποίηση των εργαζομένων ή η βελτιωμένη εμπειρία πελατών— είναι άυλα και δεν αποτυπώνονται επαρκώς στα παραδοσιακά οικονομικά μοντέλα.
Μετασχηματισμός καθοδηγούμενος από το C-suite
Στους οργανισμούς με υψηλές αποδόσεις, το AI αποτελεί σαφή προτεραιότητα της εταιρικής στρατηγικής (63%) και σχεδόν πάντα τελεί υπό την άμεση εποπτεία της διοίκησης (97%). Αυτή η προσέγγιση εξασφαλίζει συνοχή, δέσμευση και αποτελεσματική επένδυση.
Διαφοροποιημένη μέτρηση και υποχρεωτική εκπαίδευση ως συστατικά επιτυχίας
Οι πιο επιτυχημένοι οργανισμοί αποφεύγουν μια ενιαία μεθοδολογία μέτρησης, με το 85% να εφαρμόζει διαφορετικά πλαίσια ROI ανάλογα με τον τύπο AI (π.χ. generative ή agentic). Παράλληλα, θεωρούν τη γνώση γύρω από το AI (“AI fluency”) θεμελιώδη δεξιότητα, με το 40% να πιστεύει ότι η εκπαίδευση είναι απαραίτητη για τη δημιουργία μιας ικανής ομάδας εργασίας.
Οι 5 πρακτικές που ξεχωρίζουν τους ΑΙ Leaders
Για να αξιολογήσει την επιτυχία των επιχειρήσεων, η Deloitte δημιούργησε έναν Δείκτη Απόδοσης AI ROI (AI ROI Performance Index), που συνδυάζει τέσσερις διαστάσεις: άμεση οικονομική απόδοση, αύξηση εσόδων από AI, μείωση κόστους λειτουργίας και ταχύτητα επίτευξης αποτελεσμάτων.
Μόνο 1 στις 5 επιχειρήσεις εντάσσεται στην κατηγορία των AI ROI Leaders: Τέτοιοι θεωρούνται οι οργανισμοί που αντιμετωπίζουν το AI ως οργανωσιακό μετασχηματισμό, επενδύουν σ’ αυτό με συνέπεια και μετρούν την επιτυχία πέρα από τους κλασικούς οικονομικούς δείκτες, υιοθετώντας πέντε κρίσιμες πρακτικές:
- Ανασχεδιάζουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο μέσω στρατηγικής αξιοποίησης του AI. 95% των AI ROI Leaders διαθέτουν πάνω από 10% του τεχνολογικού τους προϋπολογισμού στο AI.
- Κάνουν στοχευμένες επενδύσεις, διαθέτοντας αυξημένο ποσοστό του προϋπολογισμού τους για τεχνολογία.
- Έχουν ανθρωποκεντρική προσέγγιση, με το AI να ενδυναμώνει και όχι να αντικαθιστά το ανθρώπινο δυναμικό. Το 83% των AI RΟΙ Leaders πιστεύουν ότι το Agentic AI επιτρέπει στους εργαζομένους να αφιερώνονται σε πιο δημιουργικές και στρατηγικές εργασίες.
- Χρησιμοποιούν εξατομικευμένα μοντέλα μέτρησης του ROI: 85% εφαρμόζουν προσαρμοσμένα πλαίσια αξιολόγησης ανάλογα με το είδος της τεχνολογίας (generative ή agentic AI).
- Εφαρμόζουν καθολική εκπαίδευση και ενίσχυση του «AI fluency» σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού.
Όπως καταλήγει η μελέτη, το μέλλον των επιχειρήσεων ανήκει σε όσους επενδύουν στρατηγικά, με υπομονή και συνέπεια: Καθώς το AI ωριμάζει, οι οργανισμοί επαναπροσδιορίζουν τι σημαίνει «απόδοση».
Ήδη το 65% δηλώνει ότι το AI αποτελεί μέρος της εταιρικής στρατηγικής, αναγνωρίζοντας ότι οι αποδόσεις δεν είναι πάντα άμεσες ή χρηματοοικονομικές.
Η πραγματική αξία του AI θα αποτυπωθεί με την πάροδο του χρόνου — όχι μόνο σε δείκτες κόστους και παραγωγικότητας, αλλά και στην ικανότητα των επιχειρήσεων να καινοτομούν, να αντέχουν και να αναπτύσσονται βιώσιμα.
Η Κατερίνα Γλαβά, Engineering, AI and Data Leader της Deloitte Ελλάδος σχολίασε σχετικά: «Τα ευρήματα δείχνουν ξεκάθαρα ότι η αξία του AI δεν αποτυπώνεται μόνο στους αριθμούς, αλλά στη στρατηγική ωριμότητα των επιχειρήσεων που το υιοθετούν. Οι οργανισμοί που βλέπουν το AI ως μοχλό μετασχηματισμού και όχι απλώς ως τεχνολογική αναβάθμιση είναι εκείνοι που καταφέρνουν να δημιουργήσουν βιώσιμη απόδοση και ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Το ζητούμενο δεν είναι πια “αν” θα επενδύσουμε στο AI, αλλά “πώς” θα το ενσωματώσουμε σε κάθε πτυχή της λειτουργίας και της κουλτούρας μας».
