Ασφαλιστικές εισφορές: Πού προβλέπεται απαλλαγή

Υπολογισμός προσαυξήσεων υπερεργασίας και υπερωρίας – Κυριακών ή αργιών και επιδόματος νυκτερινής εργασίας.

Επίδομα νυκτερινής εργασίας

Σύμφωνα με το άρθρο 150 του Π.Δ. 62/2025 σχετικά με το επίδομα νυκτερινής εργασίας ισχύουν τα κάτωθι:

Οι εργαζόμενοι κάθε φύσεως (υπάλληλοι, υπηρέτες και εργατοτεχνίτες) των επιχειρήσεων και εργασιών εν γένει συνεχούς ή μη λειτουργίας, όποτε απασχολούνται από τις 22:00 μέχρι τις 06:00, αμείβονται με τις νόμιμες αποδοχές που ισχύουν κάθε φορά, προσαυξημένες κατά 25%. Την προσαύξηση αυτή δικαιούνται όλοι οι εργαζόμενοι ανεξάρτητα από την ιδιότητα με την οποία υπηρετούν και από την κατά μόνιμο ή μη τρόπο απασχόλησή τους κατά τις ως άνω ώρες.

Επίσης, οι εργαζόμενοι που, λόγω της φύσης της εργασίας τους, παρέχουν αυτήν αποκλειστικά κατά τις νυκτερινές ώρες, δεν δικαιούνται το επίδομα νυκτερινής εργασίας μόνο εάν οι καταβαλλόμενες σε αυτούς αποδοχές είναι τουλάχιστον κατά ποσοστό 25% προσαυξημένες σε σχέση με τα ελάχιστα όρια που προβλέπονται από τις οικείες διατάξεις. Αν η ανωτέρω αύξηση είναι μικρότερη του 25%, καταβάλλεται η μικρότερη διαφορά που προκύπτει.

Προσαύξηση αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και τις αργίες

Σύμφωνα με το άρθρο 219 του Π.Δ. 62/2025 που αφορούν την προσαύξηση αμοιβής για εργασία κατά τις Κυριακές και τις αργίες ισχύουν τα κάτωθι:

Οι εργαζόμενοι που απασχολούνται τις Κυριακές και στις εορτές που αναφέρονται παρακάτω δικαιούνται, ανεξαρτήτως του κύρους της συμφωνίας για την απασχόληση αυτή και των άλλων ενδεχόμενων συνεπειών, την προσαύξηση 75% που προβλέπεται από την υπ’ αρ. 8900/1946 Κοινή Απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Εργασίας, όπως αυτή ερμηνεύθηκε αυθεντικά με την υπ’αρ. 25825/1951 απόφαση των ιδίων Υπουργών, σύμφωνα με όσα ορίζουν οι εν λόγω αποφάσεις, όπως αυτές ισχύουν σήμερα.

Επιπρόσθετα, οι εξαιρέσιμες γιορτές κατά τις οποίες παρέχεται η ανωτέρω προσαύξηση νοούνται, οι οριζόμενες στο άρθρο 203 του ΚΕΔ ΠΔ 62/2025 ήτοι: α) η της 25ης Μαρτίου, β) η της Δευτέρας του Πάσχα, γ) η της 1ης Μαΐου, δ) η της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (15η Αυγούστου), ε) η της 28ης Οκτωβρίου, στ) η της Γεννήσεως του Χριστού (25 Δεκεμβρίου), ζ) η της 26ης Δεκεμβρίου, η) η της 1ης Ιανουαρίου και θ) η της εορτής των Θεοφανίων (6η Ιανουαρίου).

Αμοιβή υπερεργασίας και υπερωρίας

Σύμφωνα με το άρθρο 194 του π.δ. 62/2025 σχετικά με την αμοιβή υπερεργασίας και υπερωρίας ισχύουν τα κάτωθι:

Σε επιχειρήσεις, στις οποίες εφαρμόζεται συμβατικό ωράριο εργασίας έως σαράντα (40) ώρες την εβδομάδα, ο εργαζόμενος μπορεί να απασχολείται πέντε (5) επιπλέον ώρες την εβδομάδα κατά την κρίση του εργοδότη (υπερεργασία).

Οι ώρες αυτές υπερεργασίας (41η, 42η, 43η, 44η, 45η ώρα) αμείβονται με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά είκοσι τοις εκατό (20%) και δεν συνυπολογίζονται στα επιτρεπόμενα, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, όρια υπερωριακής απασχόλησης. Για όσους εργαζομένους ισχύει σύστημα εργασίας έξι (6) εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, η σύμφωνα με το προηγούμενο εδάφιο υπερεργασία ανέρχεται σε οκτώ (8) ώρες την εβδομάδα (από 41η έως 48η ώρα).

Επίσης, πέραν των σαράντα πέντε (45) ωρών την εβδομάδα απασχόληση του εργαζομένου στις παραπάνω επιχειρήσεις θεωρείται υπερωριακή απασχόληση ως προς όλες τις νόμιμες συνέπειες, διατυπώσεις και διαδικασίες έγκρισης. Για όσους εργαζομένους ισχύει σύστημα εργασίας έξι (6) εργάσιμων ημερών την εβδομάδα, υπερωριακή απασχόληση θεωρείται η εργασία πέραν των σαράντα οκτώ (48) ωρών την εβδομάδα. Σε κάθε περίπτωση, διατηρούνται σε ισχύ οι ρυθμίσεις για το νόμιμο ημερήσιο ωράριο εργασίας.

Επιπρόσθετα, οι εργαζόμενοι απασχολούμενοι υπερωριακά δικαιούνται για κάθε ώρα νόμιμης υπερωρίας, έως τέσσερις (4) ώρες ημερησίως και μέχρι τη συμπλήρωση εκατόν πενήντα (150) ωρών ετησίως, αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά σαράντα τοις εκατό (40%).

Για κάθε ώρα παράνομης υπερωρίας, ο εργαζόμενος δικαιούται αποζημίωση ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά εκατόν είκοσι τοις εκατό (120%). Με αποφάσεις του αρμοδίου οργάνου του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, δύναται να χορηγείται κατά περίπτωση άδεια υπερωριακής απασχόλησης των εργαζομένων όλων των επιχειρήσεων και εργασιών, επιπλέον των επιτρεπόμενων ανωτάτων ορίων υπερωριακής απασχόλησης ετησίως (>150 ώρες), σε περιπτώσεις επείγουσας φύσης εργασίας, η εκτέλεση της οποίας κρίνεται απολύτως επιβεβλημένη και δεν επιδέχεται αναβολή. Για την κατά τα ανωτέρω υπερωριακή απασχόληση, οι εργαζόμενοι δικαιούνται αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά εξήντα τοις εκατό (60%).

Υπολογισμός Εισφορών – Εφαρμογή Νέου Πλαισίου

Γενικά

Τόσο η αρχική διάταξη του άρθρου 41 του Ν. 5184/2025 όσο και η νέα, όπως αυτό αντικαταστάθηκε από το άρθρο 73 του ν. 5239/2025, η απαλλαγή των ασφαλιστικών εισφορών συνεχίζει να υπολογίζεται επί των ωρομισθίων όπως  ορίζει πλέον το Π.Δ. 62/2025, που αντικατέστησε το ΠΔ 80/2022 και όπως ορίζουν οι αρχικές διατάξεις που κωδικοποιήθηκαν και με τους δύο κώδικες.

Οι διατάξεις αυτές προβλέπουν ότι:

• επί του νόμιμου ωρομισθίου για τις προσαυξήσεις που υπολογίζονται λόγω νυχτερινής εργασίας και απασχόλησης τις Κυριακές και αργίες και
• επί του συμφωνηθέντος ωρομισθίου για τις ώρες υπερεργασίας – υπερωρίας.

Υπολογισμός Εισφορών

Με την επαναδιατύπωση του άρθρου 41 του Ν. 5184/2025, η απαλλαγή από εισφορές καταλαμβάνει και τις περιπτώσεις χορήγησης επιπρόσθετης προσαύξησης επιπλέον των προβλεπόμενων στα άρθρα αυτά προσαυξήσεων, η οποία προκύπτει είτε στο πλαίσιο Σ.Σ.Ε. είτε στο πλαίσιο οικειοθελούς παροχής εξ ελευθεριότητας του εργοδότη:

·         α. με την παροχή μεγαλύτερου ποσοστού προσαύξησης σε σχέση με την προβλεπόμενη στα προαναφερθέντα άρθρα της εργατικής νομοθεσίας,

·         β. με την προσμέτρηση  της  προβλεπόμενης  προσαύξησης    στο συμφωνηθέν/ καταβαλλόμενο ωρομίσθιο/ ημερομίσθιο/ μισθό ακόμα και όταν η διάταξη αναφέρεται στο νόμιμο μισθό (όπως στο 219 του Π.Δ. 62/2025) και

·         γ. με το συνδυασμό των α και β, δηλαδή με την παροχή μεγαλύτερου ποσοστού προσαύξησης σε σχέση με την προβλεπόμενη στα προαναφερθέντα άρθρα της εργατικής νομοθεσίας και την προσμέτρηση της προσαύξησης αυτής στο συμφωνηθέν/ καταβαλλόμενο ωρομίσθιο/ ημερομίσθιο/ μισθό ακόμα και όταν η διάταξη αναφέρεται στο νόμιμο μισθό (όπως στο 219 του Π.Δ. 62/2025).

Ο πίνακας, που ακολουθεί δείχνει συνοπτικά την απαλλαγή ασφαλιστικών εισφορών, σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης, για εργασία Κυριακής και αργιών καθώς και νυκτερινής απασχόλησης:

Ο πίνακας, που ακολουθεί δείχνει συνοπτικά την απαλλαγή ασφαλιστικών εισφορών, σε καθεστώς πλήρους απασχόλησης, για υπερεργασία ή υπερωριακή απασχόληση:

Παραδείγματα

Για την κατανόηση των παραπάνω, παραθέτουμε τα παρακάτω παραδείγματα, της εγκυκλίου, προσαρμοσμένα.

1. i) Υπάλληλος γραφείου σε επιχείρηση, με ατομική σύμβαση εξαρτημένης εργασίας 40 ωρών την εβδομάδα (πλήρης απασχόληση) και μηνιαίες αποδοχές 1.000,00 €. Εκτάκτως, απασχολήθηκε τρεις (3) ώρες επιπλέον τη μία εβδομάδα (μία ώρα/μέρα). Η επιχείρηση έχει συμφωνήσει με την ατομική σύμβαση εργασίας ότι η προσαύξηση που θα χορηγείται για την υπερεργασία θα είναι 30%, αντί του νόμιμου 20% όπως προβλέπεται στο άρθρο 194 του Π.Δ. 62/25.

Εφαρμόζοντας τον πίνακα 4 έχουμε:

Επομένως, στην Α.Π.Δ. θα δηλωθεί το ποσό των αποδοχών που υπόκειται σε ασφαλιστικές εισφορές, δηλαδή το ποσό των 1.018,00€.

1. ii) Ανειδίκευτος εργάτης άγαμος χωρίς προϋπηρεσία, απασχολείται καθημερινά σε βιομηχανία παραγωγής άρτου, η οποία διαθέτει Επιχειρησιακή Συλλογική Σύμβαση Εργασίας (Ε.Σ.Σ.Ε.), με πρωινό ωράριο 9:00π.μ. έως 5μ.μ., αλλά, εκτάκτως, απασχολήθηκε τρεις (3) φορές μέσα στο μήνα αντί για 9π.μ-5μ.μ., κατά τις νυχτερινές ώρες από της 22:00μ.μ μέχρι της 6:00π.μ.. Ο μηνιαίος μισθός είναι 1.000,00€. Επομένως, για τις τρεις ημέρες της νυχτερινής εργασίας πρέπει να υπολογιστεί με προσαύξηση, η οποία βάση της συγκεκριμένης Επιχειρησιακής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, με 50%, αντί του νόμιμου 25% βάσει του άρθρου 150 του Π.Δ. 62/25.

Επειδή η προσαύξηση για τη νυχτερινή εργασία υπολογίζεται επί των νόμιμων αποδοχών, υπολογίζουμε το ημερομίσθιο ως εξής:

[1] Το ωρομίσθιο για μισθό 880,00 είναι 880,00 χ 0,006 = 5,28 και για κάθε ημέρα ασφάλισης είναι 5,28 χ 6,67 = 35,22€.

Για τις τρεις (3) ημέρες νυχτερινής εργασίας, η προσαύξηση που αντιστοιχεί είναι: 35,20€*50%=17,60€/μέρα ή

5,28 €/ώρα  χ 50% = 2,64 €/ώρα και για κάθε ημέρα ασφάλισης 2,64€ χ 6,67 ώρες = 17,61€/ημέρα

Συνολικές αποδοχές προσαύξησης είναι 17,60€*3 Η.Α. = 52,80€, οι οποίες απαλλάσσονται των ασφαλιστικών εισφορών ή 2,64€ χ (6,67 ώρες χ 3 ημέρες) = 2,64€ χ 20 ώρες = 52,80€

Οι συνολικές εισφορές θα υπολογιστούν μόνο για τον μηνιαίο μισθό των συμφωνημένων αποδοχών των 1.000,00€ και όχι και των επιπλέον αποδοχών της προσαύξησης ποσού 52,80€.

Και εφαρμόζοντας τον πίνακα 3, έχουμε:

Επομένως, στην ΑΠΔ θα δηλωθεί μόνο ο μηνιαίος μισθός, δηλ. 1.000,00€.

iii) Πωλήτρια σε εμπορικό κατάστημα απασχολήθηκε δύο (2) Κυριακές τον μήνα Δεκέμβριο. Η ατομική σύμβαση εργασίας ορίζει μηνιαίες αποδοχές 900,00€ και προσαύξηση 100% των αποδοχών (επί των νόμιμων αποδοχών) όταν απασχολούνται τις Κυριακές και στις εορτές, αντί του νόμιμου 75% που προβλέπεται στο άρθρο 219 του Π.Δ. 62/2025.

Διακρίνουμε τις παρακάτω περιπτώσεις:

α) Επειδή η προσαύξηση για την εργασία κατά τις Κυριακές και τις αργίες υπολογίζεται επί των νόμιμων αποδοχών, υπολογίζουμε το ημερομίσθιο ως εξής:

[1] Το ωρομίσθιο για μισθό 880,00 είναι 880,00 χ 0,006 = 5,28 και για κάθε ημέρα ασφάλισης είναι 5,28 χ 6,67 = 35,22€.

Η προσαύξηση για την απασχόληση τις δύο (2) Κυριακές (από 6,67 ώρες) θα είναι επί των νόμιμων ημερήσιων αποδοχών: 35,20€*100%=35,20*2=70,40€.

ή

5,28 €/ώρα  χ 100% = 5,28 €/ώρα και για κάθε Κυριακή που απασχολήθηκε είναι 5,28€ χ 6,67 ώρες = 35,21€/ημέρα

Συνολικές αποδοχές προσαύξησης είναι 35,40€ * 2 Κυριακές  = 70,80€, οι οποίες απαλλάσσονται των ασφαλιστικών εισφορών ή 5,28€ χ (6,67 ώρες χ 2 ημέρες) = 5,28€ χ 13,34 ώρες = 70,44€

Σημειωτέων, λόγω της απασχόλησης της εργαζόμενης τις δύο (2) Κυριακές, δόθηκαν δύο ημέρες ανάπαυσης εντός των επόμενων εβδομάδων που απασχολήθηκε τις Κυριακές.

Οι συνολικές εισφορές θα υπολογιστούν μόνο για τον μηνιαίο μισθό των συμφωνημένων αποδοχών των 900,00€ και όχι και των επιπλέον αποδοχών της προσαύξησης ποσού 70,44€.

Και εφαρμόζοντας τον πίνακα 3, έχουμε:

Επομένως, το ποσό στο οποίο θα υπολογισθούν οι ασφαλιστικές εισφορές και θα δηλωθεί στην ΑΠΔ θα είναι μόνο ο μηνιαίος μισθός 900,00€, καθώς το ποσό της προσαύξησης 140,87€ απαλλάσσεται της καταβολής των εισφορών.

β) Αν ωστόσο, ο εργοδότης εξ ελευθεριότητας, αποφασίσει να χορηγήσει την προσαύξηση (100% στο ημερομίσθιο της Κυριακής) στον καταβαλλόμενο μισθό, τότε το ποσό που απαλλάσσεται των ασφαλιστικών εισφορών θα είναι το ανωτέρω (140,87 €), ενώ για το υπόλοιπο/τη διαφορά θα υπολογιστούν κανονικά οι ασφαλιστικές εισφορές, δηλαδή:

Ημερομίσθιο: 900,00€:25 Η.Α.=36,00€

Προσαύξηση: 36,00*100%=36,00€*2 (Κυριακές) = 72,00€

Η διαφορά προσαύξησης επί του καταβαλλόμενου και του νόμιμου: 72,00€-70,40€=1,60€ υπόκειται σε παρακράτηση ασφαλιστικών εισφορών.

ή εφαρμόζοντας τον πίνακα 3, έχουμε:

Επομένως, στην ΑΠΔ θα δηλωθεί ο μηνιαίος μισθός 900,00€ συν τη διαφορά της προσαύξησης επί του καταβαλλόμενου ωρομισθίου από το νόμιμο, ήτοι 1,60€ δηλ. 900,00€+1,60€=901,60€.

Επισημάνσεις

α) Από την έναρξη εφαρμογής της αρχικής διάταξης (06/03/25) οι αναλογίες των προσαυξήσεων νυχτερινής απασχόλησης, Κυριακής και αργιών που τυχόν θα συνυπολογιστούν στα ημερομίσθια δώρων (Δώρο Χριστουγέννων, Δώρο Πάσχα), ΔΕΝ θα υπόκεινται σε ασφαλιστικές εισφορές κατά τα ποσά που έχουν απαλλαγεί κατά τις μηνιαίες μισθοδοσίες. Επομένως, στην ΑΠΔ θα πρέπει να δηλωθούν τα ποσά των δώρων τα οποία έχουν υπολογισθεί βάσει των αποδοχών, οι οποίες είχαν παρακράτηση ασφαλιστικών εισφορών.

β)  οι προσαυξήσεις που απαλλάσσονται των ασφαλιστικών εισφορών υπολογίζονται στο νόμιμο μισθό για την νυχτερινή απασχόληση και την απασχόληση κατά τις Κυριακές και αργίες, όπως προβλέπεται στα άρθρα 150 και 219 του Π.Δ. 62/2025, ενώ οι προσαυξήσεις που δίνονται στις υπερωρίες και την υπερεργασία είναι στον καταβαλλόμενο μισθό βάσει του αρ.194 του Π.Δ. 62/2025.

Συμπέρασμα

Επομένως, αν οι εργοδότες αποφασίσουν να υπολογίζουν τις προσαυξήσεις για τις περιπτώσεις της νυχτερινής απασχόλησης και των Κυριακών και αργιών στον καταβαλλόμενο και όχι στο νόμιμο μισθό, τότε για τη διαφορά της προσαύξησης που υπολογίστηκε στον καταβαλλόμενο από το νόμιμο μισθό, θα υπόκειται σε παρακράτηση ασφαλιστικών εισφορών.

Ζητήματα υπολογισμών ημερομισθίων, ωρομισθίων, ποσοστού προσαυξήσεων και σώρευσης αυτών ανά κατηγορία και λοιπά θέματα εργατικής νομοθεσίας, άπτονται του ελέγχου και της πληροφόρησης από τις αρμόδιες υπηρεσίες της Αρχής Επιθεώρησης Εργασίας.

 Απλώς συμφωνία των αριθμών θεωρήσαμε τις ώρες 6,67 την ημέρα, θα υπολογίζονται επί των πραγματικών ωρών.

Έναρξη Ισχύος           

Η έναρξη ισχύος του αρ. 73 του Ν. 5239/2025 σύμφωνα με την παρ.4 αρ.103 του ίδιου νόμου, αρχίζει από την πρώτη μέρα του επόμενου μήνα της δημοσίευσής του στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, ήτοι από την 01/11/2025.

Ο Παλαιολόγος Ι. Λιάζος είναι Οικονομολόγος Σύμβουλος εργασιακών & Ασφαλιστικών