Παγκόσμια οικονομία: Τι έκαναν λάθος οι οικονομολόγοι το 2025

Λίγο πριν μας αφήσει το 2025 φαίνεται ότι είναι η κατάλληλη στιγμή να κοιτάξουμε πίσω και να επανεξετάσουμε οικονομικές ειδήσεις και προβλέψεις από  τους τελευταίους 12 μήνες.

Από την εκτεταμένη ατζέντα προστατευτισμού τουπροέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ μέχρι τους επίμονους φόβους για μια φούσκα της αγοράς, η ροή ειδήσεων ήταν καταιγιστικά απαισιόδοξη.

Αλλά η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δεν ανταποκρίνεται πάντα στην πραγματικότητα. Φέτος υπήρχαν αρκετές θετικές εκπλήξεις, παρά την απαισιοδοξία που επικράτησε στο πρώτο τρίμηνο και μετά τις ανακοινώσεις των δασμών στις 2 Απριλίου, η παγκόσμια οικονομία, το εμπόριο και οι αγορές ξεπέρασαν τις προσδοκίες της συναίνεσης.

Οι Financial Times επισημαίνουν τρεις λόγους για τους οποίους πολλοί οικονομολόγοι υποτίμησαν το 2025.

1) Ερμηνεύοντας τον Τραμπ

Η δασμολογική ατζέντα του προέδρου των ΗΠΑ βρισκόταν στο επίκεντρο των περισσότερων παγκόσμιων μακροοικονομικών κρίσεων.

Η ταχύτητα με την οποία η κυβέρνηση Τραμπ επέβαλε δασμούς τους πρώτους μήνες εξέπληξε πολλούς. Μέχρι τις 2 Απριλίου, περισσότεροι παρατηρητές άρχισαν να πιστεύουν ότι ο Τραμπ θα υλοποιούσε τις εμπορικές του απειλές.

Αλλά στις 6 Απριλίου, οι FT υποστήριξαν, κόντρα στο ρεύμα, ότι το αρχικό καθεστώς «αμοιβαίων δασμών» ήταν απίθανο να διαρκέσει, δεδομένων των οικονομικών και πολιτικών περιορισμών που αντιμετώπιζε η κυβέρνησή του. Μέρες αργότερα, ο Τραμπ ανέβαλε την έναρξη ισχύος τους μετά από αναταραχές στις αγορές μετοχών και ομολόγων των ΗΠΑ.

Τους επόμενους μήνες, καθιερώθηκε το μότο «Ο Τραμπ πάντα κιοτεύει» (TACO).

Καθώς προχωρούσε το έτος, ο πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ μειώθηκε λόγω ενός μείγματος διαπραγματεύσεων και παρεκκλίσεων που αποσκοπούσαν στην ελάφρυνση των βαρών σε βασικούς κλάδους και στον μετριασμό των πιέσεων στο κόστος ζωής. Με τη σειρά τους, οι προοπτικές για την παγκόσμια ανάπτυξη και τις αγορές έχουν βελτιωθεί.

2) Ανθεκτικότητα

Αλλά οι καθυστερήσεις και η μείωση των αρχικά ανακοινωθέντων δασμών από μόνες τους δεν αρκούν για να εξηγήσουν τα σταθερά οικονομικά αποτελέσματα του τρέχοντος έτους. Άλλωστε, ο μέσος πραγματικός δασμολογικός συντελεστής των ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι περίπου επτά φορές υψηλότερος από ό,τι πέρυσι.

Ένας βασικός παράγοντας, πιθανώς, ήταν η υποτίμηση των αναλυτών για την ανθεκτικότητα και την προσαρμοστικότητα των οικονομιών, των επιχειρήσεων και των αγορών, σημειώνουν οι FT.

Τον Ιανουάριο οι FT ήταν αισιόδοξοι για την ικανότητα της Κίνας να ξεπεράσει ως έναν βαθμό τον προστατευτισμό των ΗΠΑ, εν μέρει λόγω της κινεζικής κυριαρχίας στις αλυσίδες εφοδιασμού, της ικανότητας αντικατάστασης της αγοράς των ΗΠΑ με εξαγωγές σε άλλες αγορές και των δυνατών σημείων της στην κανοτομία.

Το DeepSeek άφησε άναυδο τον κόσμο με το μοντέλο τεχνητής νοημοσύνης χαμηλού κόστους μόλις μια εβδομάδα αργότερα.

Πράγματι, η ισχύς της Κίνας το 2025 έχει στηρίξει την παγκόσμια οικονομική δραστηριότητα. Αυτή την εβδομάδα το ΔΝΤ αναβάθμισε την ετήσια πρόβλεψή του για την ανάπτυξη της χώρας στο 5%. Αυτό είναι μια ολόκληρη ποσοστιαία μονάδα πιο πάνω από την πρόβλεψη του στα τέλη Απριλίου.

Οι προσπάθειες των παγκόσμιων υπευθύνων χάραξης πολιτικής να αντιμετωπίσουν το οικονομικό πλήγμα από τα μέτρα «Πρώτα η Αμερική» του Τραμπ με δαπάνες, μεταρρυθμίσεις και νέες εμπορικές συμφωνίες έχουν επίσης ενισχύσει την εμπιστοσύνη και τη δραστηριότητα.

Ωστόσο, υποτιμήθηκε η ανθεκτικότητα των αμερικανικών επιχειρήσεων.

Η Ιρέν Τάνκελ, επικεφαλής στρατηγικής για τις αμερικανικές μετοχές στην BCA Research, λέει ότι ένας συνδυασμός στρατηγικών μετριασμού σήμαινε ότι ο προβλεπόμενος αντίκτυπος των δασμών στα περιθώρια κέρδους των μεγάλων εταιρειών μέχρι στιγμής αποδείχθηκε υπερβολικά απαισιόδοξος.

Επιπλέον, η προκαταβολική φόρτωση των εισαγωγών πριν από τους δασμούς σήμαινε ότι το παγκόσμιο εμπόριο ήταν ισχυρότερο από το αναμενόμενο φέτος.

3) Αμορτισέρ στην παγκόσμια οικονομία

Ακόμα και αν ληφθεί υπόψη η ανθεκτικότητα των επιχειρήσεων, η ισχύς της αμερικανικής οικονομίας απέναντι στους εναπομείναντες δασμούς και στην αβεβαιότητα εξέπληξαν ακόμη και τους FT. Μερικοί υποτιμημένοι αντισταθμιστικοί παράγοντες έπαιξαν ρόλο, όπως το ότι η υγειονομική περίθαλψη στην Αμερική στηρίζει την οικονομική δραστηριότητα.

Αλλά η άνθηση της τεχνητής νοημοσύνης ήταν το κύριο οικονομικό στήριγμα φέτος.

Η Τεχνητή Νοημοσύνη αποτελούσε τουλάχιστον το ήμισυ του ρυθμού ανάπτυξης 1,6% των ΗΠΑ κατά τους πρώτους έξι μήνες του 2025. Οι επενδύσεις σε εξοπλισμό πληροφορικής αντιστάθμισαν την ευρύτερη αδυναμία στις κεφαλαιουχικές δαπάνες, ενώ η κατασκευή κέντρων δεδομένων αντιστάθμισε τη χαμηλή δραστηριότητα στις κατασκευές.

Υποτιμήθηκε, επίσης, η ακόρεστη ζήτηση για τις ήδη πλούσιές σε αξία αμερικανικές τεχνολογικές μετοχές.

Η ΑΙ έχει υποστηρίξει τη δραστηριότητα γενικότερα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου εκτιμά ότι οι ημιαγωγοί, οι διακομιστές και ο τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός οδήγησαν σχεδόν το ήμισυ της συνολικής επέκτασης του παγκόσμιου εμπορίου κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους.

Ένα αδύναμο αμερικανικό δολάριο ήταν ένα ακόμη παγκόσμιο αμορτισέρ, ενισχύοντας ιδιαίτερα την απόδοση των αναδυόμενων αγορών.

Οι αναλυτές δεν έκαναν λάθος σχετικά με τους κινδύνους -όπως οι δασμοί, η αβεβαιότητα και οι χρηματοπιστωτικές αγορές που κοστολογούνται για την τελειότητα- γεγονός που εξηγεί τη ζοφερή διάθεση στις αρχές του 2025.

Ωστόσο, υποτίμησαν λανθασμένα τις δευτερογενείς επιπτώσεις, παραβλέποντας την προσαρμοστικότητα των οικονομικών παραγόντων, τις υπάρχουσες πηγές ανθεκτικότητας και τις θετικές αντισταθμίσεις.

Υπάρχουν μαθήματα εδώ για το 2026, αλλά δεν πρέπει να τα υπερεκτιμήσουμε. Η ανθεκτικότητα φέτος δεν σημαίνει ότι ο κίνδυνος έχει εξαφανιστεί. Η απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου των ΗΠΑ σχετικά με τη νομιμότητα των δασμών του Τραμπ, καθώς και οι ενδιάμεσες εκλογές, θα μπορούσαν να αλλάξουν τη συμπεριφορά του προέδρου. Οι υπάρχουσες πολιτικές του, από τους δασμούς έως την καταστολή της μετανάστευσης, θα μπορούσαν να γίνουν δυσκολότερες με την πάροδο του χρόνου. Οι προσπάθειες μεταρρύθμισης στις μεγάλες οικονομίες θα μπορούσαν να αποτύχουν. Και, εάν η άνθηση της τεχνητής νοημοσύνης καταρρεύσει, θα ήταν από τις πιο αναμενόμενες κρίσιμες στιγμές της αγοράς που έχουν συμβεί ποτέ.