FLASHBACK – Χρηματιστήριο Αθηνών – Και η … «κλιματική αλλαγή» το … «μάρανε»!

Προφανώς απορήσατε και εκπλαγήκατε από την είδηση πως  η προειδοποίηση της Moody’s ότι η χώρα είναι ευάλωτη στην κλιματική αλλαγή επηρέασε αρνητικά το επενδυτικό κλίμα και διέκοψε την ανοδική πορεία των τιμών στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, μολονότι ο οίκος αξιολόγησης τόνισε ότι το κόστος από τις πυρκαγιές είναι διαχειρίσιμο για την κυβέρνηση.

Κι όμως, για τους παλαιότερους  παρατηρητές, σχολιαστές και αναλυτές  της ελληνικής χρηματιστηριακής αγοράς, τέτοιες «ετερόκλητες», άσχετες, ειδήσεις δεν προκαλούν απορία και έκπληξη. Δεν προκαλούν απορία και έκπληξη, διότι, όπως και σε κάθε αγορά, και πολλώ μάλλον χώρο «τζόγου», οι τιμές των μετοχών διαμορφώνονται από την προσφορά και τη ζήτηση. Κι όσο πιεστική είναι η προσφορά και η ζήτηση, τόσο επηρεάζονται καθοδικά ή ανοδικά οι τιμές των μετοχών αντίστοιχα.

Όμως, για να προκαλείται προσφορά ή ζήτηση πρέπει να δημιουργείται ανάλογα ντόπιο ή διεθνές αρνητικό ή ευνοϊκό οικονομικό, πολιτικό κλίμα. Κι εδώ που τα λέμε «ου παντός πλειν ες χρηματιστηριακήν αγοράν», όπως έλεγαν παλιά για τον πηγαιμό στην αρχαία Κόρινθο. Διότι, όπως είναι γνωστόν,  όσοι παρασύρθηκαν και «μπήκαν» στην αγορά αυτή από κερδοσκοπικό «πυρετό», όταν οι τιμές ανέβαιναν ή έφευγαν όταν οι τιμές έπεφταν, το πλήρωσαν πολύ ακριβά, για να θυμίσουμε  τα «Λαυρεωτικά» παλαιότερα ή το 1972-1973 πριν από πενήντα χρόνια  ή το μοιραίο 1987 ή το εφιαλτικό 1999 τελευταία, πριν από 22 χρόνια!

Έτσι, για την πρόκληση τέτοιων καθοδικών και ανοδικών κύκλων οι επενδυτές του ελληνικού χρηματιστηρίου ή, καλύτερα, «παίχτες», επικαλούνταν ή διέδιδαν στο «Κάγκελο» της οδού Σοφοκλέους (εκεί λειτουργούσε μέχρι πριν από μερικά χρόνια το Χρηματιστήριο Αθηνών με μια μεγάλη αίθουσα στην οποία στο κέντρο υπήρχε ένα καγκελωμένος γύρος και ψηλά μπροστά ένας χειροκίνητος πίνακας ή ταμπλώ όπως τον έλεγαν τότε!) και με τις τιμές των μετοχών των εταιρειών να  άλλαζαν με το χέρι κάθε φορά που προκαλούνταν προσφορά ή ζήτηση.

Ωστόσο, υπενθυμίζω ότι σε μερικές περιπτώσεις το ελληνικό χρηματιστήριο έδινε την εντύπωση ότι λειτουργούσε σε…  άλλη χώρα και πήγαινε … ανάποδα σαν τον κάβουρα! Δηλαδή, οι επίσημες ανακοινώσεις για τη δυσμενή εξέλιξη βασικών οικονομικών μεγεθών (πληθωρισμός, έλλειμμα, χρέος, ανάπτυξη κλπ) ή πολεμικές συρράξεις και διεθνή αναταραχή συνοδεύονταν από … έντονη ζήτηση, ενώ, αντίθετα, ευνοϊκά «νέα» (οικονομικά, πολιτικά, διεθνή κλπ) συνοδεύονταν από πιεστική προσφορά!

Μερικά φαιδρά και ευτράπελα από «παιχνιδάκια» πριν από δεκαετίες!

Θυμήθηκα όλα αυτά διότι ως δημοσιογράφος κάλυπτα το τραπεζικό και χρηματιστηριακό ρεπορτάζ, σχολίαζα και ανέλυα κάθε εβδομάδα στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο», «Τα Νέα» και το «Βήμα» επί τριάντα χρόνια (από το 1970 έως το 2000) τις εξελίξεις στην ελληνική χρηματιστηριακή αγορά, όπου κατά την ίδια περίοδο  σημειώθηκαν δώδεκα ανοδικοί και δώδεκα καθοδικοί κύκλοι με πολλά ευτράπελα και πολλά θύματα. Στη συνέχεια,  συγκέντρωσα όλα αυτά τα άρθρα, σχόλια και αναλύσεις και τα εγκιβώτισα στο ογκώδες βιβλίο μου με τίτλο «Της Σοφοκλέους το Κάγκελο, 1970-2000» που κυκλοφόρησε  το 2000 (και στη συνέχεια σε πολλές εκδόσεις) από τις Εκδόσεις Παπαζήση, ως  χρήσιμη προσφορά στους νέους εύφρονες επενδυτές,  τους νεώτερους συναδέλφους μου και, γενικώς, σε όλους τους ασχολούμενους  με την ελληνική κεφαλαιαγορά και χρηματιστηριακή αγορά.

Σημειώνω ότι τα άρθρα μου, οι αναλύσεις μου και τα σχόλια ήταν πολύ σκληρά, διότι είχαν ως μοναδικό σκοπό όχι να «χαϊδεύω αυτιά», αλλά να «τραβάω αυτιά», οσάκις έβλεπα πολλά τερτίπια.  Και τα έγραφα όλα αυτά ελεύθερα και ανεπηρέαστα, διότι είχα συνειδητά επιλέξει να μην «παίζω» στο χρηματιστήριο με αγορά και πώληση μετοχών!!! Έτσι, προσπάθησα να παρουσιάζω μιαν εικόνα  της οδού Σοφοκλέους (τότε)  με άγνωστες πτυχές και πληροφορίες, συναρπαστικά στιγμιότυπα και χρήσιμα «Λόγια του Κάγκελου».

Με την ευκαιρία της πτώσης των τιμών που προκάλεσε η μελέτη της Moody’s για την … κλιματική αλλαγή και σε επίρρωση όλων αυτών που ανέφερα πιο πάνω, παρουσιάζω στη συνέχεια από το παραπάνω βιβλίο μου μερικά, ελάχιστα,  τέτοια χρηματιστηριακά τερτίπια:

1. «Παιχνιδάκι» με «χρυσοφόρες μαυροφορεμένες … χήρες στο Χρηματιστήριο»!  Μια φορά κι ένα καιρό, πριν από 44 χρόνια, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές της 20ής Νοεμβρίου του 1977, η τότε κυβέρνηση, στην προσπάθειά της να δημιουργήσει εντυπώσεις ευμενούς γι΄ αυτήν εκλογικού αποτελέσματος, προκάλεσε «παιχνιδάκι» για τεχνητή ανάκαμψη του Χρηματιστηρίου. Τότε, λοιπόν, εκδηλώθηκε ζωηρότατο ενδιαφέρον κυρίως για μετοχές της Τράπεζας της Ελλάδος, με αποτέλεσμα η τιμή τους να φθάσει στις 100.000 δραχμές.

Τότε δόθηκε εντολή σε διάφορα νομικά πρόσωπα (κληροδοτήματα κλπ)  να αγοράζουν … αθρόως μετοχές της Τράπεζας της Ελλάδος! Αλλά,  πέρα από την εντολή αυτή σε κληροδοτήματα, Συνεταιρισμούς Υπαλλήλων και άλλους, κυκλοφόρησε και η … φήμη ότι στην πλευρά των αγοραστών παρουσιάσθηκαν και μερικές μαυροφορεμένες… χήρες, οι οποίες, σύμφωνα πάντα με τις διαδόσεις, είχαν δεσμευμένες καταθέσεις στην Τράπεζα της Ελλάδος (κληροδοτήματα;)! Άρα, πρέπει να σπεύσουν όλοι να … αγοράσουν!

2. Φαιδρά και ευτράπελα κατά την περίοδο 1972- 1976, δηλαδή μεταξύ του δεύτερου και τρίτου ανοδικού και καθοδικού κύκλου είναι πολλά. Το δημοσιογραφικό μου ρεπορτάζ, τα σχόλια και οι αναλύσεις έχουν καταγράψει πολλά καμώματα, τα οποία επαναλήφθηκαν και επαναλαμβάνονταν άλλοτε ως φάρσα και άλλοτε ως τραγωδία και ιλαροτραγωδία (1972, 1987, 1999).

Αναφέρω, για παράδειγμα, την προεξόφληση μέτρων ή εξελίξεων, όπως των  επιπτώσεων  της ανατίμησης της δραχμής στις 22 Οκτωβρίου του 1973, που προκάλεσε ένα πολύ «δυνατό» Χρηματιστήριο και στη συνέχεια  συντριβή με τη λεγόμενη τότε «διόρθωση»! Επίσης, υπενθυμίζω τις ανακοινώσεις  για ιδιωτικοποίηση  του ΟΤΕ τον Νοέμβριο του 1973 ή την απόφαση για … μετοχοποίηση της ΔΕΗ στις αρχές του 1974 που προκάλεσε χαλασμό, διότι απλούστατα οι … «επενδυτές» του «Ναού του Καπιταλισμού»  ήθελαν … κρατικά μονοπώλια!

3. Φήμη για κρατική στήριξη κατά το πρώτο άνοιγμα στις 4 Σεπτεμβρίου 1974! Κατά την παραμονή  του ανοίγματος  του Χρηματιστηρίου  (είχε κλείσει λόγω των γνωστών γεγονότων από τις 20 Ιουλίου έως τις 4 Σεπτεμβρίου του 1974) κυκλοφόρησε η φήμη ότι θα υπάρξει κρατική στήριξη μερικών βασικών μεγεθών που συμπαρασύρουν όλες τις άλλες προς τα πάνω σε επίπεδα πάνω από 10%.

Η φήμη αυτή προκάλεσε κατά την πρώτη συνεδρίαση έντονο ανοδικό κύμα με τη μετοχή, για παράδειγμα , Τράπεζας της Ελλάδος να σημειώσει αύξηση κατά 40%, ενώ γενικώς η αγορά βρέθηκε  υψηλότερα κατά 20%. Αυτό το «θαύμα», όπως όλα όλα, κράτησε μόνο … τρεις ημέρες!

4. Φήμες ότι η Τουρκία βούλιαξε ελληνικό πλοίο και άλλες το 1975: Και οι φήμες και οι ψίθυροι καλά κρατούν. Στις 12 Ιανουαρίου του 1975 έγιναν εφιαλτικές  για το Χρηματιστήριο Αθηνών. Οι φήμες ότι η Τουρκία κάνεις επιστράτευση ή ότι κηρύσσεται πόλεμος ή ότι οι Τούρκοι βούλιαξαν  ελληνικό πλοίο ή έγινε  κίνημα ή ότι οι τράπεζες  θα ζητήσουν πίσω τα δάνεια με ενέχυρο που έχουν δώσει προκάλεσαν  χαλασμό!

5.  Το «Κόμμα του Χρηματιστηρίου»: Στη δεκαετία του 1970 και 1980 το «Κόμμα του Χρηματιστηρίου εκτιμάτο ότι αριθμούσε 100.000 – 140.000 «επενδυτές». Αυτό το κόμμα συνεχώς γιγάντωνε με τους γνωστούς αδικαιολόγητους ανοδικούς κύκλους που προκαλούνταν περιοδικά, όπως το  1972, το  1975, το 1987 με κορύφωση το 1999, όταν εκτιμάτο ότι ξεπερνούσε τα 1.400.000 άτομα!

Από τότε, επί είκοσι περίπου χρόνια, το Χρηματιστήριο Αθηνών εκσυγχρονίστηκε, αλλά οι ανίδεοι επενδυτές έγιναν, μετά την απώλεια των χρημάτων τους, πιο προσεκτικοί και δεν «τσιμπάνε» πια τόσο «δυνατά», όπως στο παρελθόν.

Είναι αλήθεια ότι μετά το 1999 και έως το 2010 το πρώην «Κόμμα του Χρηματιστηρίου» είχε μόνο κακές αναμνήσεις από τις επενδύσεις του σε μετοχές. Στη συνέχεια ήρθε η διεθνής χρηματοπιστωτική και οικονομική κρίση, η οποία στη χώρα μας κορυφώθηκε με τα γνωστά Μνημόνια. Συνεπώς, δεν υπήρχαν πολλά περιθώρια για ευρηματικές φήμες και ψιθύρους, όπως στο παρελθόν, μολονότι και τότε, σε πολλές περιπτώσεις, το ελληνικό Χρηματιστήριο λειτουργούσε, όπως προανέφερα,  σε άλλη χώρα ή πλανήτη, καθώς διεθνείς συρράξεις, τοπικοί πόλεμοι, νομισματικές αναταραχές  λειτουργούσαν … θετικά, δηλαδή προκαλούσαν άνοδο των τιμών των μετοχών…