Την προσωρινή πολιτική συμφωνία που επιτεύχθηκε την Τρίτη το βράδυ μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και των κρατών μελών της ΕΕ σχετικά με τον νομικά δεσμευτικό κλιματικό στόχο μείωσης κατά 90% των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (ΑΘ) έως το 2040 χαιρετίζει η Κομισιόν.
Κάνοντας λόγο για πρωταρχικό στόχο που τροποποιεί τον νόμο της ΕΕ για το κλίμα, επισημαίνει ότι η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης τη δυνατότητα χρήσης υψηλής ποιότητας διεθνών πιστώσεων για την επίτευξη της μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 90% έως το 2040, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, με επαρκή συνεισφορά έως 5%.
Ο συμφωνηθείς κλιματικός στόχος εξασφαλίζει μια σαφή και σταθερή πορεία προς μια απαλλαγμένη από άνθρακα ευρωπαϊκή οικονομία έως το 2050. Παρέχει βεβαιότητα στους επενδυτές και τις επιχειρήσεις για την προώθηση της καθαρής μετάβασης, της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας, της ενεργειακής ασφάλειας και της ανεξαρτησίας της ΕΕ.
Σε διεθνές επίπεδο, η ΕΕ επιδεικνύει τη σταθερή της δέσμευση για την επίτευξη της Συμφωνίας του Παρισιού και την ηγετική της θέση ως πρωτοπόρος και αξιόπιστος εταίρος στην παγκόσμια δράση για το κλίμα.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν δήλωσε: «Σήμερα, η ΕΕ επιδεικνύει την ισχυρή δέσμευσή της για την κλιματική δράση και τη Συμφωνία του Παρισιού. Έναν μήνα μετά την COP30, μετατρέψαμε τα λόγια μας σε πράξεις, με έναν νομικά δεσμευτικό στόχο μείωσης των εκπομπών κατά 90% έως το 2040. Έχουμε μια σαφή κατεύθυνση προς την κλιματική ουδετερότητα. Και ένα ρεαλιστικό και ευέλικτο σχέδιο για να καταστήσουμε την καθαρή μετάβαση πιο ανταγωνιστική».
Ένας ρεαλιστικός και ευέλικτος δρόμος προς το 2040
Η προσωρινή αυτή συμφωνία χαράσσει μια ρεαλιστική και ευέλικτη πορεία προς το 2040, η οποία αντανακλά τις σημερινές οικονομικές και γεωπολιτικές πραγματικότητες. Παρέχει τις συνθήκες που θα επιτρέψουν την επίτευξη του συμφωνηθέντος στόχου του 90%, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους εφαρμογής της Συμφωνίας για μια Καθαρή Βιομηχανία.
Καθορίζει ορισμένες ευελιξίες και βασικά στοιχεία για τον στόχο του 2040 και για το πλαίσιο για το κλίμα μετά το 2030, τα οποία θα καθοδηγήσουν τις επικείμενες νομοθετικές προτάσεις της Επιτροπής:
• Ο νόμος προβλέπει τη δυνατότητα χρήσης διεθνών πιστώσεων υψηλής ποιότητας για την «επαρκή συμβολή» στον στόχο για το 2040, με έναρξη το 2036. Το ποσό αυτό μπορεί να ανέλθει έως και στο 5% των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της ΕΕ το 1990, που αντιστοιχεί σε εγχώρια μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 85% σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 έως το 2040. Αυτό πρέπει να γίνει με τρόπο φιλόδοξο και οικονομικά αποδοτικό. Πρέπει να εξασφαλίζονται σημαντικές διασφαλίσεις που συμπληρώνουν εκείνες του άρθρου 6.4 της συμφωνίας του Παρισιού και να λαμβάνεται υπόψη μια πιλοτική περίοδος για την περίοδο 2031-2035.
• Η χρήση μόνιμων εγχώριων απομακρύνσεων στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (EU ETS) για την αντιστάθμιση των υπολειπόμενων εκπομπών που είναι δύσκολο να μειωθούν περιλαμβάνεται στον συμφωνηθέντα νόμο για το κλίμα.
• Θα υπάρξει μεγαλύτερη ευελιξία εντός και μεταξύ των τομέων και των μέσων για να επιτευχθούν οι στόχοι με απλό και οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Συγκεκριμένα, αυτό θα μπορούσε να δώσει σε ένα κράτος μέλος τη δυνατότητα να αντισταθμίσει τις ελλείψεις σε έναν τομέα χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη συνολική πρόοδο.
Η προσωρινή συμφωνία επισημαίνει επίσης στοιχεία που πρέπει να αντικατοπτρίζονται στο πλαίσιο για την περίοδο μετά το 2030. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνουν την ενίσχυση της εστίασης στην ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και οικονομίας, μια δίκαιη, ρεαλιστική, οικονομικά αποδοτική και κοινωνικά ισορροπημένη μετάβαση για όλους, καινοτόμες και καθαρές τεχνολογίες βασισμένες στην τεχνολογική ουδετερότητα, καθώς και λύσεις ανανεώσιμης ενέργειας.
Οι συννομοθέτες έχουν εισαγάγει μια διετή αξιολόγηση της υλοποίησης των ενδιάμεσων στόχων, προκειμένου να ληφθούν υπόψη τα τελευταία επιστημονικά στοιχεία, οι τεχνολογικές εξελίξεις και η παγκόσμια ανταγωνιστικότητα της ΕΕ. Η διάταξη περί επανεξέτασης έχει επίσης ενισχυθεί, έτσι ώστε η Επιτροπή, σε μελλοντική επανεξέταση, να αποτιμήσει τις επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα των βιομηχανιών της ΕΕ, την εξέλιξη των τιμών της ενέργειας, την κατάσταση των καθαρών απομακρύνσεων σε επίπεδο ΕΕ και την ευελιξία των κρατών μελών να χρησιμοποιούν υψηλής ποιότητας διεθνείς πιστώσεις για την επίτευξη των στόχων και των προσπαθειών τους μετά το 2030.
Η συμφωνία αναβάλλει επίσης κατά ένα έτος, από το 2027 στο 2028, την εφαρμογή του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και τις μικρές βιομηχανίες (ETS2). Η αναβολή δεν επηρεάζει τις απαιτήσεις παρακολούθησης, υποβολής εκθέσεων και επαλήθευσης στο πλαίσιο του ETS2, οι οποίες έχουν αρχίσει όπως είχε προγραμματιστεί το 2025.
Επόμενα βήματα
Μετά την προσωρινή αυτή συμφωνία, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ θα πρέπει να εγκρίνουν επίσημα το κείμενο. Στη συνέχεια, η τροποποίηση του ευρωπαϊκού νόμου για το κλίμα θα δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα της ΕΕ και θα τεθεί σε ισχύ.
Ιστορικό
Συνεχίζοντας την πορεία της απανθρακοποίησης, η ΕΕ θα προωθήσει τις επενδύσεις στην καινοτομία, θα δημιουργήσει περισσότερες θέσεις εργασίας, θα ενισχύσει την ανάπτυξη, θα αυξήσει την ανθεκτικότητά της στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και θα καταστεί πιο ανεξάρτητη από ενεργειακή άποψη.
Ο ευρωπαϊκός νόμος για το κλίμα, που ισχύει από τον Ιούλιο του 2021, κατοχυρώνει νομικά τη δέσμευση της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050 και για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55 % έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Η ΕΕ έχει εγκρίνει ένα νομοθετικό πακέτο για το 2030, γνωστό ως «Fit for 55», και η εφαρμογή του από τα κράτη μέλη της ΕΕ βρίσκεται σε εξέλιξη. Η αξιολόγηση της Επιτροπής σχετικά με τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα επιβεβαίωσε ότι η ΕΕ παραμένει σε καλό δρόμο για την επίτευξη των στόχων της για το 2030, ενισχύοντας την αξιοπιστία της μακροπρόθεσμης πορείας της.
Ο νόμος για το κλίμα απαιτεί νομικά έναν ενδιάμεσο κλιματικό στόχο για το 2040, προκειμένου να καθοριστεί ο ρυθμός προς την κλιματική ουδετερότητα. Η Επιτροπή υπέβαλε την πρότασή της για τροποποίηση στις 2 Ιουλίου 2025 και αυτή αποτέλεσε τη βάση για τη νέα εθνικά καθορισμένη συνεισφορά (NDC) της ΕΕ στο πλαίσιο της Συμφωνίας του Παρισιού, η οποία υποβλήθηκε στην COP30.
