«Όλα μέσα», είναι η έκφραση που χρησιμοποίησε ο Φρίντριχ Μερτς μετά την επίθεση στη Βαυαρία στις αρχές του 2025. Ο Γερμανός καγκελάριος ήθελε να πει ότι αναλάμβανε το πολιτικό ρίσκο να υποβάλει ένα σχέδιο για τη μετανάστευση στην Ομοσπονδιακή Βουλή, παρόλο που όλα έδειχναν ότι θα εγκρινόταν και από την άκρα Δεξιά. Στην ευρωπαϊκή σύνοδο κορυφής που ξεκίνησε την Πέμπτη στις Βρυξέλλες ο Μερτς εμφανίζεται εξίσου αποφασισμένος να δοθεί (τη φορά αυτή από τους «27») λύση σε μια σειρά θεμάτων που ο ίδιος και η κυβέρνησή του θεωρούν ότι είναι «ζητήματα ζωής ή θανάτου» για την Ευρώπη.
Ο καγκελάριος φέρεται αποφασισμένος να χρησιμοποιήσει όλο το πολιτικό του βάρος για να εξασφαλίσει την υπογραφή της εμπορικής συνθήκης Mercosur με τις χώρες της Νότιας Αμερικής. Και επίσης φέρεται αποφασισμένος να εξασφαλίσει την χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την παροχή βοήθειας στην Ουκρανία.
«Ωστόσο, δεν είναι σίγουρος ότι θα επιτύχει τους στόχους του. Το βράδυ της Τρίτης, κατά τη διάρκεια μιας εκπομπής στη γερμανική τηλεόραση, ο Φρίντριχ Μερτς εκτίμησε στο 50-50 τις πιθανότητες επιτυχίας στο ζήτημα των ρωσικών κεφαλαίων», μεταδίδει ο ανταποκριτής της «Les Echos» στο Βερολίνο, Εμανουέλ Γκρασλάν.
Έμφαση στα διεθνή θέματα
Στο διπλωματικό επίπεδο ο Φρίντριχ Μερτς έχει προωθήσει ήδη αρκετά τις θέσεις του αυτή την εβδομάδα, σημειώνει ο Γκρασλάν. Κατ’ αρχάς σε ό,τι αφορά το ουκρανικό κατάφερε να επαναφέρει τους Ευρωπαίους στο παιχνίδι οργανώνοντας διαπραγματεύσεις στο Βερολίνο με τους Ευρωπαίους ηγέτες, τον ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι και τους αμερικανούς απεσταλμένους Στιβ Βίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρό του Ντόναλντ Τραμπ.
«Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι ο καγκελάριος κατάφερε να αποσπάσει εγγυήσεις ασφαλείας από τους Αμερικανούς, τις οποίες θεωρεί αντίστοιχες με το περίφημο Άρθρο 5 της συνθήκης του ΝΑΤΟ. Το Βερολίνο ήταν ο τόπος επίδειξης διπλωματικής ισχύος, ενώ στην αρχή της σύγκρουσης, τέτοιες σύνοδοι κορυφής συνήθως πραγματοποιούνταν στο Μέγαρο των Ηλυσίων», σημειώνει ο ανταποκριτής της γαλλικής εφημερίδας.
Αυτή η επιτυχία επιβεβαιώθηκε το βράδυ της Δευτέρας με μια κοινή φωτογραφία όλων των συνομιλητών. Και την Τετάρτη, παραμονή της συνόδου κορυφής, από το βήμα της Μπουντεσταγκ ο Μερτς διακήρυξε ότι οι Ευρωπαίοι «δεν είμαστε τα παιχνίδια των μεγάλων δυνάμεων».
«Καγκελάριος εξωτερικού»
«Η Γερμανία επέστρεψε στη διεθνή πολιτική σκηνή», υπογράμμισε ο Φρίντριχ Μερτς επιβεβαιώνοντας κατά κάποιον τρόπο τον χαρακτηρισμό «καγκελάριος του εξωτερικού», που του έχει αποδώσει ο γερμανικός τύπος. Όμως ο ανταποκριτής της «Les Echos» θυμίζει ότι προτού ακόμα εκλεγεί καγκελάριος, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Μερτς δεν έκρυβε ότι ήθελε να αναλάβει μεγαλύτερες ευθύνες για την Ευρώπη ως «επικεφαλής της κυβέρνησης της πολυπληθέστερης χώρας της ηπείρου». Διότι «είναι πεπεισμένος ότι η Ευρώπη βιώνει μια κρίσιμη φάση στην ιστορία της, η πλήρης έκταση της οποίας δεν έχει ακόμη κατανοηθεί πλήρως».
Σε αντίθεση με τον «εσωστρεφή και αναβλητικό Όλαφ Σολτς», ο Μερτς είναι αποφασισμένος «να δράσει γρήγορα, αποφασιστικά και να πάρει ρίσκα», γράφει ο Γκρασλάν της «Les Echos». Αυτό φάνηκε και από το άρθρο γνώμης που δημοσίευσε το Σεπτέμβριο ο Μερτς στους «Financial Times», υποστηρίζοντας τη χρήση ρωσικών περιουσιακών στοιχείων ενώ η ιδέα βρισκόταν ακόμη εν τω γεννάσθαι.
Πρόκειται εξάλλου για μια αμφιλεγόμενη πρόταση, που ως γνωστόν έχει εξοργίσει τους Βέλγους που φοβούνται ότι θα έχουν κακά νομικά ξεμπερδέματα με τους Ρώσους, δεδομένου ότι τα περισσότερα από τα υπό κατάσχεση περιουσιακά στοιχεία φυλάσσονται στη βελγική επικράτεια.
Πολύ ψηλά ο πήχης
Ο Γάλλος ανταποκριτής στο Βερολίνο εκτιμά ότι ο Φρίντριχ Μερτς έχει θέσει ο ίδιος τον πήχη των πολιτικών του επιδιώξεων πολύ ψηλά. Τόσο ψηλά που, αν τα πράγματα δεν πάνε όπως τα έχει σχεδιάσει, κινδυνεύει να τρωθεί το πολιτικό του κεφάλαιο. Ο ίδιος προσπαθεί να εκβιάσει την αποδοχή των θέσεών του προειδοποιώντας, για παράδειγμα, ότι «εάν η ΕΕ δεν καταφέρει να συμφωνήσει στη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων για την Ουκρανία, η ικανότητα δράσης της Ευρώπης θα υπονομευθεί σοβαρά».
Ο Γερμανός ηγέτης ασκεί επίσης ισχυρές πιέσεις στους εταίρους του προκειμένου να καταλήξουν σε μια εμπορική συμφωνία με τις χώρες της Mercosur την ώρα που η Γαλλία και η Ιταλία, η δεύτερη και η τρίτη μετά τη Γερμανία οικονομικές δυνάμεις της Ευρώπης που διαθέτουν ισχυρό αγροτικό τομέα, θεωρούν ότι θίγονται από τη συμφωνία. Παρίσι και Ρώμη αντιδρούν έντονα στην εισαγωγή φθηνών αγροτικών προϊόντων από τη Νότια Αμερική και ζητούν αναβολή κάθε συμφωνίας με την κοινή αγορά και την τελωνειακή ένωση της περιοχής.
Όλα για όλα
«Ακόμα και μια μερική επιτυχία του Μερτς στις Βρυξέλλες θα έκανε ισχυρή εντύπωση στο εσωτερικό της Γερμανίας, καθώς η αξιοπιστία του αμφισβητείται πολύ περισσότερο στο εσωτερικό παρά στο εξωτερικό. Οι επιτυχίες στην εξωτερική πολιτική μπορούν να τον βοηθήσουν να σφυρηλατήσει μια πιο θετική εικόνα στην εσωτερική πολιτική σκηνή», υποστηρίζει ο Ούβε Γιουν, πολιτικός επιστήμονας και λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του Τρίερ.
Αντίθετα, μια αποτυχία θα είχε καταστροφικές επιπτώσεις για τον ίδιο το Μερτς και τους Χριστιανοδημοκράτες, με δεδομενα τα χαμηλά ποσοστά του κυβερνητικού συνασπισμού στις δημοσκοπήσεις και επίσης με δεδομένη την αυξανόμενη απογοήτευση του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας από την κυβέρνηση, σημειώνει η «Les Echos». Διότι εν προκειμένω είναι οι ακροδεξιοί «Εναλλακτικοί» που καραδοκούν.
Σε πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας ερευνών Civey εξάλλου, το 24% των υπευθύνων λήψης αποφάσεων στις ιδιωτικές επιχειρήσεις της Γερμανίας παραδέχθηκαν ότι είναι πολύ πιθανό να ψηφίσουν την άκρα Δεξιά στις επόμενες εκλογές. Αυτό είναι μια ισχυρή προειδοποίηση για την κυβέρνηση Μερτς, κατά τον ανταποκριτή της εφημερίδας, που θεωρεί ότι ο καγκελάριος παίζει με αποφασιστικότητα το ευρωπαϊκό του χαρτί για λόγους εσωτερικής πολιτικής κατά κύριο λόγο.
Γερμανική Ευρώπη
Δεν χωρεί αμφιβολία ότι μετά την οικονομική κρίση των αρχών του αιώνα, μετά το 2005 και την εκλογική νίκη της Άνγκελα Μέρκελ συγκεκριμένα, η Γερμανία ενίσχυε διαρκώς όχι μόνο την οικονομική αλλά και την πολιτική της θέση στην Ευρώπη.
Η κρίση χρέους και η κρίση του ευρώ ήταν οι αφορμές για να διαμορφωθεί η «γερμανική Ευρώπη». Το Βερολίνο εκμεταλλεύθηκε με εντυπωσιακό τρόπο τα χρέη του ευρωπαϊκού Νότου για να ρίξει «υπό το μηδέν» το δανειακό του κόστος, για να ενισχύσει την ισοτιμία του ευρώ και να εκτινάξει τις εξαγωγές του – χάρη βεβαίως και στην πάμφθηνη ρωσική ενέργεια.
Οι οικονομικές και γεωπολιτικές συνθήκες έχουν αλλάξει άρδην όμως μετά την πανδημία και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Πέρα από τις πολιτικές προθέσεις και τις εσωτερικές στοχεύσεις του Φρίντριχ Μερτς, η προσπάθεια για περαιτέρω πολιτική κυριαρχία της χώρας του στην Ευρώπη ίσως λειτουργήσει διχαστικά – άρα και διαλυτικά – για την ίδια την περιφρονημένη (από τις ΗΠΑ και τους Δυτικούς συμμάχους κατά κύριο λόγο) Ευρωπαϊκή Ένωση.
Πάμε για διάλυση;
Μια κλιμάκωση της κόντρας Βερολίνου-Παρισιού με αφορμή το ζήτημα της συμφωνίας με τη Mercosur ίσως αποδειχθεί μοιραία για τις ευρωπαϊκές εξελίξεις. Ήδη στο θέμα της ηλεκτροκίνησης των αυτοκινήτων και της περιβόητης «πράσινης μετάβασης» το Βερολίνο εξασφάλισε σε μεγάλο βαθμό αυτό που επιθυμούσε (για να προστατεύσει τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία), αποτρέποντας την κατάργηση της πώλησης αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσεως στην Ευρώπη μετά το έτος 2035.
Αν πετύχει και στην υπογραφή συμφωνίας με τις χώρες της Mercosur, εμποδίζοντας τη Γαλλία και δευτερευόντως την Ιταλία και άλλους εταίρους να προστατεύσουν τον αγροτικό τομέα τους, η ψυχρότητα μεταξύ της Γερμανίας και των εταίρων της θα ενταθεί. Ο «γαλλογερμανικός άξονας» θα μπλοκάρει και η ΕΕ θα αποδυναμωθεί ακόμα περισσότερο γεωπολιτικά και οικονομικά. Εξάλλου ούτε τα αντιρωσικά αισθήματα είναι κοινά μεταξύ των κρατών-μελών, ούτε η «οικονομία του πολέμου» είναι βέβαιο ότι θα σώσει τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις και τους κρατικούς προϋπολογισμούς.
