Επιχειρήσεις: Η ΕΕ χαλαρώνει τους περιβαλλοντικούς κανόνες για να μειώσει το κόστος 

Οικονομική ανάσα για χιλιάδες επιχειρήσεις ή αλλαγή πλεύσης με τεράστιο περιβαλλοντολογικό κόστος; Η αλλαγή πλεύσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με την υποχρέωση δημοσιοποίησης στοιχείων για το κοινωνικό και περιβαλλοντικό αποτύπωμα του στρατηγικού σχεδιασμού των επιχειρήσεων προκαλεί ερωτήματα αναφορικά με την νέα πολιτική της Ε.Ε.

Η προσωρινή συμφωνία ανάμεσα στο Συμβούλιο και το Ευρωκοινοβούλιο μειώνει αισθητά τον αριθμό των επιχειρήσεων που θα υποχρεώνονται να δημοσιοποιούν στοιχεία και περιορίζει τους ελέγχους. Η αλλαγή πολιτικής από την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν αφορά μόνο τη μείωση της γραφειοκρατίας, αλλά τη θέση της Ευρώπης στον διεθνή ανταγωνισμό, όπως και τη φυσιογνωμία της ρυθμιστικής της πολιτικής.

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ιδιόμορφη συγκυρία με υψηλά επιτόκια, ακριβό ενεργειακό κόστος και ένα διεθνές περιβάλλον όπου ΗΠΑ και Κίνα κινούνται επιθετικά στο σχεδιασμό της βιομηχανικής πολιτικής τους.

Η συμφωνία αποτελεί σύμφωνα με πληροφορίες την πρώτη από μια σειρά πρωτοβουλιών απλούστευσης που σχεδιάζει η Κομισιόν, με στόχο τη μείωση του διοικητικού βάρους για τις επιχειρήσεις.

Η μεταρρύθμιση μειώνει δραστικά το εύρος εφαρμογής των κανόνων γνωστοποίησης εταιρικής βιωσιμότητας που είχε αποφασιστεί κατά την προηγούμενη θητεία της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Ήταν η εποχή όπου η ΕΕ επιχειρούσε να οικοδομήσει μια ενιαία αρχιτεκτονική διαφάνειας, τόσο για λόγους εποπτείας όσο και για να εναρμονίσει τις χρηματοδοτικές πρακτικές με τους κλιματικούς στόχους της. Η σημερινή στροφή εντάσσεται σε μια ευρύτερη συζήτηση για την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.

Σημαντικό ρόλο όμως παίζουν και οι νέες πολιτικές ισορροπίες στο νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια ιδιόμορφη συγκυρία με υψηλά επιτόκια, ακριβό ενεργειακό κόστος και ένα διεθνές περιβάλλον όπου ΗΠΑ και Κίνα κινούνται επιθετικά στο σχεδιασμό της βιομηχανικής πολιτικής τους. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η μείωση του διοικητικού βάρους θεωρείται από αρκετά κράτη-μέλη αναγκαία προσαρμογή ώστε η Ευρώπη να παραμείνει ελκυστική για επενδύσεις.

Με τη σχεδιαζόμενη αλλαγή, πολλές μεσαίες επιχειρήσεις θα απαλλαγούν από την απαιτητική, αλλά και κοστοβόρα αναφορά βιωσιμότητας. Αυτό μειώνει άμεσα το σταθερό κόστος συμμόρφωσης σε μια περίοδο όπου η αύξηση των επιτοκίων έχει επιβαρύνει το κόστος δανεισμού και ταυτόχρονα περιοριζει τις επενδυτικές διαθέσεις σε κρίσιμους κλάδους.
Για τις μεγάλες εισηγμένες εταιρείες, δεν αλλάζουν πολλά.

Ωστόσο, η κριτική που γίνεται δεν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις αλλά και τη θεσμική και πολιτική κατεύθυνση της ΕΕ. Η Ένωση είχε οικοδομήσει ένα ισχυρό προβάδισμα στο μέτωπο της βιωσιμότητας, δημιουργώντας ένα πλαίσιο όπου οι πληροφορίες για περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους ήταν περισσότερο αξιόπιστες από ό,τι σε άλλες μεγάλες οικονομίες.

Με τη μείωση αυτής της υποχρέωσης υπάρχει φόβος ότι η ποιότητα των δεδομένων θα περιοριστεί κάτι που κάνει πιο δύσκολη τόσο τον έλεγχο όσο και τη χρηματοδότηση πράσινων επενδύσεων από θεσμικούς επενδυτές.

Πολιτικές ισορροπίες

Στο πολιτικό πεδίο, η πρωτοβουλία εντάσσεται στη «δράση απλούστευσης» της Επιτροπής. Σε εξέλιξη είναι μια προσπάθεια που συνδέεται με την ανάγκη συγκρότησης ευρύτερων συμμαχιών στη νέα ευρωπαϊκή σύνθεση.

Στο νέο τοπίο η κεντροδεξιά επιδιώκει συνεργασίες με πιο “σκληρές” πολιτικές δυνάμεις προκειμένου να προωθήσει την ατζέντα της ανταγωνιστικότητας. Η νέα πολιτική ισορροπία φαίνεται να επιδρά στον ρυθμό και το εύρος των παρεμβάσεων. Το ερώτημα είναι αν θα αλλάξει η βασική κατεύθυνση της ΕΕ.

Η ελληνική πραγματικότητα

Για την Ελλάδα, αυτή η αλλαγή έχει άμεση επίπτωση. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται ακόμη στη φάση ενίσχυσης της πιστοληπτικής της θέσης και της προσπάθειας προσέλκυσης επενδύσεων σε βιομηχανία, πράσινη ενέργεια, υποδομές και εξωστρεφείς υπηρεσίες. Σε αυτό το πλαίσιο, η ποιότητα και η διαφάνεια των εταιρικών πληροφοριών παραμένουν κρίσιμος παράγοντας.

Οι μεγάλοι ελληνικοί όμιλοι παραμένουν ουσιαστικά εντός των αυστηρότερων προτύπων βιωσιμότητας, όχι επειδή τους το επιβάλλει η νομοθεσία αλλά επειδή το απαιτούν οι αγορές. Τράπεζες, οίκοι αξιολόγησης και θεσμικοί επενδυτές ζητούν ολοένα και περισσότερες λεπτομέρειες για την επίδοση των επιχειρήσεων σε θέματα ενέργειας, εκπομπών, εργασιακών πρακτικών και διαχείρισης κινδύνων. Η ποιότητα αυτών των στοιχείων επηρεάζει άμεσα την τιμολόγηση των εταιρικών ομολόγων και την πρόσβαση σε χρηματοδότηση.

Αυτό αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία σε μια περίοδο όπου οι ελληνικές επιχειρήσεις στρέφονται συστηματικά σε εκδόσεις ομολόγων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων. Οι καλύτεροι όροι δανεισμού που εξασφαλίζουν όσες διαθέτουν υψηλής ποιότητας δεδομένα βιωσιμότητας αποτελούν πλέον καθοριστικό πλεονέκτημα. Επομένως, ακόμη κι αν η τυπική υποχρέωση της ΕΕ χαλαρώνει, η πίεση της αγοράς παραμένει και στην πράξη ενισχύεται.

Για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, η εικόνα είναι πιο σύνθετη. Τυπικά, απαλλάσσονται από εκτενείς αναφορές. Στην πράξη, όμως, όσες συμμετέχουν σε κλάδους με μεγάλους όμιλους ή αναζητούν χρηματοδότηση θα κληθούν να δώσουν στοιχεία, καθώς οι τράπεζες ήδη ενσωματώνουν περιβαλλοντικούς και κλιματικούς κινδύνους για να προχωρήσεουν σε χρηματοδότηση. Αυτό σημαίνει ότι το πλαίσιο διαφάνειας είναι υποχρεωτικό πέρα από τη νομική υποχρέωση.

Το ευρωπαϊκό σταυροδρόμι

Η Ευρώπη προσπαθεί να απαντήσει στο πώς αυξάνεται η παραγωγή και οι επενδύσεις σε μια οικονομία με υψηλό κόστος, περιορισμένη ενεργειακή αυτονομία και έντονο διεθνή ανταγωνισμό. Η νέα πολιτική κατεύθυνση της απλούστευσης υπόσχεται ότι θα δώσει περισσότερο χώρο στις επιχειρήσεις να κατευθύνουν πόρους σε παραγωγικές επενδύσεις.

Ταυτόχρονα, όμως, ανοίγει τη συζητηση αν υποτιμάται η σημασία της διαφάνειας και της αξιοπιστίας των εταιρικών δεδομένων, στοιχεία που συνδέονται άμεσα με τον εταιρικό κίνδυνο και άρα με το κόστος χρηματοδότησης.