Εκείνο που φάνταζε στις αρχές του έτους ως απίθανο τώρα γίνεται πιθανό. Η ισοτιμία του δολαρίου μπορεί να ξεπεράσει ακόμη και τις 10 λίρες Τουρκίας μετά τη νέα απόφαση σοκ την κεντρική τράπεζας της χώρας να προχωρήσει σε γενναία μείωση των επιτοκίων παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός καλπάζει με σχεδόν 20%. Για τους πολίτες της Τουρκίας, από τα νοικοκυριά και τους επαγγελματίες που αγοράζουν τρόφιμα και καύσιμα μέχρι τους φοιτητές που νοικιάζουν κατοικίες, οι ανατιμήσεις από τις εξελίξεις καλπάζουν με τις τιμές να σκαρφαλώνουν στα ύψη. Η ισοτιμία της λίρας ενδοσυνεδριακά έφτασε σήμερα το 9,85 έναντι του δολαρίου.
Η λίρα δεν δέχτηκε χείρα βοηθείας ούτε από την απόφαση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν να κηρύξει ως «ανεπιθύμητα πρόσωπα» τους πρεσβευτές δεκα δυτικών χωρών, μεταξύ αυτών της Γαλλίας, της Γερμανίας και των ΗΠΑ, επειδή απηύθυναν έκκληση για την αποφυλάκιση του αντιπολιτευόμενου Οσμάν Καβαλά.
Σε συνδυασμό με τις διεθνείς αυξήσεις στις τιμές των καυσίμων και άλλων προϊόντων, που σημειωτέον αποτιμώνται διεθνώς μόνο σε δολάρια, οι τιμές στην αντλία για την αμόλυβδη έχει αυξηθεί στη χώρα κατά 10% και για το πετρέλαιο κίνησης κατά 24% σύμφωνα με στοιχεία του Bloomberg. Σημειώνεται όμως ότι χρειάστηκε να παρέμβει η Άγκυρα στην αγορά για να μην υπάρξουν μεγαλύτερες ανατιμήσεις αφού η κυβέρνηση αποφάσισε φέτος να μην εισπράξει φόρους 46 δις λιρών ή 4,8 δις δολ από τις πωλήσεις καυσίμων. Τώρα που η άτυπη αυτή επιδότηση έληξε, η λίρα συνεχίσει να πέφτει και τα καύσιμα αγοράζονται σε δολάρια, αναμένεται νέο άλμα στις τιμές. Μόνο αυτό το μήνα η λίρα έχει χάσει 7,5% έναντι του δολαρίου ενώ σε επίπεδο έτους οι απώλειες φτάνουν το 23%. Η κατάσταση με την αμόλυβδη έχει σωθεί κάπως στην Τουρκία αφού εκεί δεν επιβάλλεται τόσο μεγάλος ειδικός φόρος κατανάλωσης με την τιμή να διαμορφώνεται στις 7,90 λίρες (0,8 δολάρια) ανά λίτρο.
Ο πληθωρισμός φέρνει ράλι (και) σε ενοίκια
Την ίδια στιγμή οι ανατιμήσεις σε ενοίκια, που συνήθως συνδέονται με τον πληθωρισμό, τρέχουν. Ο πληθωρισμός στην αγορά ακινήτων έφτασε το 21% το Σεπτέμβριο σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, κυρίως λόγω των ανατιμήσεων στις τιμές των ενοικίων για φοιτητές οι οποίοι επέστρεψαν στις σπουδές τους επειδή έληξαν οι περιορισμοί στα μαθήματα λόγω της πανδημίας. Ο δείκτης τιμών κατοικιών ήταν αυξημένος τον Αύγουστο στην Τουρκία κατά 33,4% σε ονομαστική ετήσια βάση τον Αύγουστο σύμφωνα με στοιχεία του Reuters.
Με αναλυτές να εκτιμούν πλέον στο Bloomberg ότι το εθνικό νόμισμα της χώρας θα σπάσει πριν τα τέλη του έτους το ψυχολογικό φράγμα των 10 λιρών ανά δολάριο, η κατάσταση προδιαγράφεται εκρηκτική.
Την περασμένη Πέμπτη η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας μείωσε τα επιτόκια από το 18% στο 16%, πολύ περισσότερο από όσο ανέμεναν οι αγορές. Αυτό είχε οδηγήσει άμεσα τη λίρα σε ιστορικό χαμηλό την Παρασκευή, στο 9,66 έναντι του δολαρίου.
Ο Ερντογάν φέρεται να πιέζει εδώ και μήνες για μεγαλύτερη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής σε μια προσπάθεια να αντιμετωπίσει κοινωνικές αντιδράσεις από την ακρίβεια. Στο πλαίσο αυτό έχει προχωρήσει πολλές φορές και στην αντικατάσταση στελεχών της κεντρικής τράπεζας πλήττοντας όμως στην πορεία την αξιοπιστία της πολιτικής της.
«Είναι αδύνατο να κάνουμε πρόβλεψη για τη λίρα (Τουρκίας) αυτές τις μέρες. Πώς να κάνει πρόβλεψη για ένα νόμισμα όταν δεν υπάρχουν κανόνες; (…) «Μάλλον θα μειώσουν (τα επιτόκια και) στην επόμενη συνάντηση τον Νοέμβριο, αλλά αυτό δεν είναι πλέον τόσο σημαντικό. Έχουν πλέον τους δικούς τους κανόνες παιχνιδιού και πλησιάζουν σε μια πραγματική κρίση ισοζυγίου πληρωμών με υπερπληθωρισμό», ανέφερε μεταξύ άλλων στο Bloomberg ο Hans Gustafson, αναλυτής της Swedbank.
