Εκλογές στη Γερμανία – Tι να περιμένουν Ευρώπη και Ελλάδα

Εάν τελικά οι σοσιαλδημοκράτες της Γερμανίας, το SPD, έλθουν πρώτο κόμμα με ένα ποσοστό γύρω στο 25 με 26% στις εκλογές της μεθεπόμενης Κυριακής (26/9) και ο Ολαφ Σολτς διαδεχθεί την Ανγκελα Μέρκελ ως καγκελάριος (από αντικαγκελάριος που είναι σήμερα) θα πρόκειται σε συμβολικό επίπεδο εντυπώσεων τουλάχιστον για μια σημαδιακή αλλαγή πανευρωπαϊκού ενδιαφέροντος.

«Η σοσιαλδημοκρατία επιστρέφει» στην Ευρώπη αφού εκτός από τις πέντε σκανδιναβικές χώρες και δύο της Ιβηρικής (Ισπανία και Πορτογαλία) και η οικονομική υπερδύναμη της Ευρώπης, η Γερμανία, θα έχει επιστρέψει στη σοσιαλδημοκρατία.

Αλλά για την Ευρώπη, η αλλαγή στη Γερμανία θα είναι περισσότερο συμβολική παρά ουσιαστική. Και το ίδιο πάνω – κάτω ισχύει και για την Ελλάδα.

Ο τελικός κυβερνητικός συνασπισμός που θα σχηματισθεί θα έχει κάποια σημασία, ωστόσο ο Ολ. Σολτς ως νέος καγκελάριος θέλει να εμφανιστεί στο πεδίο της ευρωπαϊκής και εξωτερικής πολιτικής αλλά και στο στυλ διακυβέρνησης ως λίγο πολύ συνεχιστής της Ανγκελα Μέρκελ.

Αν και οι Ευρωπαίοι εμφανίζονται να θέλουν μια περισσότερο «ηγετική» Γερμανία στον χώρο της ευρωπαϊκής και εξωτερικής πολιτικής που δεν θα προσφέρει, όμως, ο Ολαφ Σολτς ή ακόμη και ο Αρμιν Λάσετ, εάν υποθέσουμε ότι ο χριστιανοδημοκράτης υποψήφιος ανατρέπει όλα τα δεδομένα και τελικά επικρατεί.

Η Γερμανία θα είναι Γερμανία

Η αναμενόμενη αλλαγή πολιτικής διακυβέρνησης στη Γερμανία ενδιαφέρει προφανώς άμεσα και για αρκετούς λόγους την Ελλάδα. Η κυβέρνηση θα έχει πιθανότατα να συνδιαλλαγεί με έναν καγκελάριο διαφορετικού πολιτικού χρώματος αλλά όχι και ριζικά διαφορετικών πολιτικών θέσεων. Η Γερμανία θα είναι Γερμανία.

Τα τρία κύρια θέματα που ενδιαφέρουν την Ελλάδα είναι:

(α) Οικονομική – δημοσιονομική πολιτική. Στο κρίσιμο ζήτημα της τροποποίησης του Συμφώνου Σταθερότητας της ΕΕ, ο Ολ. Σολτς ως πιθανολογούμενος καγκελάριος θα ακολουθήσει, όπως ήδη προανήγγειλε, ο ίδιος μια σαφώς συντηρητική γραμμή ενάντια στην τροποποίηση.

Καθώς θεωρεί ότι το Σύμφωνο όπως έχει παρέχει την αναγκαία ευελιξία για την αντιμετώπιση έκτακτων καταστάσεων.  Εάν δε σε μια κυβέρνηση συνασπισμού με συμμετοχή των Φιλελεύθερων (FDP) υπουργός Οικονομικών είναι – ως φημολογείται – ο επικεφαλής του κόμματος Κρίστιαν Λίντερ, τα πράγματα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα.

Οι Financial Times τον περιγράφουν ως «mini Schauble in the making». Επιμονή στην αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία με πλήρη αποκατάσταση των κανόνων που έχουν ανασταλεί λόγω της πανδημίας.

Αντίθετη θα είναι η νέα γερμανική κυβέρνηση και στην ιδέα μονιμοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης (αν και ήταν ο Ολ. Σολτς αυτός που χαρακτήρισε αρχικά τη δημιουργία του ως «Hamiltonian moment» – η «στιγμή Χάμιλτον» που οδηγούσε σε δημοσιονομική ενοποίηση).

(β) Σχέσεις με Τουρκία. Η ανεκτική σχέση και διάλογος που είχε η Γερμανία της  Μέρκελ με την Τουρκία και τον πρόεδρο Ερντογάν ιδιαίτερα έχει ως γνωστόν ενοχλήσει σφόδρα την Ελλάδα, πολύ περισσότερο η κατασκευή των υποβρυχίων.

Θα αλλάξει κάτι με πιθανολογούμενο καγκελάριο τον Ολαφ Σολτς; Κάποια πράγματα θα εξαρτηθούν  από τη σύνθεση του κυβερνητικού συνασπισμού που θα προκύψει – εάν και ποιοι θα συμμετάσχουν, Φιλελεύθεροι, Πράσινοι, Αριστερά (De Linke) ενδεχομένως και σε ποια πόστα (υπουργείο Εξωτερικών).

Η οποιαδήποτε αλλαγή όμως θα αφορά πρωτίστως τον άξονα του σεβασμού του κράτους δικαίου, ατομικών δικαιωμάτων στην Τουρκία. Η Τουρκία είναι πολύ πιο χρήσιμη τώρα και λόγω μεταναστευτικών ροών/Αφγανιστάν.

Κατά τα λοιπά,  η σχέση διαλόγου θα συνεχισθεί. Αλλά αυτό δεν είναι και αναγκαίως κακό για την Ελλάδα. Αντίθετα χρήσιμο είναι να υπάρχει ο δίαυλος επικοινωνίας (αν και καλό θα ήταν να σταματήσει η παράδοση των υποβρυχίων).

(γ) Μεταναστευτικό. Θα συνεχισθεί μάλλον η σημερινή πολιτική που σε γενικές γραμμές εξυπηρετεί  τις ελληνικές θέσεις (υποστήριξη για υιοθέτηση του νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση – Συμφωνία/Δήλωση με Τουρκία, κ.λπ.).

Αν και οι Φιλελεύθεροι υποστηρίζουν ότι η Γερμανία χρειάζεται 500.000 μετανάστες ετησίως για να λειτουργήσει παραγωγικά η οικονομία της.

Γενικά οι εκλογές στη Γερμανία όπως και κάθε εκλογή είναι πρώτα απ’ όλα μια εσωτερική υπόθεση. Οι σημαντικότερες σοσιαλδημοκρατικές αλλαγές θα είναι στον τομέα της οικονομίας, κοινωνίας (φιλόδοξο επενδυτικό πρόγραμμα, αύξηση κατώτατου ωρομισθίου,  νέες κατοικίες, κ.λπ.).

Αλλά τελικά ό,τι συμβαίνει στο εσωτερικό μιας χώρας μέλους της Ενωσης ενδιαφέρει πλέον το σύνολο της ένωσης και τα κράτη-μέλη της.

*Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του FEPS και ΕΛΙΑΜΕΠ. Από τις εκδόσεις Θεμέλιο κυκλοφορεί το νέο του βιβλίο Επιτεύγματα και Στρατηγικά Λάθη της Εξωτερικής Πολιτικής της Μεταπολίτευσης.