OHE – Διεθνής συνεργασία για την ευαισθητοποίηση για το τσουνάμι

H 5η Νοεμβρίου έχει καθιερωθεί από το 2015 ως Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Τσουνάμι, με πρωτοβουλία του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, για να ενημερώσει την παγκόσμια κοινότητα και ιδιαίτερα όσους ζουν σε παράκτιες περιοχές για τις καταστροφικές συνέπειες του φυσικού αυτού φαινομένου.

Το 2021, η Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Τσουνάμι προωθεί την « Καμπάνια Sendai Seven » , που στοχεύει στην «ουσιαστική ενίσχυση της διεθνούς συνεργασίας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες μέσω της κατάλληλης και βιώσιμης υποστήριξης για τη συμπλήρωση των εθνικών τους δράσεων για την εφαρμογή του παρόντος Πλαισίου έως το 2030».

Η εκστρατεία Sendai Seven – «7 στόχοι, 7 χρόνια» ξεκίνησε το 2016 από τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών, με κύριο στόχο την προώθηση των επτά στόχων της εκστρατείας Sendai Seven σε επτά χρόνια. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία υπεράσπισης για την ενθάρρυνση της εφαρμογής του Πλαισίου Sendai για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών με στόχο τη διάσωση ζωών, τη μείωση των απωλειών από καταστροφές και τη βελτίωση της διαχείρισης του κινδύνου καταστροφών.

Μέχρι το 2030, εκτιμάται ότι το 50 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού θα ζει σε παράκτιες περιοχές εκτεθειμένες σε πλημμύρες, καταιγίδες και τσουνάμι. Η κλιμάκωση της διεθνούς συνεργασίας στις αναπτυσσόμενες χώρες θα βοηθήσει να διασφαλιστεί ότι το 100% των κοινοτήτων που κινδυνεύουν από τσουνάμι είναι προετοιμασμένες και ανθεκτικές σε τσουνάμι έως το 2030.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Τσουνάμι ήταν το πνευματικό τέκνο της Ιαπωνίας, η οποία λόγω της επαναλαμβανόμενης, πικρής εμπειρίας της έχει αποκτήσει όλα αυτά τα χρόνια σημαντική τεχνογνωσία σε τομείς όπως η έγκαιρη προειδοποίηση για τσουνάμι, η δημόσια δράση και η βελτίωση μετά από μια καταστροφή για τη μείωση των μελλοντικών επιπτώσεων. Η μείωση του κινδύνου καταστροφών του ΟΗΕ (UNDRR) διευκολύνει τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας Ευαισθητοποίησης για το Τσουνάμι σε συνεργασία με το υπόλοιπο σύστημα των Ηνωμένων Εθνών.

Ιστορικό

Τα τσουνάμι είναι σπάνια γεγονότα, αλλά μπορεί να είναι εξαιρετικά θανατηφόρα. Τα τελευταία 100 χρόνια, 58 από αυτά έχουν στοιχίσει περισσότερες από 260.000 ζωές, ή κατά μέσο όρο 4.600 ανά καταστροφή, ξεπερνώντας κάθε άλλο φυσικό κίνδυνο. Ο μεγαλύτερος αριθμός θανάτων εκείνη την περίοδο σημειώθηκε στο τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό τον Δεκέμβριο του 2004. Εκτιμάται ότι προκάλεσε 227.000 θανάτους σε 14 χώρες, με την Ινδονησία, τη Σρι Λάνκα, την Ινδία και την Ταϊλάνδη να έχουν πληγεί περισσότερο.

Μόλις τρεις εβδομάδες μετά από αυτό, η διεθνής κοινότητα συγκεντρώθηκε στο Κόμπε, στην περιοχή Χιόγκο της Ιαπωνίας. Οι κυβερνήσεις ενέκριναν το 10ετές Πλαίσιο Δράσης του Hyogo , την πρώτη συνολική παγκόσμια συμφωνία για τη μείωση του κινδύνου καταστροφών.

Δημιούργησαν επίσης το Σύστημα Προειδοποίησης και Μετριασμού για Τσουνάμι στον Ινδικό Ωκεανό , το οποίο διαθέτει πολλούς σεισμογραφικούς σταθμούς και σταθμούς παρακολούθησης της στάθμης της θάλασσας και εκδίδει προειδοποιήσεις στα εθνικά κέντρα πληροφοριών για τσουνάμι.

Η ταχεία αστικοποίηση και ο αυξανόμενος τουρισμός σε περιοχές που είναι επιρρεπείς στο τσουνάμι βάζουν ολοένα και περισσότερους ανθρώπους σε κίνδυνο. Αυτό καθιστά τη μείωση του κινδύνου βασικό παράγοντα εάν ο κόσμος θέλει να επιτύχει ουσιαστικές μειώσεις στη θνησιμότητα από καταστροφές – πρωταρχικός στόχος του Πλαισίου Sendai , της 15ετούς διεθνούς συμφωνίας που εγκρίθηκε τον Μάρτιο του 2015 για να διαδεχθεί το πλαίσιο του Hyogo.

Τι είναι τα τσουνάμι;

Η λέξη «τσουνάμι» περιλαμβάνει τις ιαπωνικές λέξεις «tsu» (που σημαίνει λιμάνι) και «nami» (που σημαίνει κύμα). Το τσουνάμι είναι μια σειρά από τεράστια κύματα που δημιουργούνται από μια υποβρύχια διαταραχή που συνήθως σχετίζεται με σεισμούς που συμβαίνουν κάτω ή κοντά στον ωκεανό.

Οι ηφαιστειακές εκρήξεις, οι υποθαλάσσιες κατολισθήσεις και οι πτώσεις παράκτιων βράχων μπορούν επίσης να προκαλέσουν τσουνάμι, όπως και ένας μεγάλος αστεροειδής που προσκρούει στον ωκεανό. Προέρχονται από κατακόρυφη κίνηση του πυθμένα της θάλασσας με επακόλουθη μετατόπιση της υδάτινης μάζας.

Τα κύματα τσουνάμι συχνά μοιάζουν με τοίχους νερού και μπορούν να επιτεθούν στην ακτογραμμή και να είναι επικίνδυνα για ώρες, με τα κύματα να έρχονται κάθε 5 έως 60 λεπτά.

Το πρώτο κύμα μπορεί να μην είναι το μεγαλύτερο, και συχνά είναι το 2ο, 3ο, 4ο ή και μεταγενέστερα κύματα που είναι τα μεγαλύτερα. Αφού ένα κύμα πλημμυρίσει την ενδοχώρα, υποχωρεί προς τη θάλασσα συχνά όσο πιο μακριά μπορεί να δει κάποιος, έτσι ο πυθμένας της θάλασσας είναι εκτεθειμένος. Το επόμενο κύμα στη συνέχεια ορμάει στην ξηρά μέσα σε λίγα λεπτά και φέρει μαζί του πολλά επιπλέοντα συντρίμμια που καταστράφηκαν από τα προηγούμενα κύματα.

Ποιες είναι οι αιτίες των τσουνάμι;

Σεισμοί

Μπορεί να δημιουργηθεί από κινήσεις κατά μήκος των ζωνών ρηγμάτων που σχετίζονται με τα όρια των πλακών.

Οι περισσότεροι ισχυροί σεισμοί συμβαίνουν σε ζώνες καταβύθισης όπου μια ωκεάνια πλάκα γλιστρά κάτω από μια ηπειρωτική πλάκα ή μια άλλη νεότερη ωκεάνια πλάκα.

Όλοι οι σεισμοί δεν προκαλούν τσουνάμι. Υπάρχουν τέσσερις απαραίτητες προϋποθέσεις για να προκαλέσει ένας σεισμός ένα τσουνάμι:

• Ο σεισμός πρέπει να συμβεί κάτω από τον ωκεανό ή να προκαλέσει την ολίσθηση υλικού στον ωκεανό.
• Ο σεισμός πρέπει να είναι ισχυρός, τουλάχιστον 6,5 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ
• Ο σεισμός πρέπει να σπάσει την επιφάνεια της Γης και πρέπει να συμβεί σε μικρό βάθος – λιγότερο από 70 χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της Γης.
• Ο σεισμός πρέπει να προκαλέσει κάθετη κίνηση του πυθμένα της θάλασσας (έως και αρκετά μέτρα).

Κατολισθήσεις

Μια κατολίσθηση που συμβαίνει κατά μήκος της ακτής μπορεί να αναγκάσει μεγάλες ποσότητες νερού στη θάλασσα, να διαταράξει το νερό και να δημιουργήσει τσουνάμι. Οι υποβρύχιες κατολισθήσεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν τσουνάμι όταν το υλικό που χαλαρώνει από την κατολίσθηση κινείται βίαια, σπρώχνοντας το νερό μπροστά του.

Ηφαιστειακές εκρήξεις

Αν και σχετικά σπάνιες, οι βίαιες ηφαιστειακές εκρήξεις αντιπροσωπεύουν επίσης παρορμητικές διαταραχές, οι οποίες μπορούν να εκτοπίσουν μεγάλο όγκο νερού και να δημιουργήσουν εξαιρετικά καταστροφικά κύματα τσουνάμι.

Ένα από τα μεγαλύτερα και πιο καταστροφικά τσουνάμι που έχουν καταγραφεί ποτέ δημιουργήθηκε στις 26 Αυγούστου 1883 μετά την έκρηξη και την κατάρρευση του ηφαιστείου Κρακατόα (Κρακατάου), στην Ινδονησία. Αυτή η έκρηξη προκάλεσε κύματα που έφτασαν τα 135 πόδια, κατέστρεψε παράκτιες πόλεις και χωριά κατά μήκος του στενού Σούντα και στα δύο νησιά Ιάβα και Σουμάτρα, σκοτώνοντας 36.417 ανθρώπους.

«Εξωγήινες» συγκρούσεις

Τα τσουνάμι που προκαλούνται από εξωγήινη σύγκρουση (δηλαδή αστεροειδείς, μετεωρίτες) είναι ένα εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο. Αν και δεν έχουν καταγραφεί τσουνάμι που προκαλούνται από μετεωρίτες/αστεροειδείς στην πρόσφατη ιστορία, οι επιστήμονες συνειδητοποιούν ότι εάν αυτά τα ουράνια σώματα χτυπήσουν τον ωκεανό, ένας μεγάλος όγκος νερού αναμφίβολα θα μετατοπιζόταν για να προκαλέσει τσουνάμι.