Στεγαστική κρίση: Από τα επιδόματα στα εργοτάξια – Η νέα προσέγγιση 

Ανάμεσα στα μέτρα που παρουσίασε ο πρωθυπουργός χθες από τη Βουλή με αιχμή το στεγαστικό, ένα ξεχωρίζει όχι τόσο για τον άμεσο κοινωνικό του χαρακτήρα, αλλά για τη φιλοδοξία του να επηρεάσει τη δομή της αγοράς. Πρόκειται για το νέο πλαίσιο κινήτρων προς τους κατασκευαστές και τους ιδιώτες επενδυτές, με στόχο την παραγωγή κατοικιών που θα κατευθυνθούν αποκλειστικά στη μακροχρόνια μίσθωση.

Ανεπαρκής προσφορά

Η κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι το πρόβλημα δεν περιορίζεται, αλλά εστιάζεται κυρίως στην ανεπαρκή προσφορά. Για χρόνια, η οικοδομή κινήθηκε είτε προς ακριβά ακίνητα προς πώληση, είτε προς τη βραχυχρόνια μίσθωση, αφήνοντας κενό στην αγορά προσιτής κατοικίας. Το νέο μέτρο επιχειρεί να αναστρέψει αυτή τη δυναμική.

Κατασκευαστικές εταιρείες και επενδυτές θα μπορούν να ανεγείρουν ή να μετατρέπουν κτίρια αποκλειστικά για μακροχρόνια ενοικίαση

Η αλλαγή φιλοσοφίας

Σύμφωνα με το πλαίσιο που παρουσιάστηκε, κατασκευαστικές εταιρείες και επενδυτές θα μπορούν να ανεγείρουν ή να μετατρέπουν κτίρια αποκλειστικά για μακροχρόνια ενοικίαση, με ελάχιστη διάρκεια δέσμευσης τα δέκα έτη.

Σε αντάλλαγμα, τα μισθώματα θα εκπίπτουν από τον φόρο εισοδήματος, μειώνοντας το πραγματικό κόστος της επένδυσης. Παράλληλα, το ανώτατο ύψος του ενοικίου θα καθορίζεται κεντρικά, ώστε οι κατοικίες αυτές να διατηρούνται σε επίπεδα προσιτών τιμών.

Η παρέμβαση αυτή σηματοδοτεί μια αλλαγή φιλοσοφίας. Η κυβέρνηση  δεν περιορίζεται πλέον σε παθητικό ρόλο επιδότησης της ζήτησης, αλλά επιχειρεί να «αγοράσει» προσφορά, αξιοποιώντας φορολογικά εργαλεία.

Το ερώτημα είναι αν το κίνητρο είναι αρκετά ισχυρό ώστε να αντισταθμίσει το αυξημένο κόστος κατασκευής και τη δέσμευση κεφαλαίων για μια δεκαετία.

Το μέτρο απευθύνεται κυρίως σε μεγάλους παίκτες και θεσμικούς επενδυτές και λιγότερο στη μικρή οικοδομή, γεγονός που περιορίζει τουλάχιστον αρχικά την εμβέλειά του.

Δρομολογείται εκτεταμένο πρόγραμμα ανακαίνισης κατοικιών με επιδότηση που φτάνει έως και το 90% του κόστους, με συνολικό προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ

Τα υπόλοιπα μέτρα του στεγαστικού πακέτου

Πέρα από το στοίχημα με τους κατασκευαστές, το κυβερνητικό πακέτο περιλαμβάνει μια σειρά παρεμβάσεων που επιχειρούν να ενεργοποιήσουν ανενεργά ακίνητα και να ανακουφίσουν συγκεκριμένες ομάδες.

Πρώτον, δρομολογείται εκτεταμένο πρόγραμμα ανακαίνισης κατοικιών με επιδότηση που φτάνει έως και το 90% του κόστους, με συνολικό προϋπολογισμό 400 εκατ. ευρώ. Η επιδότηση μπορεί να ανέλθει έως τις 36.000 ευρώ ανά κατοικία, με στόχο την επαναφορά παλαιών και κλειστών ακινήτων στην αγορά. Το εισοδηματικό όριο συμμετοχής ορίζεται στις 35.000 ευρώ για ζευγάρι, με προσαύξηση 5.000 ευρώ για κάθε παιδί.

Δεύτερον, προβλέπεται επιστροφή δύο ενοικίων ετησίως για περίπου 50.000 εκπαιδευτικούς, νοσηλευτές και γιατρούς που εργάζονται εκτός των μεγάλων αστικών κέντρων της Αττικής και της Θεσσαλονίκης. Το μέτρο εφαρμόζεται ανεξαρτήτως εισοδήματος και λειτουργεί ως κίνητρο παραμονής και στέγασης σε περιοχές με έντονα προβλήματα προσβασιμότητας.

Τρίτον, προωθείται η αναβάθμιση δημοτικών και κρατικών κτιρίων σε ορεινές και νησιωτικές περιοχές, τα οποία θα μετατρέπονται σε κατοικίες για δημόσιους υπαλλήλους, ενισχύοντας τόσο τη στέγαση όσο και τη λειτουργικότητα των τοπικών κοινωνιών.

Προωθούνται πολεοδομικές ρυθμίσεις για την επιτάχυνση της μετατροπής υφιστάμενων κτιρίων σε κατοικίες

Ενίσχυση περιορισμών στη βραχυχρόνια μίσθωση

Παράλληλα, ενισχύονται οι περιορισμοί στη βραχυχρόνια μίσθωση, με επέκταση των υφιστάμενων ρυθμίσεων και στο κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, όπου η βραχυχρόνια μίσθωση απαγορεύεται σε συγκεκριμένες ζώνες, τα ακίνητα που μεταβιβάζονται θα διαγράφονται αυτόματα από το Μητρώο Βραχυχρόνιας Διαμονής, ώστε να μην επιστρέφουν στην αγορά τύπου Airbnb.

Τέλος, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας προωθεί πολεοδομικές ρυθμίσεις για την επιτάχυνση της μετατροπής υφιστάμενων κτιρίων σε κατοικίες.

Εγκαταλελειμμένα ή ημιτελή ακίνητα θα μπορούν να εντάσσονται σε καθεστώς ιδιωτικών επενδύσεων με φορολογικά κίνητρα, με στόχο την αξιοποίηση ανενεργού κτιριακού αποθέματος.

Το στεγαστικό πακέτο επιχειρεί να απαντήσει σε ένα σύνθετο πρόβλημα με πολλαπλά εργαλεία. Το αν θα κριθεί επιτυχημένο, θα εξαρτηθεί κυρίως από το αν το μέτρο των κατασκευαστών θα καταφέρει να αυξήσει ουσιαστικά την προσφορά κατοικιών.