ΚΑΠ: Σε κρίσιμο σταυροδρόμι η γεωργία – Η «απλούστευση» και οι πιέσεις

Σε μια περίοδο αυξημένης αβεβαιότητας για το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας, οι θεσμικές πρωτοβουλίες, που αποφασίζονται σε επίπεδο Βρυξελλών και οι πραγματικές προσδοκίες του αγροτικού κόσμου, φαίνονται να απέχουν μεταξύ τους.  Παρά την έγκριση της δέσμης μέτρων «Omnibus III» για την απλούστευση της τρέχουσας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-27, οι αντιδράσεις των αγροτών και των οργανώσεών τους δείχνουν ότι τα προβλήματα παραμένουν άλυτα.

Σύμφωνα με την Farm Europe, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποτιμήσει το βάθος της απογοήτευσης των αγροτών, συσσωρεύοντας πολιτικές επιλογές που συχνά κρίνονται ασύμβατες με το ίδιο το όραμα που είχε αρχικά παρουσιαστεί για τη γεωργία. Οι συζητήσεις για το μέλλον της ΚΑΠ χαρακτηρίστηκαν, όπως επισημαίνεται, από έλλειψη ουσιαστικού περιεχομένου και από μια μονοδιάστατη έμφαση στη δημοσιονομική περιστολή, στο όνομα της στόχευσης των ενισχύσεων και της «απλοποίησης».

Η Επιτροπή εκτιμά ότι τα μέτρα απλούστευσης μπορούν να οδηγήσουν σε ετήσια εξοικονόμηση έως 1,6 δισ. ευρώ για τους αγρότες και άνω των 200 εκατ. ευρώ για τις εθνικές διοικήσεις

Η τελευταία, ωστόσο, όπως αναφέρεται, προκαλεί ανησυχία καθώς εκλαμβάνεται από πολλούς ως έμμεση επανεθνικοποίηση της ΚΑΠ, με τον κίνδυνο κατακερματισμού της ενιαίας αγοράς και ενίσχυσης των ανισοτήτων μεταξύ κρατών-μελών. Παράλληλα, το εμπορικό σκέλος της ευρωπαϊκής πολιτικής παραμένει θολό, χωρίς σαφείς εγγυήσεις για τη διασφάλιση των ευρωπαϊκών προτύπων παραγωγής και της βιωσιμότητας του αγροτικού εισοδήματος.

Η δέσμη «Omnibus III» για την ΚΑΠ

Την ίδια στιγμή, το Συμβούλιο της ΕΕ έδωσε το τελικό «πράσινο φως» στη δέσμη «Omnibus III», που πρότεινε η Επιτροπή τον Μάιο του 2025 και η οποία αναμένεται να τεθεί σε ισχύ άμεσα. Η Επιτροπή εκτιμά ότι τα μέτρα απλούστευσης μπορούν να οδηγήσουν σε ετήσια εξοικονόμηση έως 1,6 δισ. ευρώ για τους αγρότες και άνω των 200 εκατ. ευρώ για τις εθνικές διοικήσεις.

Μεταξύ άλλων, προβλέπονται μειώσεις στους επιτόπιους ελέγχους, ευελιξία στα περιβαλλοντικά πρότυπα, αύξηση των προκαταβολών των άμεσων ενισχύσεων και ενίσχυση των εργαλείων διαχείρισης κινδύνου.

Ειδικότερα, η δέσμη περιλαμβάνει τροποποιήσεις του κανονισμού για τα στρατηγικά σχέδια και του «οριζόντιου» κανονισμού για την κοινή αγροτική πολιτική. Πρόκειται για τον δεύτερο μιας σειράς φακέλων σχετικά με την απλούστευση επί του οποίου οι συννομοθέτες κατέληξαν σε συμφωνία σε χρόνο ρεκόρ, καθώς την περασμένη εβδομάδα εγκρίθηκε από το Συμβούλιο η δέσμη «Omnibus II».

Τι περιλαμβάνει το «πακέτο»

Τα μέτρα απλούστευσης αποσκοπούν:

• στον περιορισμό του διοικητικού φόρτου για αγρότες και διοικήσεις
• στην αύξηση των ενισχύσεων για τους μικροκαλλιεργητές και στην απλούστευση των κανόνων περί αιρεσιμότητας, ιδίως
• για εκμεταλλεύσεις βιολογικής γεωργίας
• στη μείωση των επιτόπιων ελέγχων και στη διαγραφή της ετήσιας εκκαθάρισης επιδόσεων

Η αναθεωρημένη νομοθεσία παρέχει στα κράτη μέλη τη δυνατότητα να χορηγούν ενισχύσεις για την αντιμετώπιση κρίσεων σε ενεργούς γεωργούς που πλήττονται από φυσικές καταστροφές, δυσμενή κλιματικά φαινόμενα ή καταστροφικά συμβάντα. Με αυτές τις ενισχύσεις διασφαλίζεται η συνέχεια της γεωργικής δραστηριότητας των πληγέντων γεωργών.

«Ισχυρή και επαρκώς χρηματοδοτούμενη ΚΑΠ μετά το 2027»

Ωστόσο, οι αγρότες της Ευρώπης δείχνουν ότι τα μέτρα αυτά δεν επαρκούν. Η μαζική κινητοποίηση των Copa-Cogeca στις Βρυξέλλες, με τη συμμετοχή περίπου 10.000 αγροτών από όλα τα κράτη-μέλη, αποτέλεσε την πιο ηχηρή προειδοποίηση των τελευταίων δεκαετιών.

Για πρώτη φορά, αγρότες από κάθε γωνιά της Ευρωπαϊκής Ένωσης στάθηκαν ενωμένοι, επιδεικνύοντας εξαιρετικό συντονισμό και ενότητα. «Στην μεγαλύτερη αγροτική διαμαρτυρία που έχει δει η Βρυξέλλες τα τελευταία τριάντα χρόνια, οι αγρότες της Ευρώπης μίλησαν με μία φωνή, αποδεικνύοντας ότι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν, από τις τιμές των λιπασμάτων, τους άδικους φόρους ή την έλλειψη απλοποίησης, δεν γνωρίζουν εθνικά σύνορα», επισημαίνουν οι Copa – Cogeca.

Με κοινή φωνή, οι παραγωγοί έθεσαν τρία σαφή αιτήματα: μια ισχυρή και επαρκώς χρηματοδοτούμενη ΚΑΠ μετά το 2027, δίκαιο και διαφανές εμπόριο που προστατεύει τα ευρωπαϊκά πρότυπα και πραγματική απλούστευση με νομική βεβαιότητα.

«Το μέλλον της ευρωπαϊκής γεωργίας και η επισιτιστική ασφάλεια 450 εκατομμυρίων πολιτών εξαρτώνται από αυτό», επισημαίνουν χαρακτηριστικά οι κορυφαίες συνεταιριστικές οργανώσεις Copa – Cogeca.