Στους διαδρόμους του Βατικανού, όπου συνήθως οι συζητήσεις περιστρέφονται γύρω από θεολογικά ζητήματα και διπλωματικές ισορροπίες, φέτος συζητείται κάτι λιγότερο αναμενόμενο: Οι αριθμοί.
Μετά από χρόνια ελλειμμάτων που έμοιαζαν να έχουν παγιωθεί, η Αγία Έδρα εμφανίζει για πρώτη φορά ένα οικονομικό πλεόνασμα – μια εξέλιξη που αλλάζει το κλίμα και τροφοδοτεί ελπίδες για μια πιο σταθερή εποχή, σύμφωνα με ρεπορτάζ των Financial Times .
Πίσω όμως από αυτό το θετικό αποτέλεσμα κρύβονται πολύ περισσότερα από μια απλή «καλή χρονιά». Κρύβεται μια προσπάθεια ανασύνταξης, σιωπηλές μεταρρυθμίσεις και η ανάγκη να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των πιστών σε έναν φορέα που δοκιμάστηκε σκληρά.
Βατικανό: Ένα πλεόνασμα με αστερίσκους
Η Αγία Έδρα ανακοίνωσε ότι το 2024 έκλεισε με πλεόνασμα 1,6 εκατ. ευρώ, αντιστρέφοντας την εικόνα του 2023, όταν είχε καταγραφεί έλλειμμα 51,2 εκατ. ευρώ. Για έναν κρατικό μηχανισμό που δεν μπορεί να δανειστεί και στηρίζεται σε έσοδα από ακίνητα, εισιτήρια των Μουσείων του Βατικανού και δωρεές, η είδηση θεωρήθηκε ιστορική.
Ωστόσο, οι οικονομικοί αξιωματούχοι της Αγίας Έδρας έσπευσαν να βάλουν φρένο στον ενθουσιασμό. Το πλεόνασμα στηρίχθηκε εν μέρει σε έκτακτα κέρδη από αναδιάρθρωση του επενδυτικού χαρτοφυλακίου — κινήσεις που δεν μπορούν να επαναλαμβάνονται κάθε χρόνο.
Οι επενδυτικές κινήσεις που έφεραν ανάσα
Σύμφωνα με τον Μαξιμίνο Καμπαγέρο Λέδο, επικεφαλής της Οικονομικής Γραμματείας, οι αλλαγές στο χαρτοφυλάκιο έγιναν για να ευθυγραμμιστούν με νέους κανόνες που είχε θεσπίσει ο αείμνηστος Πάπας Φραγκίσκος. Το αποτέλεσμα ήταν μια σημαντική αύξηση των χρηματοοικονομικών εσόδων: από 45,8 εκατ. ευρώ το 2023, στα 75 εκατ. ευρώ το 2024.
Παρά τα κέρδη, το «δομικό» έλλειμμα – δηλαδή το πραγματικό οικονομικό κενό χωρίς τις έκτακτες επιδράσεις – παρέμεινε υψηλό, στα 44,4 εκατ. ευρώ. Μικρότερο από το προηγούμενο έτος, αλλά ακόμη ανησυχητικό.
Ο Λέδο προειδοποίησε ότι τα κεφαλαιακά κέρδη του 2024 δεν θα έχουν συνέχεια και ότι ο δρόμος για μια σταθερή οικονομική πορεία απαιτεί αυστηρό έλεγχο δαπανών, μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα και, κρίσιμα, περισσότερες δωρεές.
Το Βατικανό σε αναζήτηση νέας εμπιστοσύνης
Οι πληγές από παλαιότερα σκάνδαλα παραμένουν νωπές. Η Αγία Έδρα εξακολουθεί να κουβαλάει το βάρος της ζημίας από το αποτυχημένο ακίνητο στο Λονδίνο το 2021 — μια υπόθεση που κόστισε περίπου 100 εκατ. λίρες και εκτόξευσε τα ερωτήματα για τη διαχείριση των φιλανθρωπικών πόρων.
Ταυτόχρονα, οι δωρεές είχαν μειωθεί σχεδόν κατά ένα τέταρτο την περίοδο 2015-2019. Η πανδημία και η πτώση του τουρισμού επιδείνωσαν την κατάσταση, ενώ η έλλειψη επαγγελματικών γνώσεων στους κληρικούς που χειρίζονταν τις επενδύσεις έκανε τις μεταρρυθμίσεις ακόμη πιο αναγκαίες.
Οι μειώσεις μισθών υψηλόβαθμων ιεραρχών επί Φραγκίσκου και η προσπάθεια πάταξης της διαφθοράς έδειξαν ότι η αλλαγή δεν θα ήταν αναίμακτη.
Η στρατηγική του Πάπα Λέοντα
Ο νέος Πάπας Λέοντας, με υπόβαθρο στα μαθηματικά πριν ακολουθήσει τη θρησκευτική πορεία του, έχει αρχίσει να χαράζει τη δική του οικονομική στρατηγική. Μέσα σε λίγες εβδομάδες από την εκλογή του, εγκαινίασε μια εκστρατεία συλλογής πόρων με σύγχρονα εργαλεία: ψηφιακές πληρωμές, βίντεο, QR codes και διεθνές κάλεσμα συμμετοχής.
Παράλληλα, αναμόρφωσε την επιτροπή συγκέντρωσης πόρων, η οποία είχε ιδρυθεί από τον Φραγκίσκο αλλά χωρίς τη συμμετοχή ειδικών. Σημαντική κίνηση ήταν και η ακύρωση ενός διατάγματος που υποχρέωνε όλες τις επενδύσεις της Αγίας Έδρας να περνούν αποκλειστικά από την «Τράπεζα του Βατικανού» — μια πρακτική που πολλοί θεωρούσαν αναποτελεσματική.
Μικρά σημάδια αισιοδοξίας
Παρά τις δυσκολίες, το 2024 έφερε μια αναπάντεχη θετική εξέλιξη: οι δωρεές αυξήθηκαν κατά περίπου 20 εκατ. ευρώ, δείχνοντας ότι οι πιστοί ίσως αρχίζουν να ανακτούν την εμπιστοσύνη τους.
Ο δρόμος βέβαια παραμένει μακρύς. Η Αγία Έδρα έχει ακόμη να αντιμετωπίσει βαρύ συνταξιοδοτικό κόστος, χρόνια διαχειριστικά προβλήματα και την ανάγκη δημιουργίας σταθερού οικονομικού μοντέλου για το μέλλον.
Αλλά για πρώτη φορά εδώ και πολύ καιρό, το Βατικανό νιώθει ότι μπορεί να ξαναβρεί τον βηματισμό του — και ίσως, όπως ψιθυρίζουν πολλοί στους διαδρόμους του, το 2024 να αποτελέσει πράγματι μια νέα αρχή.
