2026: ‘Eνα νέο έτος ακρίβειας όχι μόνο στις τιμές αλλά και στις επιλογές

Το απερχόμενο έτος 2025 κινήθηκε ανάμεσα σε σχετική σταθεροποίηση των τιμών και νέες πληθωριστικές πιέσεις για τους καταναλωτές. Σε κάθε περίπτωση, το 2025 δεν έφερε την αισθητή αποκλιμάκωση που αναμενόταν.

Είναι ενδεικτικό ότι η ΕΛΣΤΑΤ εκτίμησε τον Δείκτη Τιμών Καταναλωτή (ΔΤΚ) του Νοεμβρίου 2025 σε 2,4%, δηλαδή ίσο με εκείνον του Νοεμβρίου 2024, ενώ στο ενδεκάμηνο Ιανουαρίου – Νοεμβρίου 2025 ο μέσος ΔΤΚ εκτιμάται σε 2,5%, όταν για το 2024 ανήλθε σε 2,7%.

Η πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι καταναλωτές είναι συχνά πιο επιβαρυμένη, εξαιτίας κλάδων με πολύ υψηλότερο πληθωρισμό και των ήδη συσσωρευμένων διάχυτων ανατιμήσεων.  Σημειώνεται ότι ο ΔΤΚ αυξήθηκε συσσωρευτικά κατά 17,3% στο διάστημα Νοεμβρίου 2021 – Νοεμβρίου 2025.

Η ακρίβεια βιώνεται από τους καταναλωτές ως δυσαναλογία τιμών και εισοδημάτων και εξ ορισμού καθίσταται περισσότερο αισθητή σε χαμηλότερα εισοδήματα. Όμως, η πρόσφατη πληθωριστική κρίση 2021-2025 ήταν αρκετά ισχυρή για να συμπεριλάβει μεσαία και ανώτερα εισοδήματα μεταξύ όσων επηρέασε με ουσιώδη τρόπο.

Η ακρίβεια έχει προκαλέσει προσαρμογή των μοτίβων της καταναλωτικής συμπεριφοράς και αναδιάταξη της καταναλωτικής δαπάνης, καθώς πολύ μεγάλο τμήμα ή το σύνολο του εισοδήματος των καταναλωτών δαπανάται πλέον αναγκαστικά στην τριάδα των βασικών αναγκών, δηλαδή διατροφή, στέγαση, και ενέργεια.

Ειδικότερα, η ετήσια έρευνα καταναλωτικής συμπεριφοράς του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών έχει αποκαλύψει βαθύτερες αλλαγές στις συνήθειες των Ελλήνων καταναλωτών.

Συγκεκριμένα για το έτος 2025:

1. Η τιμή έχει πρωτεύοντα ρόλο στις τελικές επιλογές των καταναλωτών σε πολλές κατηγορίες προϊόντων.
2. Σημαντικά ποσοστά καταναλωτών δηλώνουν ότι περιόρισαν την κατανάλωση ακόμη και σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες, με το εύρος να κυμαίνεται από 16% έως 56% ανά κλάδο.
3. Η αγοραστική συμπεριφορά εμφανίζει μεγαλύτερη πειθαρχία και συστηματικότητα, με έμφαση στη σύγκριση των εναλλακτικών επιλογών και στον έλεγχο του κόστους.

Το νέο έτος 2026 ελπίζουμε να φέρει σταθεροποίηση και μεγαλύτερη ηρεμία στο πεδίο των τιμών λιανικής. Αυτό φαίνεται πιθανό, εφόσον το κόστος της ενέργειας υποχωρεί.

Αναμφίβολα, η ενέργεια απετέλεσε τον βασικό παράγοντα των ανατιμήσεων. Παραμένει ένας από τους πιο ασταθείς και επιβαρυντικούς συντελεστές για τη διαμόρφωση των τελικών τιμών λιανικής, καθώς επηρεάζει άμεσα το κόστος παραγωγής και λειτουργίας των επιχειρήσεων.

Παράλληλα, το κόστος της στέγασης εξελίσσεται σε μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα. Οι αυξήσεις στα ενοίκια, η μεγάλη δυσκολία πρόσβασης σε ιδιόκτητη κατοικία και η γενικευμένη αίσθηση ότι το σπίτι γίνεται απρόσιτο για τη συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων διαμόρφωσαν μια νέα πραγματικότητα. Δεν πρόκειται μόνο για οικονομικό βάρος. Η αίσθηση ότι το σπίτι, το πιο βασικό σημείο αναφοράς στο υλικό πεδίο, απομακρύνεται, δημιουργεί μια πίεση που αγγίζει βαθύτερα επίπεδα: την ασφάλεια, τη σταθερότητα, την αίσθηση του ανήκειν.

Η απρόσιτη στέγη επηρεάζει τους νέους, την οικογένεια, το δημογραφικό. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι τι έχει τελικά μεγαλύτερη σημασία: μερικά προσωρινά κέρδη στο real estate, χρήματα από βραχυχρόνιες μισθώσεις, και (υπερ)τουρισμό ή τα παιδιά, οι νέοι και το μέλλον της χώρας.

Αναπόφευκτα και αναμενόμενα, η αγορά ακινήτων λειτουργεί, εκ φύσεως, με τρόπο που αποτυγχάνει να μεριμνήσει για ένα υπαρξιακό ζήτημα για τη χώρα. Η ευθύνη αυτή ανήκει αλλού. Εκτός απροόπτου, το 2026 δεν αναμένεται να λύσει το πρόβλημα, αλλά ίσως να επιτρέψει την αρχή ενός εξορθολογισμού στην αγορά ακινήτων.

Καθώς λοιπόν πλησιάζει, το νέο έτος θα βρει τους Έλληνες καταναλωτές σε μια κατάσταση ιδιότυπης εγρήγορσης. Μετά από τέσσερα χρόνια συνεχών ανατιμήσεων, η αγορά έχει μεταμορφωθεί σε ένα περιβάλλον όπου η προσοχή, η σύγκριση και η επιλεκτικότητα δεν είναι προαιρετικές, αλλά αναγκαίες. Οι καταναλωτές έχουν μάθει να κινούνται με μεγαλύτερη ακρίβεια και να αναζητούν την αξία στις επιλογές τους.

Το 2026 δεν υπόσχεται εύκολες λύσεις, αλλά έναν πιο καθαρό ορίζοντα. Θα είναι έτος ακρίβειας, όχι μόνο στις τιμές, αλλά και στις επιλογές μας. Ας το υποδεχθούμε με την ελπίδα που εμπνέει κάθε νέα αρχή.

Ο Γεώργιος Μπάλτας, είναι καθηγητής του Τμήματος Μάρκετινγκ & Επικοινωνίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Διευθυντής Μεταπτυχιακών Σπουδών