Τράπεζες: Πώς πέρασαν τον κάβο της μείωσης των επιτοκίων και αύξησαν τα έσοδα

Στις αρχές του 2025 το επιτόκιο διευκόλυνσης αποδοχής καταθέσεων της ΕΚΤ, ο πλέον κρίσιμος δείκτης για τη διαμόρφωση του κόστους χρήματος στην ευρωζώνη, βρισκόταν στο 3%.

Είχε υποχωρήσει κατά 100 μονάδες βάσης από τα υψηλά του, ωστόσο δεν είχε ακόμη ολοκληρωθεί ο κύκλος χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής.

Τους έξι μήνες που ακολούθησαν, αποφασίστηκαν 4 επιπλέον περικοπές του, με τις οποίες επανήλθε στο 2%, όπου και παραμένει έως σήμερα.

Δεν επρόκειτο για έκπληξη, αλλά για το βασικό σενάριο εξέλιξης των παρεμβατικών δεικτών της ΕΚΤ μέσα στο 2025.

Οι τραπεζικές άμυνες

Οι τραπεζικές διοικήσεις κλήθηκαν από νωρίς λοιπόν να βρουν άμυνες στην αναπόφευκτη υποχώρηση του έντοκου εισοδήματός τους από το υφιστάμενο απόθεμα χορηγήσεων, η πλειονότητα του οποίου αφορούσε σε προγράμματα κυμαινόμενου επιτοκίου.

Το αποτέλεσμα τις δικαίωσε, καθώς σε ενοποιημένη βάση πέτυχαν να αυξήσουν την καθαρή τους κερδοφορία κόντρα στις πιέσεις που ασκήθηκαν στα έσοδα από τόκους.

Τα συγκεντρωτικά στοιχεία που αφορούν στο εννεάμηνο του 2025, τα οποία δημοσιεύει η Τράπεζα της Ελλάδος στην Ενδιάμεση Έκθεση για τη Νομισματική Πολιτική, είναι αποκαλυπτικά για το πώς τα κατάφεραν.

Σύμφωνα με αυτά, το καθαρό αποτέλεσμα διαμορφώθηκε σε 3,58 δισ. ευρώ, ενισχυμένο κατά 284 εκατ. ευρώ ή 8,6% σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο.

Πρόκειται για αξιοσημείωτη επίδοση, μιας και η βασική πηγή εσόδων των τραπεζών, οι τόκοι, εμφάνισαν το ίδιο διάστημα μείωση 971 εκατ. ευρώ ή 8% σε ετήσια βάση.

Η πτώση θα ήταν μεγαλύτερη εάν δεν είχε καταγραφεί την υπό εξέταση περίοδο θετική πιστωτική επέκταση, κυρίως μέσω της επιχειρηματικής πίστης και των δανείων του RRF.

Πώς καλύφθηκαν οι απώλειες

Οι παραπάνω απώλειες υπερκαλύφθηκαν με χαρακτηριστική ευκολία.

Συγκεκριμένα:

– Τα έξοδα για τόκους μειώθηκαν κατά 1 δισ. ευρώ ή 18% σε σχέση με το εννεάμηνο του 2024.

Αυτό κατέστη δυνατό κυρίως με την μείωση των επιτοκίων στις προθεσμιακές καταθέσεις και την αναχρηματοδότηση χρεογράφων υψηλού κόστους μέσω των αγορών.

– Σημαντική ήταν η συμβολή των εσόδων από μη τοκοφόρες εργασίες. Συγκεκριμένα, τα καθαρά έσοδα από προμήθειες ενισχύθηκαν κατά 204 εκατ. ευρώ ή 13,3% ετησίως.

Αυτό κατέστη δυνατό χάρη στη θετική συμβολή των εισπράξεων από τη διαχείριση χαρτοφυλακίου, τη διάθεση ασφαλιστικών προγραμμάτων και τις νέες δανειοδοτήσεις.

Υπερκαλύφθηκαν επίσης οι απώλειες στα έσοδα από τις βασικές συναλλαγές φυσικών προσώπων, για τις οποίες υπήρξε νομοθετική παρέμβαση που μηδένισε ή μείωσε δραστικά τις σχετικές χρεώσεις.

– Καθοριστικό ρόλο έπαιξαν στο εννεάμηνο 2025 τα έκτακτα έσοδα από αναβαλλόμενο φόρο, τα οποία προέκυψαν από την απορρόφηση της Alpha Υπηρεσιών και Συμμετοχών από την Alpha Bank, στο πλαίσιο του εταιρικού μετασχηματισμού (hive-down reversal), καθώς και οι μικρότερες απομειώσεις στοιχείων ενεργητικού λόγω μη επαναλαμβανόμενων παραγόντων το αντίστοιχο διάστημα του 2024.

Κέρδη είχαν οι τράπεζες και από τις θέσεις αντιστάθμισης έναντι του επιτοκιακού κινδύνου που είχαν ανοίξει πριν ακόμη ξεκινήσει η μείωση των επιτοκίων της ΕΚΤ.

– Ελεγχόμενη ήταν η επιβάρυνση από την αύξηση στις δαπάνες λειτουργίας των τραπεζών, η οποία εν μέρει είναι αποτέλεσμα των εξαγορών που ολοκλήρωσαν εφέτος ορισμένοι όμιλοι.

Συγκεκριμένα, τα λειτουργικά έξοδα αυξήθηκαν κατά 12,4% ή 367 εκατ. ευρώ, ενώ το μισθολογικό κόστος κατά 190 εκατ. ευρώ ή 12,7%.

Ανοδικά κατά 157 εκατ. ευρώ ή 16% κινήθηκαν τα διοικητικά έξοδα.

– Μικρή ήταν η μεταβολή των εξόδων για τον πιστωτικό κίνδυνο, παρ΄ ότι εφέτος ορισμένες τράπεζες αύξησαν τις προβλέψεις τους ενόψει της οριστικής διευθέτησης υποθέσεων σχετικών με κόκκινα ή ρυθμισμένα δάνεια, αλλά και της εξυγίανσης του 5ου πόλου μετά τη συγχώνευση Attica Bank – Παγκρήτιας Τράπεζας.

Οι συγκεκριμένες επιβαρύνσεις έφτασαν εφέτος στο 9μηνο τα 857 εκατ. ευρώ, οριακά αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο (+1,7%).