Οικονομικός Ταχυδρόμος: Tότε αταίριαστη oυτοπία, τώρα δημιουργικός ρεαλισμός

Θα ήμουν 22 χρονών όταν βρέθηκα με πληροφορίες που αφορούσαν μια μεγάλη -τότε- τεχνική εταιρεία -με δράση και στην περίοδο της Χούντας, στην οποία είχε μεταφέρει λεφτά ξένων μυστικών υπηρεσιών. Τα στοιχεία έδειχναν ότι η εταιρεία αυτή, που είχε δραστηριότητα για κάποια χρόνια στη Μ. Ανατολή, χρωστούσε πολύ μεγάλα δάνεια (στην κρατική Εθνική κυρίως) από κακοδιαχείριση των αφεντικών.

Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος δημοσίευσε το ρεπορτάζ. Η διοίκηση της εταιρείας έκανε κάποιο παράπονο για την τιμή των όπλων. Είχα και άλλα στοιχεία, βασιζόμουν σε καλές πηγές. Στην ουσία το περιοδικό δημοσίευσε το εκρηκτικό ρεπορτάζ ενός νεαρού και άπειρου για ένα θέμα που δεν ήταν στον πυρήνα της φιλοσοφίας (του περιοδικού). Περιττό να πω ότι εκείνο το ρεπορτάζ δεν θα το δημοσίευε σχεδόν κανένα Μέσο της εποχής (ούτε καν της Αριστεράς, που είχαν τυποποιημένη θεματολογία).

Ναι υπάρχει ένας πειρασμός σε αυτά που θα πω: να παρασυρθώ από τη νοσταλγία. Δεν συνηθίζω να κάνω δημόσια τέτοιες εξομολογήσεις, αλλά εδώ νιώθω πως έχει αξία να ‘το πάρει το ποτάμι’: Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος ήταν τότε μια Ουτοπία, που είχε ανθίσει πάνω στην ελευθερία κινήσεων που είχε κατακτήσει ο Γιάννης Μαρίνος.
Η ελευθερία της έκφρασης δεν ήταν μια αρχή για να την βλέπουν οι απέξω. Μέσα στο περιοδικό είχαν βρεθεί άτομα μιας ευρείας γκάμας ιδεολογικών αποχρώσεων. Το Μέσον δεχόταν και σεβόταν την πολυφωνία και οι συντάκτες σεβόντουσαν το πλαίσιο ελευθερίας. …Εγώ όμως πήγαινα γυρεύοντας. Ένα βράδυ είχε επικοινωνήσει μαζί μου ένας -τότε- πολύ γνωστός συνεργάτης του Γιώργου Κουρή της Αυριανής. Παρότι άγνωστός μου, έμεινα επί μια ώρα στο σταθερό τηλέφωνο της εποχής και κρατούσα σημειώσεις από την περιγραφή που μου έκανε των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τότε παντοδύναμου Γ. Κουρή. Για τον ιδιότυπο αυτό εκδότη διάβαζες έντονα αρνητικές κρίσεις σε πολύ λίγα Μέσα (πχ στο Αντί), ενώ τα περισσότερα απέφευγαν κάθε αναφορά. Έγραψα ένα δισέλιδο ρεπορτάζ, κάτι που δημοσίευσε ο Οικ. Ταχυδρόμος , παρότι όπως έμαθα αργότερα, αυτό είχε ενοχλήσει κάποια ανώτερα κλιμάκια του ΔΟΛ.

Μαύρος κύκνος

Δεν ήταν τυχαίο που ήταν το μόνο έντυπο που διάβαζαν συστηματικά αναγνώστες από μια μεγάλη γκάμα ιδεολογικών αποχρώσεων. Τον μελετούσαν αριστεροί γιατί ήταν από τα ελάχιστα Μέσα με τεκμηρίωση στα οικονομικά θέματα, αλλά και άρθρα που δεν κολάκευαν τις κεντροδεξιές θέσεις.

Ίσως η μεγαλύτερη κατάκτηση του Μέσου ήταν πως η επιμονή του στην τεκμηρίωση και την πολυφωνία των συντακτών ύψωνε ένα τείχος στο λαϊκισμό εκείνης της εποχής. Ήταν εντυπωσιακό πως ο Γ. Μαρίνος δημοσίευε ρεπορτάζ που ήταν ολοφάνερο ότι ο ίδιος δεν συμφωνούσε με κάποιες ιδεολογικές νύξεις. Δεν έλεγε κουβέντα σε μια εποχή που πολλοί φώναζαν. Το έκανε γιατί το πίστευε βαθιά, αλλά και επειδή εκτιμούσε ότι η τεκμηριωμένη πολυχρωμία συνέβαλε στην αναγνωσιμότητα του εντύπου: ο Οικ. Ταχυδρόμος είχε μια απίστευτη -για το είδος του εντύπου- κυκλοφορία.

Τον διάβαζαν αριστεροί που αποζητούσαν οικονομική γνώση και ευρύτερο διάλογο, πέρα από τις εμμονές στην Εθνική Αντίσταση και στις συντεχνιακές διεκδικήσεις εκείνης της εποχής. Το αγόραζαν φιλελεύθεροι, αλλά και παραδοσιακοί δεξιοί, που αναζητούσαν κάτι διαφορετικό από ιαχές στα κομματικά χαρακώματα. Και όλοι μαζί τον σύστηναν στα παιδιά τους, ως ‘εξωσχολικό’ ανάγνωσμα που διεύρυνε ορίζοντες, με ματιά για τα διεθνή που ήταν εξαίρεση στην παροιμιώδη ελληνική εσωστρέφεια.

Και εγώ το ανήσυχο βιολί μου… Πήρα συνέντευξη, γύρω στο 1987, από τον τότε παντοδύναμο διοικητή του ΟΤΕ Φάνη Τόμπρα, που μου είχε πει ωμά ‘ναι, κάνουμε παρακολουθήσεις τηλεφώνων’. Το δημοσίευμα έκανε πάταγο και δημιουργήθηκε πολιτική κρίση.

Όλοι οι δημοσιογράφοι του Οικονομικού Ταχυδρόμου είχαν πτυχία και οι περισσότεροι επιστημονικά/μελετητικά ενδιαφέροντα, σε μια εποχή που τα στατιστικά των εργαζομένων στα ελληνικά μίντια ήταν εντελώς διαφορετικά. Δεν ήταν τυχαίο ότι ήταν πολύ μικρό το ποσοστό των συντακτών του ΟΤ που αναζητούσαν στέγη σε πιο μεγάλα Μέσα.

Αταίριαστος με αιτία

Κάτι άλλο που θα ήθελα να μην ξεχάσω: εμείς που περάσαμε από τα θρανία του, ακόμα και εκείνοι που δημοσιεύαμε σκληρά ρεπορτάζ, όχι μόνο δεν είχαμε δεχτεί μήνυση ή αγωγή, αλλά ούτε καν εξώδικο. Αυτό που έδειχνε στην πράξη ο Γ. Μαρίνος ήταν γερή τεκμηρίωση, σεβασμός στον ελεγχόμενο Οργανισμό, πολίτη, εταιρεία.
Ήταν σχολή ο Οικονομικός Ταχυδρόμος. Αξιοποίησε το χώρο που υπήρχε σε έναν κόσμο που δεν είχε διάθεση να ζει σε μια χώρα που υπήρχαν μόνο μπλε ή πράσινα καφενεία.

Μια από τις ισχυρότερες διαφοροποιήσεις του ΟΤ όταν τα πάντα στα ελληνικά μίντια πολιτικοποιούνταν, ήταν η επιλογή να ασχολείται με τις τεχνικές διαστάσεις των θεμάτων. Κάπου εκεί βρήκα και εγώ το χώρο, χάρη και στις σπουδές μου, να επιχειρήσω ανάπτυξη του ρεπορτάζ σε ανερχόμενα τότε θέματα, όπως η πληροφορική, το περιβάλλον, τα έργα υποδομής.

Ένα μεγάλο πλεονέκτημα του ΟΤ τότε ήταν η επιμονή του Γ. Μαρίνου να αναπτύσσει τις συνδρομές. Ισχυρό όπλο στα έσοδα, αλλά και προφητικό: στις μέρες μας τα μίντια που ξεχωρίζουν από τη γενική ταλαιπωρία (ΝΥΤ, FT, WaPo κλπ) βασίζονται κυρίως στις συνδρομές.

Οι καιροί αλλάζουν

Μετά ήρθε η παράνοια της δεκαετίας του ’90. Από το ’96 και μετά οι άνεμοι που φούντωσαν στα χρηματιστήρια όλου του κόσμου, η προετοιμασία για την Ολυμπιάδα του 2004, το ευρώ, τα ακίνητα, το πάρτυ των ΚΠΣ/ΕΣΠΑ, επηρέασαν τα ελληνικά μίντια και τον ΔΟΛ. Ο Οικ. Ταχυδρόμος ήταν μια παραφωνία που έπρεπε να παλαίψει με συνθήκες αντίξοες. Ήταν μια όαση που θα ήταν δύσκολο να διαφυλαχτεί αν δεν του εξασφάλιζε κάποιος ΔΟΛ έναν ζωτικό χώρο, κόντρα στη σκληράδα του ευρύτερου χώρου των μίντια και στην αποπνιχτικά ανταγωνιστικές συνθήκες στη διεκδίκηση διαφημίσεων.

Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος δεν έπαιξε με το χρηματιστήριο. Δεν ενεπλάκη στις επιχειρηματικές κόντρες. Δεν ποντάρισε σε ταύτιση με κυβερνήσεις ούτε μπήκε στον πειρασμό της εξυπηρέτησης κάποιας σκληρής αντιπολιτευτικής κορώνας.

Τώρα επιχειρεί μια νέα καριέρα. Οι άνεμοι στα διεθνή μίντια είναι πολλών μποφόρ. Η ευκαιρία του νέου Οικ. Ταχυδρόμου είναι στο ότι υπάρχει κενό στην ψύχραιμη ενημέρωση και στην ποιοτική δημοσιογραφία. Αυτά είναι πολύ ακριβά σπορ. Τα καταφέρνουν οι Financial Times και λίγα ακόμα Μέσα, αλλά εδώ η αγορά είναι πολύ, πολύ μικρή.

Δεν θα εκδιδόταν ξανά ο Οικονομικός Ταχυδρόμος αν δεν φούσκωναν τα πανιά του ευγενείς φιλοδοξίες.

Είναι τελείως διαφορετική η εποχή απ’ότι στη χρυσή περίοδο του περιοδικού, τη δεκαετία του ’80.

Η ευχή είναι να έχει επιτυχία. Δεν το λέω μόνο από συναισθηματικούς λόγους. Βρίσκομαι σε άλλο -γειτονικό- γήπεδο με τα μίντια και μπορώ μετά λόγου γνώσεως να υποστηρίξω πόση ανάγκη υπάρχει για ψύχραιμες φωνές και επίμονες ερευνητικές γραφίδες. Το λένε και οι Έλληνες αναγνώστες που στην έρευνα του Oxford Reuters Institute δείχνουν ότι στη χώρα μας υπάρχει το μεγαλύτερο ποσοστό πολιτών που δεν παρακολουθούν μίντια -και το εξηγούν γιατί.

Πήρα κάποιο χρόνο να σκεφτώ πώς να πω τις ευχές μου στον Κ. Τσαούση και στην ομάδα που παίρνει αυτό το ζηλευτό στοίχημα. Είχα την ευκαιρία να φέρω στη μνήμη μου άλλο ένα στοιχείο, από αυτά που σφράγισαν έντονα τις τότε εμπειρίες μου: Ο Γιάννης Μαρίνος είχε φιλοδοξίες, είχε ισχυρό δίκτυο επαφών, αλλά πάνω απ’όλα -αν ετίθετο θέμα- στήριζε και υπερασπιζόταν τους εργαζόμενους. Δεν ήταν από κάποια προσκοπική αντίληψη, ούτε μόνο από χριστιανική αρετή. Ήταν μια βαθιά ανθρώπινη φιλοσοφία, που άφηνε να φυτρώνουν φιλοδοξίες και αντιπαλότητες, αλλά στο τέλος μέτραγε η συνοχή της ομάδας.

Χμμμ… Νομίζω ότι δεν παρασύρθηκα πολύ από τον αυτοματισμό της εξιδανίκευσης και της γλυκιάς νοσταλγίας. Έχω τη μεγάλη χαρά να γνωρίζω αρκετούς καλούς δημοσιογράφους, ναι, εδώ στην Ελλάδα. Άτομα με αρχές, επαγγελματίες με ταλέντο και ικανότητες, που δουλεύουν σκληρά για να δημιουργούν κάτι που είναι κόντρα στη γενική αντίληψη για τα μίντια. Κάποιοι από αυτούς μπορούν να καλύψουν ένα υπαρκτό κενό. Να δημιουργήσουν έναν Οικονομικό Ταχυδρόμο, που δεν ψάχνει κάποια Ουτοπία το 2021, αλλά να ανταποκριθεί σε υπαρκτές πιεστικές ανάγκες, που είναι οξυγόνο για τη δημοκρατία και καύσιμο για την υγιή, βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.