Αγορές: Οι σημαντικότερες εξελίξεις για το 2025

Οι μέτοχοι σε όλο τον κόσμο βίωσαν έναν ακόμη εξαιρετικό χρόνο. Οι χρηματιστηριακές αγορές στην Αμερική, την Ευρώπη, την Ινδία και την Ιαπωνία αναμένεται να κλείσουν το 2025 σε ιστορικά υψηλά επίπεδα ή κοντά σε αυτά, με ορισμένες να πλησιάζουν το τρίτο συνεχόμενο έτος διψήφιων κερδών. Αυτό αντανακλά εν μέρει τον αυξανόμενο ενθουσιασμό των επενδυτών για τις δυνατότητες κέρδους της τεχνητής νοημοσύνης. Ωστόσο, ο ενθουσιασμός έχει επεκταθεί και σε ευρύτερο επίπεδο.

Οι εταιρείες στις αναδυόμενες αγορές της Ασίας δεν χρειάστηκε ποτέ να πληρώσουν τόσο χαμηλά ασφάλιστρα στους ομολογιούχους για να δανειστούν, ενώ οι αμερικανικές εταιρείες με επενδυτικό προφίλ δεν έχουν πληρώσει τόσο λίγα από τη δεκαετία του 1990.

Ωστόσο, αυτά τα εντυπωσιακά στοιχεία υποτιμούν το πόσο ταραχώδης ήταν η χρονιά για τους συμμετέχοντες στην αγορά. Τον Απρίλιο, το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα βρέθηκε στο χείλος της κρίσης, όταν οι δασμοί της «Μέρας Απελευθέρωσης» του Ντόναλντ Τραμπ απείλησαν να ανατρέψουν το παγκόσμιο εμπόριο. Και κατά τη διάρκεια του έτους, αρκετές μακροχρόνιες τάσεις έσπασαν ή αντιστράφηκαν. Ακολουθούν οι πέντε πιο σημαντικές εξελίξεις στην αγορά το 2025.

Κλονισμένη εμπιστοσύνη στον Θείο Σαμ

Στις αρχές Απριλίου, η Αμερική άρχισε για λίγο να διαπραγματεύεται σαν μια αναδυόμενη αγορά επιρρεπής σε κρίσεις. Αφού ο κ. Τραμπ ανακοίνωσε δραστικά και παράλογα υπολογισμένα δασμολογικά μέτρα για τον υπόλοιπο κόσμο, οι τιμές των μετοχών έπεσαν κατακόρυφα. Οι επενδυτές φοβήθηκαν για την ασφάλεια των κρατικών ομολόγων και τα ξεφορτώθηκαν. Καθώς οι τιμές των ομολόγων έπεσαν, οι αποδόσεις αυξήθηκαν, κάτι που θεωρητικά θα έπρεπε να είχε στηρίξει το δολάριο. Αντ’ αυτού, οι ταραγμένοι επενδυτές ξεπούλησαν το νόμισμα.

Ο πανικός υποχώρησε όταν ο κ. Τραμπ αντέδρασε, ακυρώνοντας ή αναβάλλοντας τους περισσότερους από τους δασμούς του. Οι επενδυτές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ο Λευκός Οίκος δεν ήταν τόσο αυθαίρετος όσο φοβούνταν και ότι οι αγορές μπορούσαν ακόμα να επιβάλλουν πειθαρχία. Τα κρατικά ομόλογα και το δολάριο σταθεροποιήθηκαν και η αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά επανέλαβε την μακρά της άνοδο.

Ωστόσο, η εμπιστοσύνη στον Θείο Σαμ δεν έχει αποκατασταθεί πλήρως. Το δολάριο έχει ανακάμψει ελάχιστα από την πτώση του και οι ξένοι επενδυτές είναι πλέον πολύ πιο πρόθυμοι να αντισταθμίσουν την έκθεσή τους σε αυτό. Και κατά τη διάρκεια της επόμενης κρίσης, είναι απίθανο να ξεχάσουν την εμπειρία που έζησαν βλέποντας τα ομόλογα του Δημοσίου να αποτυγχάνουν, έστω και για λίγο, ως ασφαλές καταφύγιο.

Οι ουραγοί και οι ηγέτες της χρηματιστηριακής αγοράς αντάλλαξαν θέσεις

Οι αμερικανικές μετοχές ξεκίνησαν τη χρονιά ως…όνειρο. Οι τιμές τους αυξήθηκαν κατά 26% το 2023 και 23% το 2024, σε σύγκριση με 14% και 2% αντίστοιχα για τις μετοχές που είναι εισηγμένες σε άλλες ανεπτυγμένες αγορές. Φέτος, αυτή η σειρά καλών αποτελε΄σμάτων έληξε , παρά τη θέση της Αμερικής στο επίκεντρο της έκρηξης της τεχνητής νοημοσύνης.

Η αποδυνάμωση του δολαρίου εξηγεί εν μέρει αυτή την αλλαγή, αν και όχι εξ ολοκλήρου. Τα χρηματιστήρια της Ευρώπης έχουν σημειώσει άνοδο, ενισχυμένα από τα σχέδια της Γερμανίας για τόνωση της οικονομίας της και από την αύξηση των αμυντικών δαπανών σε ολόκληρη την ήπειρο. Εντός της Ευρώπης έχει σημειωθεί μια άλλη ανατροπή: τα χρηματιστήρια των πρώην «περιφερειακών» χωρών έχουν ξεπεράσει αυτά των «κεντρικών». Μεταξύ των χωρών με τις καλύτερες επιδόσεις το 2025 συγκαταλέγονται η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πολωνία. Οι τράπεζες που κάποτε αντιμετώπιζαν προβλήματα έχουν αποδώσει ιδιαίτερα καλά.

Εν τω μεταξύ, οι μετοχές που είναι εισηγμένες στις αναδυόμενες αγορές έχουν ξεπεράσει σε απόδοση αυτές των ανεπτυγμένων αγορών για πρώτη φορά μετά από χρόνια: οι δείκτες της MSCI για κάθε μία από αυτές έχουν αυξηθεί κατά 27% και 19% αντίστοιχα. Ο δείκτης Kospi της Νότιας Κορέας έχει σημειώσει άνοδο σχεδόν 70%. Η αμερικανική χρηματιστηριακή αγορά μπορεί να προσελκύει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον, αλλά φέτος η πραγματική δράση έχει λάβει χώρα αλλού.

Τα επιτόκια μειώθηκαν, οι αποδόσεις των ομολόγων όχι τόσο πολύ

Στο μεγαλύτερο μέρος του, το 2025 ήταν μια χρονιά με όλο και πιο χαλαρή νομισματική πολιτική από τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ μείωσε τα επιτόκια τρεις φορές, κατά 0,25 ποσοστιαίες μονάδες κάθε φορά, όπως και η Τράπεζα της Αγγλίας. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα του Καναδά επέλεξαν να προχωρήσουν σε τέσσερις μειώσεις. Εκτός από αυτές, η Τράπεζα της Ιαπωνίας αύξησε δύο φορές το κόστος των βραχυπρόθεσμων δανείων, αν και από το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο του 0,25%.

Ωστόσο, είναι οι αποδόσεις των μακροπρόθεσμων ομολόγων που καθορίζουν το κόστος δανεισμού για μεγάλο μέρος των ενυπόθηκων δανείων, των κρατικών και εταιρικών ομολόγων, και αυτές έχουν μειωθεί πολύ λιγότερο ή έχουν αυξηθεί. Οι αποδόσεις των δεκαετών αμερικανικών ομολόγων έχουν μειωθεί μόνο κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ εκείνες των βρετανικών «gilts» κατά λιγότερο από 0,1. Το κόστος δανεισμού της Γερμανίας για δεκαετή ομόλογα, στο 2,9%, είναι 0,5 ποσοστιαίες μονάδες υψηλότερο από ό,τι στην αρχή του 2025. Το αντίστοιχο της Ιαπωνίας έχει αυξηθεί στο 2%, το υψηλότερο επίπεδό του από το 1999.

Κάποιοι έχουν αρχίσει να αποκαλούν αυτό το φαινόμενο «debasement trade» (συναλλαγές υποτίμησης). Φοβούνται ότι οι κεντρικές τράπεζες μειώνουν τα επιτόκια πολύ νωρίς και ότι οι κυβερνήσεις δανείζονται με μη βιώσιμο τρόπο. Και τα δύο αυξάνουν τον κίνδυνο να ξαναφουσκώσει ο πληθωρισμός, διαβρώνοντας την πραγματική αξία των νομισμάτων και του δημόσιου χρέους. Ως εκ τούτου, οι κάτοχοι ομολόγων απαιτούν υψηλότερες μακροπρόθεσμες αποδόσεις ως αποζημίωση. Εάν οι αυξήσεις των τιμών καταναλωτή επιταχυνθούν το επόμενο έτος, αναμένεται ότι οι συναλλαγές υποτίμησης θα γίνουν της μόδας.

Το Bitcoin δεν είναι ψηφιακός χρυσός

Μέχρι πρόσφατα, το bitcoin θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα ακόμη μέσο αποτίμησης. Το κρυπτονόμισμα έχει περιορισμένη προσφορά και βρίσκεται εκτός της εμβέλειας των κεντρικών τραπεζών, επομένως δεν μπορεί να υποτιμηθεί όπως τα «νομίσματα fiat». Αυτά τα χαρακτηριστικά δημιούργησαν ελπίδες ότι το bitcoin θα μπορούσε να μετατραπεί σε ψηφιακό χρυσό, προσφέροντας προστασία από τον πληθωρισμό και την κυβερνητική σπατάλη.

Οι επενδυτές, όπως αποδεικνύεται, προτιμούν το πραγματικό προϊόν. Από τις αρχές του 2025, η τιμή του χρυσού έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 60%. Αντίθετα, το bitcoin έχει υποχωρήσει κατά 7% και σημείωσε πτώση άνω του 30% από το υψηλότερο στο χαμηλότερο σημείο του τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο. Αντί να αναζητούν ψηφιακές εναλλακτικές λύσεις για το κίτρινο μέταλλο, οι επενδυτές στράφηκαν σε πιο παραδοσιακά υποκατάστατα. Το ασήμι είχε ακόμη καλύτερη απόδοση από τον χρυσό , με την αξία του να υπερδιπλασιάζεται φέτος.

Αν το bitcoin δεν είναι ψηφιακός χρυσός, τότε τι είναι; Συχνά περιγράφεται ως υποκατάστατο της παγκόσμιας διάθεσης για ανάληψη κινδύνου ή της αισιοδοξίας των επενδυτών για τα κέρδη που θα προέλθουν από την τεχνολογία. Πράγματι, η απότομη πτώση του bitcoin στα τέλη του έτους συνέπεσε με την πτώση της τιμής της μετοχής της Nvidia και των μετοχών των εταιρειών τεχνολογίας γενικότερα. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια του έτους, αυτές οι μετοχές υπεραπέδωσαν σε σχέση με το κρυπτονόμισμα. Οι πιστοί οπαδοί του bitcoin ίσως χρειαστούν μια πιο πειστική εξήγηση για να μην χάσουν ακόμη περισσότερα.

Οι ιδιωτικές επενδύσεις χάνουν τη δημοτικότητά τους

Μετά την εκρηκτική αύξηση των υπό διαχείριση περιουσιακών στοιχείων κατά τη δεκαετία του 2010, οι εταιρείες ιδιωτικών επενδύσεων αναπτύσσονται πλέον με βραδύτερους ρυθμούς. Σύμφωνα με την εταιρεία παροχής δεδομένων PitchBook, κατά τα τρία πρώτα τρίμηνα του 2025 συγκέντρωσαν περίπου 900 δισ. δολάρια σε νέα κεφάλαια. Εάν αυτό ο ρυθμός διατηρηθεί μέχρι το τέλος του έτους, θα σηματοδοτήσει την τέταρτη συνεχόμενη μείωση στη συγκέντρωση ιδιωτικών κεφαλαίων από το 2021, όταν και σημειώθηκε η κορύφωση.

Η συγκέντρωση κεφαλαίων έχει επιβραδυνθεί εν μέρει επειδή έχει γίνει πιο δύσκολο να αγοράζονται και να πωλούνται ιδιωτικές εταιρείες. Τέτοιες συναλλαγές τείνουν να βασίζονται στο χρέος, το οποίο είναι πολύ πιο ακριβό να εξυπηρετηθεί σήμερα σε σύγκριση με το 2021. Κατά το πρώτο εξάμηνο του τρέχοντος έτους, η γεωπολιτική αβεβαιότητα, ιδίως όσον αφορά τους δασμούς και το παγκόσμιο εμπόριο, κράτησε πολλές συναλλαγές σε αναμονή. Αν και η κατάσταση έχει αρχίσει να ξεπαγώνει, οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων που αναγκάστηκαν να αναβάλουν την πώληση των εταιρειών που κατέχουν έχουν επιστρέψει λιγότερα κεφάλαια στους επενδυτές τους, οι οποίοι, με τη σειρά τους, έχουν γίνει πιο διστακτικοί να υπογράψουν νέες επιταγές.

Επομένως, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι εταιρείες ιδιωτικών κεφαλαίων προσπαθούν να «εκδημοκρατίσουν» τον κλάδο τους, προσελκύοντας μεμονωμένους επενδυτές παράλληλα με τους παραδοσιακούς θεσμικούς πελάτες τους. Το αν οι ιδιώτες πρέπει να είναι πρόθυμοι να παραδώσουν τα χρήματά τους, όταν οι θεσμικοί επενδυτές είναι όλο και λιγότερο πρόθυμοι να το κάνουν, είναι ένα άλλο θέμα.