Η άνοδος του δημοσίου χρέους και τα σενάρια

Ενόσω η επέλαση της μετάλλαξης Δέλτα δημιουργεί ανησυχία για το πως θα κινηθεί ο φετινός ελληνικός τουρισμός και κατ’ επέκταση η ελληνική οικονομία, προκύπτουν ζητήματα σε σχέση με την έως τώρα πορεία του χρέους.

Σχετικά με την βιωσιμότητα του, στην τελευταία έκθεσή της η Τράπεζα της Ελλάδος έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς η αύξηση του δανεισμού -προκειμένου να χρηματοδοτηθούν τα μέτρα στήριξης- οδηγεί τις χρηματοδοτικές ανάγκες για την αποπληρωμή του χρέους στο 15% του ΑΕΠ δηλαδή στο όριο που έχει τεθεί από τους Ευρωπαίους.

Όπως είχε επισημάνει η ΤτΕ, «Η εξέλιξη της πανδημίας τους πρώτους μήνες του έτους κατέστησε αναγκαία την παράταση και διεύρυνση των δημοσιονομικών μέτρων για το μετριασμό των επιπτώσεών της στην οικονομική δραστηριότητα και την αγορά εργασίας. Η έκτακτη δημοσιονομική  συνθήκη έχει επιβαρύνει το δημόσιο χρέος και τις ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες του Ελληνικού Δημοσίου».

Την ίδια ώρα, αισθητή αύξηση, κατά 14,5 δις ευρώ, εμφάνισε το ελληνικό δημόσιο χρέος μέσα σε διάστημα 1 έτους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ τα οποία δόθηκαν στην δημοσιότητα, ενώ στο α’ τρίμηνο του 2020 το χρέος της γενικής κυβέρνησης έφθανε τα 329,62 δισ. ευρώ, στο τέλος του φετινού 1ου τριμήνου σκαρφάλωσε στο επίπεδο των 344,16 δισ. ευρώ.

Αυτή η διαφορά μεταφράζεται σε διόγκωση του χρέους περίπου κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.

Βάσει των στοιχείων που έδωσε στη δημοσιότητα η ΕΛΣΤΑΤ, το χρέος μέσα στο 1ο τρίμηνο του 2020 διογκώθηκε κατά 3,14 δις ευρώ καθώς στο τέλος του 2020 βρισκόταν στα 341,02 δισ. ευρώ.

Από το ύψος των 344,16 δισ. ευρώ του χρέους, η μερίδα του λέοντος, και πιο συγκεκριμένα ποσόν ύψους 261,75 δισ. ευρώ αντιστοιχεί σε μακροπρόθεσμα  δάνεια του ελληνικού δημοσίου, 73,31μδις ευρώ αντιστοιχούν σε χρεόγραφα ενώ σε νόμισμα και καταθέσεις αντιστοιχούν 6,66 δις ευρώ.

Πού αποδίδεται η αύξηση

Η ανοδική αυτή τροχιά του ελληνικού χρέους αποδίδεται στις αυξημένες δαπάνες του ελληνικού Δημοσίου προκειμένου να χρηματοδοτήσει τα μέτρα στήριξης προς επιχειρήσεις και νοικοκυριά.

Είναι εν προκειμένω χαρακτηριστικό ότι το πρωτογενές έλλειμμα πλησίασε τα 6 δισ. ευρώ (5,98 δισ. Ευρω) το α’ τρίμηνο του 2021, από 1,73 δισ. ευρω στο α’ τρίμηνο του περασμένου έτους, δηλαδή αυξήθηκε κατά 3,5 φορές.

Το συνολικό έλειμμα διαμορφώθηκε το α’ τρίμηνο του 2021 στα 7,08 δισ. ευρώ (από 2,98 δισ.).

Τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχης δείχνουν ακόμη ότι τα έσοδα για το α’ τρίμηνο του τρέχοντος έτους έφθασαν στα 16,24 δισ. ευρώ από 17,33 δισ. ευρώ που ήταν στο αντίστοιχο περσινό διάστημα και οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης ενισχύθηκαν στα 23,32 δισ. από 20,31 δισ. που ήταν στο α’ τρίμηνο του 2020.

Αποκλιμάκωση;

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση δείχνει να είναι συγκρατημένα αισιόδοξη.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις της εντός του Μεσοπρόθεσμου Πλαισίου Δημοσιονομικής Στρατηγικής, το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης αναμένεται να ακολουθήσει πτωτική πορεία και να διαμορφωθεί από το 204,8% του ΑΕΠ το 2021, στο 189,5% του ΑΕΠ το 2022, στο 176,7% το 2023, στο 166,1% το 2024 και στο 156,9% το 2024.

Σε απόλυτους αριθμούς το χρέος της γενικής κυβέρνησης προβλέπεται να ανέλθει από 352,5 δισ ευρώ φέτος σε 340,4 δισ ευρώ το 2025.

Κοντά σε αυτήν την «γραμμή» βρίσκεται και το ΔΝΤ. Σύμφωνα με σχετική έκθεση του Ταμείου, η οποία δημοσιοποιήθηκε στις αρχές του περασμένου Ιουνίου, η κορύφωση της πρόσφατης ανοδικής πορείας του δημόσιου χρέους αναμένεται το 2021 για να ακολουθήσει στη συνέχεια σταδιακή μεσοπρόθεσμη αποκλιμάκωση, αν και σε υψηλότερα επίπεδα σε σχέση με αυτά προ πανδημίας.

«Το δημόσιο χρέος της Ελλάδας παραμένει βιώσιμο μεσοπρόθεσμα και υποστηρίζεται από τη διαφορά επιτοκίου-ανάπτυξης καθώς και τη σταδιακή επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα. Το υψηλό απόθεμα ταμειακών διαθεσίμων και η ενεργητική διαχείριση του χρέους μειώνουν περαιτέρω τους κινδύνους αναχρηματοδότησης», σημειώνεται χαρακτηριστικά, αν και εκτιμάται πως εάν «ενσκήψει σοβαρό σοκ, η ικανότητα της Ελλάδας να εξυπηρετήσει το χρέος της θα εξαρτηθεί από την υποστήριξη της ευρωζώνης».

Τα βασικό σενάριο της Κομισιόν

Την ίδια ώρα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκπονήσει σενάρια για την πορεία του. Τα αποτελέσματα της ανάλυσής της δείχνουν ότι στο βασικό σενάριο, ο δείκτης χρέους προς ΑΕΠ παραμένει σε καθοδική πορεία από το 2021 και μετά.

Το χρέος αναμένεται να φθάσει το 169% του ΑΕΠ έως το τέλος της δεκαετίας και να μειωθεί κάτω από το 100% του ΑΕΠ έως το 2047 στο βασικό σενάριο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Το αποτέλεσμα λαμβάνει υπόψη του τον αναμενόμενο θετικό αντίκτυπο στην οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης τα επόμενα 6 χρόνια και βασίζεται στις παραδοχές που χρησιμοποιούνται στην εαρινή πρόβλεψη της Επιτροπής.

Τα μέτρα που παρουσιάζονται στο Ταμείο Ανάκαμψης αναμένεται να έχουν πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα 0,8 στο πραγματικό ΑΕΠ  κατά μέσο όρο μεταξύ του 2021 και του 2026, αλλά η ανάλυση βιωσιμότητας δεν λαμβάνει υπόψη πιθανές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στο ΑΕΠ της χώρας μετά το 2026.

Όσον αφορά τη χρηματοδότηση, το 13% του συνολικού κονδυλίου αναμένεται να εκταμιευθεί το 2021 ως προχρηματοδότηση.

Για τα δάνεια, οι υπολογισμοί βασίζονται στο σχέδιο της κυβέρνησης να δανείσει όλο το ποσό για τον ιδιωτικό τομέα, με τη μορφή συγχρηματοδότησης και οι λήξεις αντιστοιχούν με τα δάνεια του Ταμείου.

Οι ακαθάριστες ανάγκες χρηματοδότησης παραμένουν αυξημένες βραχυπρόθεσμα, κυρίως λόγω του υψηλού πρωτογενούς ελλείμματος, επισημαίνει η Επιτροπή. Η εφαρμογή της δανειακής διευκόλυνσης που παρουσιάζεται στο Ταμείο αναμένεται να συμβάλει στις υψηλότερες ακαθάριστες χρηματοδοτικές ανάγκες το 2021-2022, αν και η πρόσθετη χρηματοδοτική ανάγκη καλύπτεται από την πρώτη εκταμίευση.

Μέσα στα επόμενα χρόνια, οι μεικτές ανάγκες χρηματοδότησης αναμένεται να είναι μέτριες και να παραμείνουν χαμηλότερα από το 15% του ΑΕΠ έως το 2030.

Μετά το 2030, ξεκινά μια περίοδος αυξημένων αναγκών, που συνδέονται με την έναρξη της αποπληρωμής των δανείων που επεκτάθηκαν στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας και μέχρι τη λήξη της περιόδου αναβολής πληρωμής των τόκων από τα δάνεια και στη συνέχεια μειώνονται και πάλι, για να φθάσουν το 13% του ΑΕΠ έως το 2060.