Η πολιτική προοπτική που εξακολουθεί να σκιάζεται από τις φονικές διαδηλώσεις του περασμένου έτους κατά των προτεινόμενων αυξήσεων φόρων στοιχειώνει την Κένυα και η χώρα ελπίζει ότι η μεγαλύτερη πώληση κρατικών περιουσιακών στοιχείων εδώ και σχεδόν δύο δεκαετίες μπορεί να χρηματοδοτήσει νέες δαπάνες για υποδομές και να αλλάξει το πολιτικό κλίμα.
Η κυβέρνηση πουλάει μερίδιο ύψους 1,58 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τον όμιλο τηλεπικοινωνιών και fintech Safaricom, που θεωρείται το «πετράδι στο στέμμα» των κρατικών περιουσιακών στοιχείων, για να παράσχει κεφάλαιο εκκίνησης για ένα εθνικό ταμείο υποδομών που πρόκειται να λανσαριστεί στο Ναϊρόμπι αυτή την εβδομάδα.
Η προγραμματισμένη πώληση στην Vodacom της Νότιας Αφρικής, η οποία διχάζει έντονα την εγχώρια κοινή γνώμη στη χώρα, είναι ενδεικτική των δύσκολων επιλογών που αντιμετωπίζουν πολλές αφρικανικές κυβερνήσεις καθώς η αναπτυξιακή βοήθεια στερεύει, τα χρέη αυξάνονται και οι αυξήσεις φόρων καταπνίγουν την ανάπτυξη που απαιτείται για την εξουδετέρωση μιας δημογραφικής ωρολογιακής βόμβας.
Σε συνέντευξή του στους Financial Times, ο Τζον Μπάντι, γραμματέας του υπουργικού συμβουλίου για το εθνικό ταμείο και τον οικονομικό σχεδιασμό, υπερασπίστηκε σθεναρά το σχέδιο.
Το τεράστιο κρατικό χρέος
Η κυβέρνηση πιέζεται από το βάρος του εξωτερικού χρέους της, το οποίο απορροφά περισσότερο από το 40% των κρατικών εσόδων για την εξυπηρέτησή του, δήλωσε ο Μπάντι, του οποίου ο ρόλος είναι ισοδύναμος με αυτόν του υπουργού Οικονομικών.
Ο δανεισμός περισσότερων χρημάτων δεν ήταν επιλογή για τη χρηματοδότηση των δαπανών, είπε, τονίζοντας την επείγουσα ανάγκη να διοχετευθούν τα κεφάλαια στην επισιτιστική ασφάλεια και στην παραγωγή ενέργειας.
Εν τω μεταξύ, η αύξηση των φόρων ήταν αβάσιμη. Πέρυσι, ο πρόεδρος Ουίλιαμ Ρούτο αναγκάστηκε να υποχωρήσει από τις προγραμματισμένες αυξήσεις φόρων όταν νεαροί διαδηλωτές παραλίγο να καταλάβουν το κοινοβούλιο, δηλητηριάζοντας το πολιτικό κλίμα μέχρι σήμερα.
«Για να μπορέσει αυτή η οικονομία να δημιουργήσει αρκετές θέσεις εργασίας που χρειαζόμαστε για τους νέους μας, χρειάζεται αύξηση του ΑΕΠ περίπου 7% και άνω [ετησίως]», δήλωσε ο Μπάντι. Η Κένυα αναπτύσσεται επί του παρόντος με περίπου 5% ετησίως, σύμφωνα με επίσημα στατιστικά στοιχεία.
«Δεν μπορείς να το πετύχεις αυτό χωρίς μεγάλες επενδύσεις σε υποδομές… και δεν μπορείς με το είδος του δημοσιονομικού χώρου που έχουμε σήμερα».
Το ταμείο υποδομών θα «συγκεντρώσει» επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα για τη χρηματοδότηση της ενέργειας, των μεταφορών, της άρδευσης και μιας αναμόρφωσης αεροδρομίων, δήλωσε ο Μπάντι.
«Πρέπει να βρούμε καινοτόμους, δημιουργικούς τρόπους» για να διατηρήσουμε τον ρυθμό ανάπτυξης, είπε.
Το μερίδιο της Safaricom σε θυγατρική της Vodafone
Η κυβέρνηση θα μειώσει από 35% σε 20% το μερίδιό της στη Safaricom, τη μεγαλύτερη εταιρεία της Κένυας με βάση την κεφαλαιοποίηση της αγοράς και πρωτοπόρο στην οικονομική ένταξη μέσω της θυγατρικής της M-Pesa, η οποία ασχολείται με ψηφιακές μεταφορές χρημάτων. Μια προκαταβολή αντί μελλοντικών μερισμάτων θα συγκεντρώσει επιπλέον 309 εκατομμύρια δολάρια για το ταμείο της Κένυα.
Η Vodacom, η νοτιοαφρικανική θυγατρική της βρετανικής Vodafone, η οποία είναι ήδη ο μεγαλύτερος μέτοχος της Safaricom, θα αυξήσει τη συμμετοχή της στο 55%, πληρώνοντας ένα premium περίπου 24% σε σχέση με τη μέση σταθμισμένη τιμή της μετοχής των τελευταίων έξι μηνών. Δεν σκοπεύει, ωστόσο, να ξεκινήσει μια πλήρη εξαγορά.
Οι αναλυτές και οι πολιτικοί διχάζονται ως προς τα πλεονεκτήματα της πώλησης, η οποία απαιτεί νομοθετική και κανονιστική έγκριση.
Ο Ντιπάκ Ντέιβ, πρώην επικεφαλής κινδύνου στην περιφερειακή Τράπεζα Εμπορίου και Ανάπτυξης, δήλωσε στους FT ότι η συμφωνία ήταν καλή για τη Vodacom, δίνοντάς της τον πλήρη έλεγχο μιας θυγατρικής που δημιουργεί μετρητά και ανοίγοντας την πιθανότητα μιας επικερδούς απόσχισης της M-Pesa. Ήταν επιφυλακτικός ως προς την αξία για την Κένυα.
«Αυτό προϋποθέτει ότι ένα κράτος με 60ετές ιστορικό δημοσιονομικής και επενδυτικής κακοδιαχείρισης μπορεί να εμπιστευτεί με κάποιο τρόπο ότι θα το κάνει σωστά», πρόσθεσε.
Ο Μπάντι δήλωσε ότι το ταμείο υποδομών θα λειτουργεί εμπορικά και επαγγελματικά και θα έργα σηματοδότησης και «απομείωσης κινδύνου» για την προσέλκυση επενδύσεων από τον ιδιωτικό τομέα.
Τα έσοδα από περαιτέρω εκποιήσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας συμμετοχής στην Kenya Pipeline Company τον επόμενο χρόνο, θα εισρεύσουν επίσης στο ταμείο.
Iδιαίτερα ευαίσθητη πώληση
Είναι «ο ακρογωνιαίος λίθος του ψηφιακού μετασχηματισμού του έθνους», υποστηρίζει ο Σύνδεσμος Fintech της Κένυας, μια ομάδα – ομπρέλα που εκπροσωπεί τον χρηματοοικονομικό και τεχνολογικό τομέα.
Η πλατφόρμα κινητού χρήματος M-Pesa, που ξεκίνησε το 2007, επεξεργάζεται πλέον συναλλαγές αξίας σχεδόν των δύο τρίτων του ΑΕΠ της Κένυας και φτάνει σε περισσότερο από το 80% των ενηλίκων στη χώρα.
«Μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι η πηγή κινητού χρήματος της Safaricom είναι σαν μια αγελάδα υψηλής απόδοσης που παράγει σταθερό γάλα για τα νοικοκυριά της Κένυας», ανέφερε ο σύνδεσμος.
Η συμφωνία διασφαλίζει ότι η κυβέρνηση διατηρεί την επιρροή της στο διοικητικό συμβούλιο, οι θέσεις εργασίας στην Κένυα προστατεύονται για τρία χρόνια και υπάρχει συνέχεια στην επωνυμία. Ωστόσο, η ένωση fintech υποστήριξε ότι τα εθνικά συμφέροντα θα πρέπει επίσης να προστατεύονται με μια χρυσή μετοχή.
Μεταξύ εκατοντάδων κρατικών επιχειρήσεων, άλλες από τις οποίες θα πωληθούν σε αυτό που υπόσχεται να είναι το μεγαλύτερο πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης εδώ και σχεδόν 20 χρόνια, η Safaricom είναι η πιο κερδοφόρα της Κένυας, παρέχοντας μερίσματα ισοδύναμα με περίπου 140 εκατομμύρια δολάρια ετησίως στο κράτος.
