Τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση μετατρέπει το ESG από «καλή πρακτική» σε κανονιστική υποχρέωση. Ακόμα κι αν μια μικρή ή μεσαία επιχείρηση που παρέχει υπηρεσίες η προιόντα σε μεγάλες επιχειρήσεις ( B2B ) δεν μπει άμεσα στο πεδίο εφαρμογής μιας Οδηγίας, θα επηρεαστεί έμμεσα, επειδή οι μεγάλοι πελάτες τους, οι τράπεζες και οι αγορές ζητούν πλέον τεκμηριωμένα ESG δεδομένα
Σημαντική εξέλιξη είναι ότι παρότι στις 9 Δεκεμβρίου 2025 σε επίπεδο ΕΕ έγινε «χαλάρωση» για τις οδηγίες (CSRD και CSDDD), με υψηλότερα όρια και μετατόπιση χρονοδιαγραμμάτων, οι απαιτήσεις που αφορούν τις μεγάλες επιχειρήσεις παραμένουν σταθερές όσο και οι απαιτήσεις τους προς τις μικρότερες εταιρείες που απαιτούν μέρος της εφοδιαστικής τους αλυσίδας.Το ίδιο ισχύει και για τον Τουρισμό ειδικά αν οι πελάτες των Ελληνικών τουριστικών επιχειρήσεων προέρχονται από μεγάλους Tour Operators της Ευρώπης
Άρα, οι ΜμΕ χρειάζονται δύο πράγματα: σχέδιο και άμεση προετοιμασία γιατί οι απαιτήσεις θα έρθουν είτε μέσω νόμου είτε μέσω αλυσίδας αξίας ή λόγω χρηματοδότησης το επόμενο χρονικό διάστημα.
Ποιες επιχειρήσεις επηρεάζονται περισσότερο
Παρακάτω είναι οι βασικές κατηγορίες ελληνικών μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που επηρεάζονται, άμεσα ή έμμεσα, από τις ευρωπαϊκές ESG υποχρεώσεις.
1) ΜμΕ που είναι προμηθευτές μεγάλων εταιρειών
Ακόμα κι αν μια ΜμΕ δεν υποχρεούται να κάνει πλήρη ESG αναφορά, θα κληθεί να δώσει δεδομένα στους μεγάλους πελάτες της, επειδή εκείνοι πρέπει να δημοσιεύουν Εκθέσεις βιωσιμότητας (CSRD) μέσω του νέου Ευρωπαϊκού Προτύπου VSME και να υποστηρίζουν αριθμούς με στοιχεία. Το αποτέλεσμα είναι «ερωτηματολόγια προμηθευτών», απαιτήσεις για εκπομπές, ενέργεια, εργατικά θέματα, υγεία και ασφάλεια, δεοντολογία, πολιτικές κατά της διαφθοράς.
Πιο εκτεθειμένοι κλάδοι στην Ελλάδα: βιομηχανία, τρόφιμα, δομικά υλικά, μεταφορές, logistics, κατασκευές, υπηρεσίες facility, συσκευασία.
2) ΜμΕ με εξαγωγές ή συνεργασίες σε αγορές που ζητούν ESG δεδομένα
Στην πράξη, τα ESG κριτήρια γίνονται «διαβατήριο» σε διαγωνισμούς, B2B συμβάσεις και διεθνείς συνεργασίες. Οι πελάτες ζητούν πολιτικές, KPI, αποδείξεις, ακόμη και τρίτη διασφάλιση (assurance) σε κρίσιμα στοιχεία.
3) Επιχειρήσεις που επηρεάζονται από CSRD, άμεσα ή μέσω αλλαγών στα όρια
Η CSRD αφορά την εταιρική Έκθεση βιωσιμότητας. Το κλασικό πλαίσιο εφαρμογής της οδηγίας για μεγάλες επιχειρήσεις συνδέεται με κριτήρια όπως εργαζόμενοι, κύκλος εργασιών και σύνολο ισολογισμού, ενώ υπήρχαν και ρυθμίσεις για εισηγμένες ΜμΕ
Ωστόσο, το πρόσφατο «πακέτο χαλάρωσης» που συζητείται δημόσια αναφέρει σημαντικά υψηλότερα όρια και μικρότερο πεδίο εφαρμογής.
Τι σημαίνει για μια ελληνική μεσαία επιχείρηση Μπορεί να βγει εκτός «άμεσης υποχρέωσης», αλλά να μείνει εντός «εμπορικής υποχρέωσης» επειδή οι πελάτες και οι τράπεζες θα συνεχίσουν να ζητούν στοιχεία.
4) Επιχειρήσεις που επηρεάζονται από CSDDD (Due Dilligence & Εφοδιαστική αλυσίδα)
Η CSDDD μπαίνε σε ισχύ το επόμενο χρονικό διάστημα και στοχεύει στο να υποχρεώσει τις εταιρείες του πεδίου εφαρμογής να εντοπίζουν και να αντιμετωπίζουν αρνητικές επιπτώσεις σε ανθρώπινα δικαιώματα και περιβάλλον στην εφοδιαστική αλυσίδα.
Παρότι τα όρια αφορούν κυρίως πολύ μεγάλους οργανισμούς ( >5.000 εργαζομένων) , οι ΜμΕ που είναι προμηθευτές τους θα κληθούν να αποδείξουν ότι έχουν διαδικασίες, ελέγχους, μηχανισμούς καταγγελιών και ιχνηλασιμότητα. Επιπλέον, η πρόσφατη πολιτική συμφωνία που αναφέρθηκε για «περιορισμό πεδίου» και καθυστέρηση εφαρμογής αλλάζει τα πρακτικά χρονοδιαγράμματα, όχι όμως τη στρατηγική κατεύθυνση της αγοράς.
5) Αγροδιατροφικές, εμπορικές και μεταποιητικές ΜμΕ με προϊόντα που εμπίπτουν στον Κανονισμό Αποψίλωσης Δασών (EUDR)
Ο EUDR καλύπτει βασικά εμπορεύματα που συνδέονται με αποψίλωση, όπως βοοειδή, ξυλεία, κακάο, καφές, σόγια, φοινικέλαιο, καουτσούκ και παράγωγα προϊόντα (π.χ. δέρμα, σοκολάτα, έπιπλα).
Τον Νοέμβριο 2025 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θέσπισε νέες προθεσμίες συμμόρφωσης: 30 Δεκεμβρίου 2026 για μεγάλους φορείς και 30 Ιουνίου 2027 για μικρές/πολύ μικρές επιχειρήσεις.
Για ελληνικές ΜμΕ (εισαγωγείς, traders, καφεκοπτεία, σοκολατοποιίες, έμποροι ξυλείας/επίπλων), αυτό μεταφράζεται σε ιχνηλασιμότητα, γεωεντοπισμό προέλευσης και due diligence πριν από διάθεση στην αγορά των προϊόντων τους
Η συμμόρφωση δεν είναι μόνο κόστος. Για πολλές ΜμΕ είναι ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, επειδή:
-Μπαίνουν πιο εύκολα σε αλυσίδες προμηθευτών μεγάλων εταιρειών.
-Βελτιώνουν την πρόσβαση σε χρηματοδότηση, καθώς οι τράπεζες ενσωματώνουν ESG κριτήρια σταδιακά σε αξιολογήσεις κινδύνου.
-Μειώνουν λειτουργικούς κινδύνους (ενέργεια, απόβλητα, εργατικά ατυχήματα, εφοδιαστικές διακοπές).
Συχνά λάθη που πρέπει να αποφύγετε
-Να απαντάτε σε ESG ερωτηματολόγια «στο περίπου», χωρίς αποδεικτικά. Αυτό γυρίζει μπούμερανγκ σε audits.
-Να κυνηγάτε 50 δείκτες από την πρώτη χρονιά. Καλύτερα λίγοι, σωστοί και επαληθεύσιμοι.
-Να θεωρείτε ότι «δεν μας αφορά». Στις εφοδιαστικές αλυσίδες, το ESG αφορά όλους.
-Οι ΜμΕ που θα ενσωματώσουν έγκαιρα ολοκληρωμένα κριτήρια ESG στις λειτουργίες τους αναμένεται να αποκτήσουν ουσιαστικό πλεονέκτημα έναντι εκείνων που παραμένουν αδρανείς και θα αντιμετωπίσουν σημαντικό ρίσκο. Και το σημαντικότερο ότι η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι η δημιουργία προστιθέμενης αξίας μέσα από τη βιωσιμότητα δεν είναι πλέον θεωρητική υπόθεση, αλλά μια ευκαιρία με άμεσο και μετρήσιμο αντίκτυπο.
Ο Νίκος Αυλώνας είναι πρόεδρος Κέντρου Αειφορίας (CSE) και Επισκέπτης Καθηγητής, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
