Διστάζουν να κλείσουν τις στρόφιγγες της ρευστότητας οι Κεντρικές Τράπεζες

Η Κεντρική Τράπεζα του Καναδά έδωσε χθες το σύνθημα: ο κύκλος της ποσοτικής χαλάρωσης κλείνει, ο κίνδυνος για παρατεταμένες χρονικά πιέσεις σε ό,τι αφορά τις τιμές είναι παρών, οδεύουμε προς αύξηση του κόστους του χρήματος, αλλά δεν υπάρχει δα και μεγάλη βιασύνη για να συμβεί αυτό. Σ’ αυτό το μήκος κύματος αναμένεται να κινηθούν και οι ακόμα μεγαλύτερες και επιδραστικότερες Κεντρικές Τράπεζες κατά τις τακτικές συνεδριάσεις τους σήμερα και την επόμενη εβδομάδα: με ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μην στερήσουν την όποια ορμή και δυναμική μιας διστακτικής, ασταθούς, αβέβαιης και διόλου πειστικής ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας από την κρίση στην οποία τη βύθισε η πανδημία.

Μια ματιά στο ημερολόγιο πρόγραμμα αξίζει για αρχή: σήμερα, Πέμπτη, συνεδριάζουν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και η Τράπεζα της Ιαπωνίας. Την επόμενη Τρίτη η Κεντρική Τράπεζα της Αυστραλίας, την Τετάρτη η αμερικανική Fed και την Πέμπτη η Τράπεζα της Αγγλίας. Εξυπακούεται ότι για λόγους και χρόνου και κυρίως εντοπιότητος η συνεδρίαση της ΕΚΤ συγκεντρώνει το ενδιαφέρον των Ευρωπαίων. Και το μήνυμα που έρχεται από τη Φραγκφούρτη, όπου εδρεύει η Ευρωτράπεζα, είναι «κρατάμε την ψυχραιμία μας και προχωρούμε»!

Το Παρίσι στη Φραγκφούρτη

Θα σκεφτόταν κανείς ότι, παρότι μιλάμε για πληθωρισμό, νομισματική πολιτική και επιτόκια, η όλη εικόνα θυμίζει την κλασική αρχή της γαλλικής διπλωματίας «είναι επείγον να περιμένουμε». Και είναι αλήθεια ότι η γραμμή του Παρισιού και της Ρώμης φαίνεται πως κυριαρχεί σήμερα στην Ευρωτράπεζα – ας μην ξεχνάμε ότι ο σημερινός πρωθυπουργός της Ιταλίας, ο Μάριο Ντράγκι, είναι ο άνθρωπος που το μακρινό 2012 έσωσε το ευρώ με εκείνο το περίφημο «whatever it takes» που εκστόμισε ως πρόεδρος της ΕΚΤ, προειδοποιώντας (και κυρίως πείθοντας) με εκείνο το χαρακτηριστικό γλαρό του βλέμμα τους κερδοσκόπους ότι θα κάνει «ό,τι χρειάζεται» για να στηρίξει το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα.

Η γραμμή Παρισιού-Ρώμης κυριαρχεί αναμφίβολα στη Φραγκφούρτη τόσο καταλυτικά και αναπόδραστα που ανάγκασε τον πρόεδρο της Bundesbank Γενς Βάιντμαν να παραιτηθεί. Ο άξιος διάδοχος του Άξελ Βέμπερ και του Ερνστ Βέλτεκε, των γερακιών του σκληρού ευρώ που «έστησαν» και «έτρεξαν» το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του «σκληρού» γερμανικού μάρκου, πέταξε λευκή πετσέτα και αποσύρθηκε. Προφανώς για να μην αναγκαστεί να προδώσει τις… βασικές του τις αρχές μια που, ευφυής ων, διαισθάνθηκε ότι δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά.

Η Κριστίν Λαγκάρντ, η διάδοχος του Ντράγκι, δεν μπορεί να θεωρηθεί και τόσο «γαλλίδα» ως κεντρική τραπεζίτισσα. Κι αυτό λόγω της θητείας της στο ΔΝΤ και μιας τευτονικά ορθόδοξης πλην εξόχως αγγλοσαξονικής θεώρησης της οικονομίας και των επιφαινομένων της. Δεν ανήκει, ας πούμε, στη σχολή ενός Ζαν-Κλοντ Τρισέ, ενός τραπεζίτη που προτού αναλάβει την EKT (2003-2011) ως διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας (1993-2003) είχε εμπλακεί στο «σκάνδαλο» διάσωσης της Credit Lyonnais για να μην απολυθούν υπάλληλοι της υπερχρεωμένης τράπεζας, ενώ κατά την τραπεζική κρίση του 2009 είχε αντιταχθεί αναφανδόν και με πείσμα σε κάθε «ιδέα» χρεοκοπίας της Ελλάδας εξαιτίας των χρεών της.

Η Λαγκάρντ και οι συνεργάτες της θεωρούν ότι η εκτίναξη του πληθωρισμού στην Ευρωζώνη στα υψηλότερα επίπεδα των τελευταίων 13 ετών (3,4% το Σεπτέμβριο) είναι προσωρινή και πρόσκαιρη και ότι μετά τους χειμερινούς μήνες οι πιέσεις στις τιμές θα υποχωρήσουν.

Σημειωτέον ότι σήμερα, μετά τη λήξη της συνεδρίασης της ΕΚΤ και προτού ξεκινήσει η συνέντευξη τύπου που θα δώσει η Λαγκάρντ, θα ανακοινωθούν τα στοιχεία για τον πληθωρισμό στη Γερμανία τον Οκτώβριο. Και την Παρασκευή θα ανακοινωθούν τα στοιχεία για τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη το μήνα που εκπνέει. Όπως και να έχει το ζήτημα, με τον Βάιντμαν οιονεί… απόντα η απορρέουσα από τις δραματικές ημέρες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης πληθωρισμοφοβία του Βερολίνου δεν πρόκειται να επηρεάσει τις αποφάσεις της ΕΚΤ για τα επιτόκια και τη ρευστότητα εν γένει στην Ευρωζώνη.

Ασφαλώς το ζήτημα της ενεργειακής ακρίβειας είναι ένα ζήτημα που ταλανίζει τα οικονομικά επιτελεία των κρατών-μελών – και τη γραφειοκρατία των Βρυξελλών εξάλλου. Αλλά οι ευρωτραπεζίτες της Φραγκφούρτης θεωρούν ότι ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει κάτω από το επιθυμητό στόχο του 2% (κοντά αλλά χαμηλότερα από το 2% για την ακρίβεια) το πρώτο τρίμηνο του επόμενου έτους. Και ότι το 2023 θα περιοριστεί στο 1,5%.

Ιαπωνικές ιδιαιτερότητες

«Για την ώρα οι προειδοποιήσεις των ανησυχούντων για τον πληθωρισμό προσκρούουν εις ώτα μη ακουόντων στη Φραγκφούρτη», αποφαίνεται το περιοδικό Politico. Αν όμως αυτό συμβαίνει μια φορά στην τραπεζική πρωτεύουσα της ΕΕ, συμβαίνει στο πολλαπλάσιο στο Τόκιο. Εκεί που από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 οι κεντρικοί τραπεζίτες πασχίζουν να αντιμετωπίσουν έναν εγγενή αποπληθωρισμό, που εδράζεται σε έναν ιδιότυπο συνδυασμό του εκρηκτικά εξαγωγικού χαρακτήρα της ιαπωνικής οικονομίας και μιας ιδιοσυγκρασιακής καταναλωτικής αυτοσυγκράτησης των Ιαπώνων.

Την περιβόητη «χαμένη εικοσαετία» 1991-2001 της οικονομικής στασιμότητας και της καθήλωσης των τιμών που ακολούθησε το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων στην Ιαπωνία, διαδέχθηκε μια δεκαετία αβέβαιης ανάπτυξης και διαρκών πισωγυρισμάτων. Πολύ δύσκολα, ως εκ τούτου, η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα λάβει μέτρα περιορισμού της ρευστότητας και εν γένει μέτρα ανασχετικά του ρυθμού ανάπτυξης.

«Η Τράπεζα της Ιαπωνίας θα είναι η τελευταία από τις μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες που θα εγκαταλείψει το δρόμο της τόνωσης της αναπτυξιακής διαδικασίας και της εξασφάλισης ρευστότητας στην οικονομία», αποφαίνεται το Bloomberg.

Οι δεσμεύσεις της Fed

Φτάνοντας χρονικά στις εξελίξεις της επόμενης εβδομάδας, θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο απερχόμενος (;) πρόεδρος της Fed Τζερόμ Πάουελ έχει ήδη προαναγγείλει τον τερματισμό της πολιτικής ρευστότητας για την έξοδο από την πανδημική κρίση. Οι αγορές προεξοφλούν διατήρηση της σημερινής νομισματικής πολιτικής από τον πρόεδρο που διόρισε ο Ντόναλντ Τραμπ και, ως φαίνεται, σκέπτεται αν θα διατηρήσει ή όχι στο αξίωμά του ο σημερινός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν.

Προεξοφλούν συγκεκριμένα τη διατήρηση της επιτοκιακής πολιτικής από τη Fed επί μακρότερο χρονικό διάστημα συγκριτικά με τις άλλες μεγάλες Κεντρικές Τράπεζες. Γι’ αυτό και η ισοτιμία του δολαρίου υποχωρεί συγκριτικά με την ισοτιμία του ευρώ, της στερλίνας ή ακόμα και του γεν.

Οι παράγοντες της αγοράς θεωρούν ότι η πρώτη αύξηση επιτοκίων θα γίνει από τη Fed περί τα μέσα της επόμενης χρονιάς. Κι αυτό θα συμβεί υπό την προϋπόθεση ότι θα βελτιωθεί αισθητά και πειστικά η αμερικανική αγορά εργασίας, όπως ο ίδιος ο Πάουελ έχει ρητώς ξεκαθαρίσει. Πρέπει εδώ να υπενθυμίσουμε ότι η αμερικανική Fed, σε αντίθεση με την Ευρωτράπεζα, έχει καταστατική υποχρέωση όχι μόνο τη «διατήρηση της σταθερότητας των τιμών», αλλά και την εύρυθμη λειτουργία της αμερικανικής αγοράς εργασίας, τη διατήρηση δηλαδή της ανεργίας σε χαμηλά επίπεδα.

Η προσωπικότητα της Γέλεν

Πέρα από τη λειτουργική ανεξαρτησία της Fed και την παρουσία στην ηγεσία της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ του Τζερόμ Πάουελ (υποθετικά ακόμα και ενός ακραιφνούς «γερακιού» της αυστηρής νομισματικής πολιτικής, διότι ο Πάουελ δεν θεωρείται με κανένα τρόπο «γεράκι»), θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ βρίσκεται την περίοδο αυτή η Τζάνετ Γέλεν, η πρώην πρόεδρος της Fed την περίοδο 2014-2018, οποία είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «η κόκκινη τραπεζίτισσα» λόγω της εμμονής της στην διατήρηση της ρευστότητας στην αγορά προκειμένου να ευνοούνται οι προσλήψεις από τις επιχειρήσεις και να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα το ποσοστό ανεργίας.

«Ο Πάουελ δεν θα θελήσει να αυξήσει τα επιτόκια του δολαρίου τουλάχιστον έως τα τέλη του 2022», δήλωσε στο Market Review ο Στίβεν Μίλερ, στρατηγικός αναλυτής επενδύησεων της GSFM. Εξάλλου, ακόμα και το κινεζικό νόμισμα ενισχύθηκε έναντι του αμερικανικού, στα 6,3771 γουάν το δολάριο, σημειώνει το CNBC. Κάτι που επίσης υποδηλώνει ότι οι αγορές προεξοφλούν διατήρηση σταθερών των επιτοκίων του δολαρίου, τουλάχιστον για τους επόμενους μήνες.

Κάνουν κράτει και οι Βρετανοί

Όσο για τον κυβερνήτη της Τράπεζας της Αγγλίας Άντριου Μπέιλι, τα αυστηρά «γερακίσια» σχόλια που έκανε επανειλημμένως τις τελευταίες εβδομάδες, δεν θα πρέπει να μεταφραστούν σε ψήφο υπέρ της αύξησης των επιτοκίων της στερλίνας την επόμενη βδομάδα, σύμφωνα με τους αναλυτές της HSBC Holdings Plc.

Οι ειδικοί της βρετανικής τράπεζας θεωρούν ότι, αν και οι αγορές προεξοφλούν μια αύξηση των επιτοκίων της στερλίνας κατά 15 μονάδες βάσης έως τις 4 Νοεμβρίου, «η εννεαμελής Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής της Τράπεζας της Αγγλίας είναι διαιρεμένη και με ψήφους 7 έναντι 2 τάσσεται υπέρ της διατήρησης σταθερού του κόστους δανεισμού».

«Μόνο ο Μάικλ Σόντερς και ο Ντέιβ Ράμσντεν, που άσκησαν πιέσεις το Σεπτέμβριο για έναν πρόωρο τερματισμό των αγορών ομολόγων από την Τράπεζα, τάσσονται υπέρ της αύξησης του βασικού επιτοκίου δανεισμού της στερλίνας», έγραψε σε σημείωμά της την Τρίτη η επικεφαλής οικονομολόγος της HSBC Λιζ Μάρτινς.