Η μετανάστευση βρίσκεται για αρκετά χρόνια -και μάλιστα ψηλά- στην ατζέντα των ευρωπαικών χωρών και η Ελβετία είναι μια απο αυτές, ειδικά τον τελευταίο καιρό. Οι μάλλον ατυχείς και -σίγουρα- με καθυστέρηση χειρισμοί, τόσο των κρατών – μελών της Ευρωπαικής Ενωσης, όσο και των άλλων ευρωπαικών κρατών διαμόρφωσαν ένα αρνητικό κλίμα που σχετικά γρηγορα εκδηλώθηκε και πολιτικά.
Η αυξανόμενη υποστήριξη προς τα ακροδεξιά κόμματα ασκεί πίεση στις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να εισαγάγουν αυστηρότερους ελέγχους στη μετανάστευση, παρατηρεί το Bloomberg. Η Ελβετία πρόκειται να ψηφίσει μια πρόταση που θα προχωρήσει την ιδέα ένα βήμα παραπέρα, επιβάλλοντας ένα ανώτατο όριο στον πληθυσμό της.
Η πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει σε γενική απαγόρευση των νέων αφίξεων, εάν ο αριθμός των κατοίκων αυξηθεί από περίπου 9 εκατομμύρια σήμερα σε πάνω από 10 εκατομμύρια, χωρίς να γίνεται διαχωρισμός μεταξύ προσφύγων, ειδικευμένων εργαζομένων και ανώτερων στελεχών με εξαψήφιους μισθούς.
Δημοψήφισμα, κάτι συνηθισμένο στην Ελβετία
Οι πολίτες θα ψηφίσουν πιθανότατα για την πρόταση το επόμενο έτος, στο πλαίσιο του μοναδικού συστήματος δημοψηφισμάτων της χώρας για συνταγματικές τροποποιήσεις και πολιτική.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι υπάρχει πιθανότητα να εγκρίνουν την πρόταση οι Ελβετοι πολίτες αλλά ο κίνδυνος είναι ότι αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε έλλειψη κρίσιμων δεξιοτήτων, που τελικά θα βλάψει την ανταγωνιστικότητα της Ελβετίας, σχολιάζει το Bloomberg.
Το αποτέλεσμα θα δείξει πόσο μακριά είναι διατεθειμένοι να φτάσουν οι πολίτες για να διατηρήσουν ορισμένα από τα χαρακτηριστικά που έκαναν τη χώρα τους έναν τόσο ελκυστικό προορισμό.
Τι προκάλεσε την απαίτηση για περιορισμό του πληθυσμού;
Η δυναμική οικονομία της Ελβετίας την έχει καταστήσει σημαντικό πόλο έλξης για ξένους εργαζομένους. Η χώρα φιλοξενεί διεθνείς επιχειρήσεις με παγκόσμιο εκτόπισμα και παρουσία σε όλες , σχεδον, τις χώρες του κόσμου όπως την UBS Group AG, τη Nestle SA και τη Novartis AG.
Οι σχετικά χαμηλοί φόροι, ο υψηλά ειδικευμένος πληθυσμός και η λιτή προσέγγιση της κυβέρνησης έχουν επίσης προσελκύσει μεγάλες ξένες επιχειρήσεις. μεταξύ των οποίων η Google και η ΙΒΜ Corp.
Η κατά κεφαλήν οικονομική παραγωγή της χώρας είναι πλέον η έκτη υψηλότερη στον κόσμο.
Ο πληθυσμός της χώρας αυξάνεται σταθερά εδώ και σχεδόν πέντε δεκαετίες, και πολλοί ντόπιοι διαμαρτύρονται πλέον για τα εξωφρενικά υψηλά ενοίκια, τα μποτιλιαρίσματα και τον υπερπληθυσμό σε τρένα και λεωφορεία, που βλάπτουν την ποιότητα ζωής τους.
Το δεξιό Ελβετικό Λαϊκό Κόμμα (SVP) κέρδισε το 28% των ψήφων στις τελευταίες εκλογές με μια εκστρατεία που παρουσίαζε την ελβετική υπηκοότητα ως προνόμιο και όχι ως δικαίωμα. Το κόμμα αυτό πρότεινε την ιδέα του περιορισμού του πληθυσμού το 2023, παρουσιάζοντάς την ως έναν τρόπο διατήρησης του ελβετικού τρόπου ζωής και προστασίας του περιβάλλοντος από την υπερβολική ανθρώπινη δραστηριότητα.
Η Ελβετία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ξένους εργάτες – Ποσοστό ξένων σε κάθε τομέα
Πόσο γρήγορα αυξάνεται ο πληθυσμός της Ελβετίας;
Ο πληθυσμός της Ελβετίας αυξήθηκε κατά περίπου 10% την τελευταία δεκαετία. Αυτό ο ρυθμός είναι πολύ πιο γρήγορος από ό,τι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπου ο πληθυσμός αυξήθηκε λιγότερο από 2% κατά την ίδια περίοδο, σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Η μετανάστευση είναι ο μεγαλύτερος παράγοντας που συμβάλλει στην αύξηση του πληθυσμού της Ελβετίας, με το φυσικό ρυθμό αύξησης — τη διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων — να αντιπροσωπεύει μόνο το ένα δέκατο περίπου της αύξησης, ουσιαστικά δηαλδή μόλις ένα τοις εκατό.
Η αύξηση ήταν ιδιαίτερα υψηλή το 2023, καθώς οι εθνικές στατιστικές έλαβαν για πρώτη φορά υπόψη την άφιξη προσφύγων από την Ουκρανία. Τα περισσότερα χρόνια, οι μετανάστες προέρχονταν κυρίως από την Ευρωπαική Ενωση ή από χώρες με τις οποίες η Ελβετία έχει συνάψει συμφωνία ελεύθερου εμπορίου και σύνδεσης.
Οι πιθανότητες να περάσει η πρόταση
Υπάρχουν αρκετές πιθανότητες να περάσει, παρόλο που η κυβέρνηση — η οποία στην Ελβετία αποτελείται πάντα από τα μεγαλύτερα κόμματα, συμπεριλαμβανομένου του SVP — αντιτίθεται στο σχέδιο. Μια δημοσκόπηση που διεξήχθη στα τέλη Νοεμβρίου και δημοσιεύθηκε στις 7 Δεκεμβρίου έδειξε ότι το 48% των ψηφοφόρων ήταν είτε διατεθειμένοι να υποστηρίξουν την πρόταση είτε είχαν ήδη αποφασίσει να την ψηφίσουν. Ένα μικρότερο ποσοστό, 41%, ήταν αντίθετο, ενώ το 11% των ψηφοφόρων ήταν αναποφάσιστο.
Στο σύστημα άμεσης δημοκρατίας της Ελβετίας, οι πολίτες ψηφίζουν έως και τέσσερις φορές το χρόνο για ζητήματα που κυμαίνονται από τους φόρους κληρονομιάς έως το αν οι πίθηκοι πρέπει να αποκτήσουν ανθρώπινα δικαιώματα.
Η υποστήριξη για μια πρόταση τείνει να μειώνεται καθώς πλησιάζει η ημερομηνία της ψηφοφορίας. Ωστόσο, μια προηγούμενη έρευνα τον Ιούλιο έδειξε επίσης ποσοστό έγκρισης 48% για την ιδέα του πληθυσμιακού ορίου, υποδηλώνοντας ότι έχει μια σταθερή βάση υποστήριξης που δεν είναι τόσο πιθανό να συρρικνωθεί.
Τι θα συνεπάγεται η επιβολή του πληθυσμιακού ορίου;
Οι υποστηρικτές του σχεδίου προτείνουν μια ρύθμιση πολλαπλών σταδίων που θα ενεργοποιηθεί εάν ο πληθυσμός της Ελβετίας ξεπεράσει το όριο των 9,5 εκατομμυρίων πριν από το 2050. Αυτό είναι πολύ πιθανό να συμβεί: Οι τρέχουσες προβλέψεις προβλέπουν ότι η χώρα θα πλησιάσει το όριο σε πέντε χρόνια και θα το ξεπεράσει έως το 2035.
Ο πρώτος στόχος θα είναι οι αιτούντες άσυλο και οι οικογένειες αλλοδαπών κατοίκων που επιθυμούν να τους ακολουθήσουν στην Ελβετία. Τα άτομα που γίνονται δεκτά στη χώρα σε προσωρινή βάση δεν θα δικαιούνται πλέον άδεια διαμονής ή εγκατάστασης, υπηκοότητα ή οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα διαμονής. Εάν ξεπεραστεί το όριο των 10 εκατομμυρίων κατοίκων, η χώρα θα αποσυρθεί από αυτό που η πρόταση περιγράφει ως διεθνείς συνθήκες που «ρυθμίζουν τον πληθυσμό».
Εάν ο πληθυσμός δεν μειωθεί κάτω από τα 10 εκατομμύρια δύο χρόνια μετά, η Ελβετία θα αποχωρήσει ως τελικό βήμα από τη συμφωνία ελεύθερης κυκλοφορίας που έχει με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό θα είχε εκτεταμένες συνέπειες, καθώς θα πυροδοτούσε την ακύρωση μιας σειράς άλλων διμερών συμφωνιών που έχει η Ελβετία με το μπλοκ. Θα έθετε επίσης υπό αμφισβήτηση τα δικαιώματα διαμονής περίπου 1,5 εκατομμυρίου πολιτών της ΕΕ που ζουν και εργάζονται σήμερα στην Ελβετία και θα απειλούσε την πρόσβαση της χώρας στην ενιαία αγορά της ΕΕ.
Πώς βλέπει την πρόταση η επιχειρηματική κοινότητα
Διάφορες ομάδες λόμπι έχουν εκφράσει ανησυχίες. Η Economiesuisse προειδοποίησε για «ουσιαστική» ζημία από την πρόταση, επισημαίνοντας μια αναμενόμενη έλλειψη 430.000 εργαζομένων έως το 2040, η οποία, όπως είπε, δεν θα μπορούσε να καλυφθεί χωρίς μετανάστευση. Το λόμπι της μεταποίησης Swissmem δήλωσε ότι η πρόσληψη εξειδικευμένων εργαζομένων από την ΕΕ είναι «απαραίτητη» για τον τομέα που εξαρτάται από τις εξαγωγές.
Ορισμένοι επιχειρηματικοί ηγέτες υποστηρίζουν την πρόταση, συμπεριλαμβανομένων της Διευθύνουσας Συμβούλου της Ems-Chemie Holding AG, Magdalena Martullo-Blocher, και του επιχειρηματία Thomas Matter. Και οι δύο είναι νομοθέτες του SVP στο εθνικό κοινοβούλιο.
Οι επιπτώσεις στην Ελβετία και την οικονομία της;
Δεν έχουν υπάρξει επίσημες εκτιμήσεις για τις οικονομικές επιπτώσεις της πρότασης, αλλά θεωρείται ευρέως ότι θα αποτελέσει τροχοπέδη για την ανάπτυξη. Εκτός από τις αναμενόμενες ελλείψεις εργατικού δυναμικού και την επιταχυνόμενη γήρανση της κοινωνίας, υπάρχει ο κίνδυνος σοβαρής διαταραχής του εμπορίου εάν οι διμερείς συμφωνίες με την ΕΕ – ο προορισμός για περισσότερο από το 40% των ελβετικών εξαγωγών – καταργηθούν.
Οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας υποστηρίζουν ότι τέτοια ζητήματα θα αντισταθμιστούν από χαμηλότερα ενοίκια κατοικιών και χαμηλότερο κόστος για υποδομές και δημόσια πρόνοια.
