Το ενεργό ηφαίστειο της τουρκικής οικονομίας

Η τουρκική οικονομία εδώ και πολύ καιρό ομοιάζει με ενεργό ηφαίστειο έτοιμο να εκραγεί. Ως σεισμική δόνηση που προμηνύει την ηφαιστειακή έκρηξη ανακοινώθηκε αιφνιδιαστικά το βράδυ της 19ης Νοεμβρίου 2021 η απόλυση του διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας Naci Ağbal από τον R.T. Erdoğan. Η απόφαση αυτή του τούρκου προέδρου οφείλεται στη μάλλον εσφαλμένη εκτίμησή του ότι τα υψηλά επιτόκια ευθύνονται για την αύξηση του πληθωρισμού στην Τουρκία.

Αμέσως μετά την αποπομπή του Naci Ağbal η τουρκική λίρα, ύστερα από μία σύντομη περίοδο σταθερότητας τεσσάρων μηνών, υποτιμήθηκε κατά 15% σε σχέση με το δολάριο μέσα σε μία ημέρα, ενώ την ίδια ημέρα το Χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης σημείωσε απώλειες της τάξης περίπου του 10%.

Παράλληλα με αυτή την πρόσφατη εξέλιξη, για την ορθή εκτίμηση της κατάστασης της τουρκικής οικονομίας θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν δύο επιπλέον στοιχεία: 1) το βραχυπρόθεσμο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας υπερβαίνει τα 135 δισ. δολάρια, και 2) ο πληθωρισμός στην Τουρκία βρίσκεται στο 18%, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για το βιοτικό επίπεδο των τούρκων πολιτών (άρα και για το πολιτικό μέλλον του R.T. Erdoğan).

Αναμφίβολα, οι βασικές αιτίες της μακράς κακοδαιμονίας της τουρκικής οικονομίας είναι η πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό της χώρας και η προκλητικότατη και εμπρηστική συμπεριφορά της τουρκικής πολιτικής ηγεσίας στις διεθνείς της σχέσεις. Για τα δύο αυτά προβλήματα, τα οποία όχι απλώς αποθαρρύνουν νέους επενδυτές να προσεγγίσουν την Τουρκία αλλά και αναγκάζουν όσους έχουν ήδη επενδύσει εκεί να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους άρον άρον, την αποκλειστική ευθύνη φέρει προσωπικώς ο R.T. Erdoğan, ο οποίος ανενδοίαστα προτάσσει τις ιδιοτελείς του ουτοπίες έναντι των συμφερόντων του τουρκικού λαού.

Η Δημοκρατία στην Τουρκία ψυχορραγεί. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι ατομικές ελευθερίες καταπατώνται βάναυσα εξαιτίας συνειδητών επιλογών του R.T. Erdoğan. Χιλιάδες πολιτικών αντιφρονούντων (καθηγητών πανεπιστημίου, δικαστών, στρατιωτικών κ.ά.) βρίσκονται αναίτια στις φυλακές· η Αγία Σοφία μετετράπη σε ισλαμικό τέμενος με ό,τι σημαίνει αυτό για όλον τον χριστιανικό κόσμο· η ακαδημαϊκή ελευθερία έχει καταλυθεί· οι γυναίκες μετατρέπονται σε κοινωνικούς αποκλήρους με την καταγγελία εκ μέρους της Τουρκίας της Σύμβασης της Κωνσταντινουπόλεως· η κουρδική μειονότητα διώκεται ανηλεώς (και) με την πρόσφατη διαδικασία απαγόρευσης του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP)· και στον «κατάλογο» αυτόν ουκ έστι τέλος…

Παράλληλα, η Τουρκία απειλεί ευθέως την ειρήνη στη Μεσόγειο. Διεξάγει επιθετικές επιχειρήσεις εντός του συριακού εδάφους· συμπεριφέρεται πειρατικά στην ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας· «πρωταγωνιστεί» στον εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη· εγείρει αξιώσεις εις βάρος της Ελλάδος, οι οποίες αντίκεινται πλήρως στο Διεθνές Δίκαιο και στο Δίκαιο της Θάλασσας κ.ά.

Είναι προφανές ότι ο R.T. Erdoğan σε αυτή την κρίσιμη στιγμή εναποθέτει όλες του τις ελπίδες για τη διάσωση της τουρκικής οικονομίας στην αγαπημένη του τακτική του εκβιασμού, αφού πολλές ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν μεγάλη έκθεση δανείων στην Τουρκία και επομένως η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι μάλλον αναγκασμένη να επέμβει ως από μηχανής θεός. Η Ιστορία όμως ενίοτε εξελίσσεται απρόβλεπτα…

*O κ. Κωνσταντίνος Παΐδας είναι αναπληρωτής καθηγητής του ΕΚΠΑ.