1,5 δισ. ευρώ για να πρασινίσουν τα μικρά νησιά

Με κονδύλια από τα αδιάθετα δικαιώματα εκπομπών ρύπων της προηγούμενου φάσης του ευρωπαϊκού Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), της περιόδου 2013-2020, θα ξεκινήσει το «πρασίνισμα» των μικρών μη διασυνδεδεμένων με το εθνικό σύστημα μεταφοράς ρεύματος μικρών νησιών της χώρας. Ειδικότερα, η Ελλάδα, με ειδική ρύθμιση, δικαιούται έσοδα από τη δημοπράτηση 25 εκατομμυρίων δικαιωμάτων για την απανθρακοποίηση των νησιών, τα οποία θα πάρει την περίοδο 2021-2030.   Μάλιστα, όπως αναφέρει στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» ανώτατο στέλεχος του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), με το  ράλι τιμών στις δημοπρασίες δικαιωμάτων στο ευρωπαϊκό  Χρηματιστήριο Ρύπων, οι οποίες από τις 27 Αυγούστου και μετά ξεπερνούν τα 59  ευρώ ανά τόνο (στις 5 Οκτωβρίου είχαν φτάσει τα 64,72 ευρώ), υπολογίζεται ότι η χώρα μας μπορεί να λάβει έως και 1,5 δισ. ευρώ.

Έτσι, σύμφωνα με την ίδια πηγή, αυτήν τη στιγμή προετοιμάζεται η ολοκληρωμένη πρόταση του “Επενδυτικού Σχεδίου Απανθρακοποίησης των Νησιών”, η οποία θα αποσταλεί στην Κομισιόν προς έγκριση ώστε να μπορέσουν να …απελευθερωθούν τα κονδύλια.  Αφού η Ελλάδα πάρει το …πράσινο φως από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, θα δημοσιευθούν οι προσκλήσεις από το «Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών» για έργα και δράσεις που θα οδηγήσουν στη μετάβαση σε μια τοπική οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Ένα σημαντικό ποσό, περί τα 450 εκατ. ευρώ θα καλύψουν δαπάνες του ΑΔΜΗΕ και του ΔΕΔΔΗΕ για τις ηλεκτρικές διασυνδέσεις των νησιών, αλλά και την αναβάθμιση των υποδομών μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Με την πρόοδο των διασυνδέσεων, σταδιακά, θα περιορίζονται οι εκπομπές ρύπων και με την ολοκλήρωση των έργων θα μηδενιστούν καθώς θα σταματήσει η λειτουργία των ρυπογόνων πετρελαϊκών μονάδων ηλεκτροπαραγωγής, βελτιώνοντας έτσι το περιβαλλοντικό αποτύπωμα των νησιών.

Με τα   υπόλοιπα του «κουμπαρά» θα στηριχθούν προγράμματα τύπου «Εξοικονομώ» και «Κινούμε Ηλεκτρικά» αποκλειστικά προσαρμοσμένα στις   ανάγκες των νησιών. Στις δράσεις εξοικονόμησης ενέργειας θα μπορούν να συμμετέχουν  νοικοκυριά, αλλά και τουριστικές μονάδες ώστε να προωθηθεί ο βιώσιμος τουρισμός, ενώ σε εκείνες της ηλεκτροκίνησης θα επιδοτείται η αλλαγή συμβατικών οχημάτων με ηλεκτροκίνητα, με επίκεντρο τον στόλο των «Rentacar» στις τουριστικές νησιωτικές περιοχές, αλλά και η εγκατάσταση φορτιστών.

Στο επίκεντρο η πρωτοβουλία «GR-eco–islands»

Πόροι από το «Ταμείο Απανθρακοποίησης των Νησιών» _ περί τα 200 εκατ. ευρώ _ θα κατευθυνθούν και στην πρωτοβουλία των GR-eco–islands, η οποία αποσκοπεί στη μετατροπή των ελληνικών νησιών σε διεθνή πρότυπα πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης και εστίες καινοτομίας, μέσα από  δράσεις όπως είναι η αυξημένη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, η δημιουργία ψηφιακών υποδομών, η προώθηση της ενεργειακής απόδοσης, η βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων και των υδάτων, ο εξηλεκτρισμός των μεταφορών, ο πράσινος μετασχηματισμός της γεωργίας και του τουρισμού και η ανάπτυξη των λιμενικών και άλλων υποδομών, μέσω στοχευμένων παρεμβάσεων και προσαρμοσμένων προγραμμάτων του ΥΠΕΝ και των συναρμόδιων υπουργείων, υπό την «ομπρέλα» του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ).

Η πρωτοβουλία GR – eco islands – η οποία αφορά 36 με 40 νησιά του Αιγαίου με πληθυσμό κάτω των 3.000 κατοίκων  – κινητοποιεί πόρους από όλα τα Ταμεία, προγράμματα και γενικότερα πηγές χρηματοδότησης όπως το ΕΣΠΑ 2021-2027 (ΕΤΠΑ, ΕΚΤ+, Ταμείο Συνοχής, Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης – ΤΔΜ, ΕΤΘΑΥ), οι Πυλώνες 2 και 3 του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης,   το ΕΓΤΑΑ (Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης) ΤΑΑ/RRF.

Έχει ήδη προβλεφθεί στα σχέδια των προγραμμάτων ΕΣΠΑ 2021-2027 (συμπληρωματικά με τους πόρους του ΤΔΜ) ως αρχική συνεισφορά συνολικά ενός ποσού περίπου 100 εκατ. ευρώ από το Τομεακό Πρόγραμμα «Περιβάλλον και Κλιματική Αλλαγή», καθώς και από τα Περιφερειακά Προγράμματα Ιονίων Νήσων, Βορείου Αιγαίου και Νοτίου Αιγαίου.

Η πρωτοβουλία GR-eco islands θα αξιοποιήσει την εμπειρία  από πιλοτικά έργα που υλοποιήθηκαν ή υλοποιούνται στον ενεργειακό τομέα σε μεμονωμένα νησιά  (Τήλο, Άη-Στράτη και Αστυπάλαια). Γίνεται έτσι μια προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα κοινό πλαίσιο μέσα από το οποίο τα ελληνικά νησιά θα μπορέσουν να είναι συμμέτοχοι στην πράσινη μετάβαση.

Το παράδειγμα της Χάλκης

Σε πρώτη φάση προτεραιότητα δίνεται στα  μη διασυνδεμένα και απομακρυσμένα νησιά. Η αρχή έγινε από την Χάλκη, όπου εγκαταστάθηκε φωτοβολταϊκό σύστημα με στόχο το ρεύμα που θα παράγει να διοχετεύεται στο δίκτυο και να γίνεται συμψηφισμός με τα τιμολόγια ρεύματος των κατοίκων. Στο νησί βρέθηκε την περασμένη Παρασκευή ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και σύμφωνα με τα όσα υποστήριξε, μιλώντας στους κατοίκους, οι λογαριασμοί ρεύματος των επόμενων μηνών «δείχνουν πρακτικά τον μηδενισμό του σκέλους των ανταγωνιστικών χρεώσεων στα τιμολόγια της ΔΕΗ, χάρη στον συμψηφισμό που έχει πραγματοποιηθεί».

Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά:  «Ένας ενδεικτικός λογαριασμός: από τα 407 ευρώ θα πέσει στα 157 ευρώ. Και αντίστοιχα παραδείγματα, αντίστοιχες μειώσεις, θα δουν όλοι οι κάτοικοι του νησιού πολύ σύντομα, στους επόμενους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος. Είναι μια τολμηρή απάντηση, όχι μόνο στην πρόκληση της κλιματικής αλλαγής, αλλά και στις αυξήσεις των τιμών που προκαλεί η πρόσφατη κρίση στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου. Αλλά είναι και η καλύτερη απόδειξη ότι -ειδικά για τον τόπο μας- οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι η μόνη μακροχρόνια σταθερή λύση».

Τα 36 GR-eco islands είναι: Αστυπάλαια, Σύμη, Αγιος Ευστράτιος, Αγαθονήσι, Μεγίστη, Αρκιοί, Μαράθι, Κάσος, Χάλκη, Ψέριμος, Γυαλί, Λειψοί, Τέλενδος, Νίσυρος, Τήλος, Μεγαλονήσι, Οινούσσες, Ψαρά, Φούρνοι, Θύμαινα, Αμοργός, Ανάφη, Δονούσα, Ηρακλειά, Αντίπαρος, Σχοινούσα, Ιος, Σίκινος, Κουφονήσι, Φολέγανδρος, Θηρασιά, Κύθνος, Κίμωλος, Σέριφος, Σίφνος και Κέα.