Είναι η καταστροφή της φύσης ανόητε

Ο προαναφερόμενος τίτλος είναι συνειδητά… παραποιημένος και για το λόγο αυτό ζητώ προκαταβολικά συγγνώμη από τον 77 χρόνο (σήμερα) James Carville που έπεισε τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Μπιλ Κλίντον να πει την προεκλογική ατάκα « It’s the economy, stupid» («Είναι η οικονομία ηλίθιε»).

Έχω όμως καλές προθέσεις. Και εξηγούμαι: δεν είμαι ειδικός για να αποφανθώ πώς μας προέκυψε η πανδημία με τον κορωνοϊό (εδώ ακόμη και ειδικοί του ΠΟΥ που εστάλησαν στην Κίνα για να ερευνήσουν την προέλευση της πανδημίας δεν κατέληξαν κάπου στα σίγουρα).

Ξέρω όμως πως με ανθρώπους άρρωστους, φοβισμένους και κλεισμένους στα σπίτια, η οικονομία έχει πρόβλημα… Και αυτό είναι ήδη ορατό. Ξέρω επίσης, πως πανδημίες είχαμε, έχουμε και ίσως (δυστυχώς ) θα έχουμε… Πιστεύω επίσης τους επιστήμονες που εδώ και χρόνια φωνάζουν πως η καταστροφή της φύσης είναι υπεύθυνη για τις πανδημίες.

Όταν ο καινούργιος ξενιστής είμαστε εμείς (!)

Καταλάβατε τώρα γιατί χρησιμοποίησα αυτόν τον τίτλο; Πάμε παρακάτω. Οι ειδικοί προειδοποιούν: όταν σκοτώνουμε τα άγρια ζώα ή τα βάζουμε σε κλουβιά και τα στέλνουμε σε αγορές διασαλεύουμε την ισορροπία των οικοσυστημάτων και αποσπούμε τους ιούς από τους φυσικούς ξενιστές τους. Όταν συμβαίνει αυτό χρειάζονται καινούργιο ξενιστή. Και συχνά ο καινούργιος ξενιστής είμαστε εμείς (!).

Η ιστορία καταγωγής του κορωνοϊου που τρομάζει τον πλανήτη, φέρνει για άλλη μια φορά στο προσκήνιο τη σχέση τού ανθρώπου με τα άγρια ζώα. Τα Κέντρα για την Πρόληψη και των Έλεγχο Λοιμωδών Νόσων των ΗΠΑ (CDC) εκτιμούν ότι τα ¾ των νέων ή αναδυόμενων ασθενειών που προσβάλλουν τον άνθρωπο ξεκινούν από τα ζώα.

Ωστόσο, όπως διευκρινίζουν οι επιστήμονες, τα ζώα δεν φέρνουν την παραμικρή ευθύνη και είναι λάθος να πιστεύουμε ότι τα άγρια ή «εξωτικά» ζώα είναι σε μεγάλο βαθμό προσβεβλημένα από θανατηφόρους παθογόνους οργανισμούς έτοιμους να μας μολύνουν.

Κατά τους ειδικούς, η πλειονότητα αυτών των μικροβίων ζει μέσα στον οργανισμό των ζώων χωρίς να τους προκαλούν το παραμικρό κακό. Το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Όπως διευκρινίζουν, με την ξέφρενη αποψίλωση των δασών, την αστικοποίηση και την εκβιομηχάνιση, προσφέραμε (και θα προσφέρουμε) σε αυτά τα μικρόβια τον τρόπο να φθάσουν μέχρι το ανθρώπινο σώμα και να προσαρμοστούν σε αυτό…

Η καταστροφή της φύσης είναι υπεύθυνη για τις πανδημίες…

Πριν από λίγο καιρό, η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία συγκέντρωσε απόψεις και δημοσιεύσεις ειδικών (CDC, Ινστιτούτο Οικοσυστημικών Ερευνών Cary, Πανεπιστημίων κ.α). Το συμπέρασμα ένα: η καταστροφή της φύσης είναι υπεύθυνη για τις πανδημίες.

Σήμερα, σε όλο τον κόσμο, εκατοντάδες χιλιάδες ζώα στοιβάζονται το ένα πάνω στο άλλο περιμένοντας να οδηγηθούν στο σφαγείο. «Ιδου οι ιδανικές συνθήκες για τη μετάλλαξη των μικροβίων σε θανάσιμους παθογόνους οργανισμούς (!)», λένε επιστήμονες.

Για παράδειγμα, οι ιοί της γρίπης των πτηνών, των οποίων οι ξενιστές ήταν υδρόβια πουλιά, έκαναν θραύση στα πτηνοτροφεία όπου βρισκόταν συγκεντρωμένος τεράστιος όγκος κοτόπουλων. Εκεί, μεταλλάχθηκαν και απέκτησαν μεγαλύτερη λοιμογόνο δύναμη.

Όπως λένε, ειδικοί, δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι ο «αναπτυγμένος» δυτικός κόσμος απέχει από συνήθειες που ευνοούν τη μετάδοση παθογόνων οργανισμών. Η κατανάλωση άγριων ζώων ή και η παγίδευσή τους για άλλους σκοπούς (πώληση πτηνών ως ωδικά, παράνομη εμπορία για συλλέκτες) δυστυχώς ανθεί και στην ήπειρό μας, ειδικά σε ό,τι αφορά τα μεταναστευτικά πουλιά που αποτελούν και εύκολο στόχο λόγω εξάντλησης κατά το ταξίδι τους.

Όταν καταστρατηγούνται βασικοί κανόνες βιοασφάλειας

Κατά τους ειδικούς, τα πουλιά που διανύουν μεγάλες αποστάσεις ανάμεσα στις ηπείρους ενδέχεται να είναι χαμηλής μεταδοτικότητας φορείς παθογόνων οργανισμών, ωστόσο αυτό, όπως λένε, δεν ενέχει κανένα κίνδυνο για τον άνθρωπο όσο τα αφήνουμε στην ησυχία τους.

Σύμφωνα με τους ίδιους, υπάρχουν αρκετές πρακτικές που καταστρατηγούν τους βασικούς κανόνες βιοασφάλειας. Ενδεικτικά:

-η παγίδευση μικρών πουλιών σε δίκτυα και ξόβεργες, κυρίως στο Νότιο Αιγαίο και την Κύπρο-όπου τα καλούμενα «Αμπελοπούλια» (Μαυροσκούφηδες) πωλούνται παράνομα ως «εκλεκτός μεζές» σε ταβέρνες.

-οι υπαίθριες αγορές ζώων, ειδικά σε αστικά κέντρα, όπου πωλούνται και παράνομα παγιδευμένα άγρια ζώα.

-το παράνομο κυνήγι απειλούμενων ειδών, που αποδυναμώνει την πλούσια ελληνική βιοποικιλότητα, με άγνωστες ακόμη επιπτώσεις, σε μια περίοδο εξαιρετικά κρίση για τα ελληνικά οικοσυστήματα. Σε αυτήν την κατηγορία, ανήκει και το ανοιξιάτικο κυνήγι των Τρυγονιών και άλλων μεταναστευτικών πουλιών, με επίκεντρο τα Ιόνια Νησιά, που παραμένει ριζωμένο ως «έθιμο» στις τοπικές κοινωνίες, ενώ έχει απαγορευτεί εδώ και 36 χρόνια.

-στη Γαλλία, η απαγορευμένη από το 1999 θήρευση, σύλληψη και κατανάλωση ως «πολυτελούς λιχουδιάς» ολόκληρων Βλαχοτσίχλονων (μεταναστευτικό είδος), θεωρείται αναπόσπαστο μέρος της ντόπιας γαστρονομικής κουλτούρας.

Οι εμφανίσεις ιών

Οι επιδημιολόγοι θεωρούν ότι οι εμφανίσεις ιών είναι αναπόφευκτες, αλλά όχι και οι επιδημίες. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν, δεν θα απαλλαγούμε από αυτές όσο επιτείνονται οι κάθε είδους εισβολές στις μέχρι χθες δυσπρόσιτες περιοχές της άγριας πανίδας και χλωρίδας.

Στην Ελλάδα, μπορεί να μην υπάρχουν οι αχαρτογράφητες ζούγκλες των τροπικών, ωστόσο υπάρχουν σημαντικοί δυσπρόσιτοι φυσικοί πυρήνες, σε ψηλά βουνά, νησίδες, φαράγγια, που αποτελούν καταφύγια για την άγρια ζωή.

Όπως εξηγεί, η συντονίστρια επικοινωνίας της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας Ρούλα Τρίγκου, η κατασκευή υποδομών πρόσβασης σε τέτοιες περιοχές, πέρα από την υποβάθμιση των φυσικών οικοσυστημάτων μέσω του κατακερματισμού τους, μειώνουν δραματικά και την απαραίτητη απόσταση με την άγρια ζωή και κάνει πολύ πιο εύκολη την προσέγγιση στους πληθυσμούς των άγριων ζώων (για σύλληψη ή θήρευση) και κατ΄επέκταση την επαφή με δυνητικά παθογόνους οργανισμούς.

Μπορούμε να κάνουμε κάτι άμεσα;

Ναι, λένε όσοι ασχολούνται με τέτοιου είδους θέματα. Τι μπορούμε να κάνουμε;

• Να πάψουμε να ενισχύουμε το παράνομο κύκλωμα παγίδευσης και πώλησης άγριων πουλιών.
• Να πάψουμε να ενισχύουμε τα υπαίθρια παζάρια όπου πωλούνται (παράνομα) άγρια ζώα.
• Να μην καταναλώνουμε παράνομο κυνήγι: τα ισχνά, κατάκοπα Τρυγόνια της Άνοιξης, μετά το μακρύ ταξίδι τους από την Αφρική, δεν είναι «μεζές».
• Να πάψουμε να αγοράζουμε ξενικά, εξωτικά είδη ζώων. Και να πάψουμε να τα απελευθερώνουμε όταν «βαρεθούμε», σε φυσικό περιβάλλον ανέτοιμο γι’ αυτά.