Νόμοι, Προεδρικά Διατάγματα, Υπουργικές Αποφάσεις: Όχι, ευχαριστώ!

Η πανθομολογούμενη μεταπολιτευτικά αδυναμία της πολιτικής εξουσίας να δράσει αποτελεσματικά σε πολλές εκφάνσεις της κρατικής δράσης απογοητεύει τους πολίτες και αποτελεί τροχοπέδη στην κοινωνική ευημερία. Ακόμα και σε περιπτώσεις που το «περιβάλλον» αντιδρά θετικά, είναι ευνοϊκό, σε μια διοικητική δράση (ποιος επιθυμεί συντάξεις να εκδίδονται σε 4 χρόνια;), άρα οι «υποστηρίξεις» είναι μεγάλες και επιτακτικές, ενώ οι «απαιτήσεις», «αξιώσεις» για μη δράση αμελητέες έως ανύπαρκτες υπάρχει εξοργιστική βραδυπορία! Στις περιπτώσεις μάλιστα που οι «απαιτήσεις» είναι ποσοτικές (volume stress) υπάρχει ακινησία! (π.χ. η εύλογη κατάργηση Πανεπιστημιακών Τμημάτων).

Η εξουσία (autorité, potestas) χαρακτηρίζεται – υπογραμμίζει ο Γάλλος φιλόσοφος και πολιτικός επιστήμονας Bertrand de Jouvenel (1903-1987) – όχι μόνον από το καθήκον υπακοής, αλλά και από το «κύρος» ή την «επιβολή». Όταν οι λειτουργοί της πολιτικής εξουσίας είναι αποτελεσματικοί το «κύρος» μεγεθύνεται και συνδράμει στην αύξηση της επιβολής της εξουσίας των. Όταν λόγω μετριότητας ή αδιαφορίας δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τα καθήκοντα της εξουσίας, αυτή φθείρεται, τραυματίζεται, καθίσταται αναποτελεσματική και αξιοκατάκριτη.

Είναι αξιομνημόνευτο ότι αυτή η αναποτελεσματικότητα δεν ζημιώνει μόνον τους πολίτες που τους αφορούν, αλλά τραυματίζει το κύρος και την ισχύ των χιλιάδων υποχρεωτικών αποφάσεων που λαμβάνουν οι φορείς της εξουσίας με αποτέλεσμα οι πολίτες να μην επιθυμούν να τις εφαρμόσουν! Με άλλα λόγια, η έκδοση των συντάξεων σε 4 χρόνια συνδέεται άρρηκτα με την διαδεδομένη έλλειψη σεβασμού του κανόνα που απαγορεύει στους επιβάτες του μετρό να κάθονται σε θέσεις που η εταιρεία έχει απαγορεύσει τη χρήση τους λόγω κορονοϊού! Εάν γνωρίζεις τις αιτίες της ανυπακοής και της υπακοής τότε γνωρίζεις και τη φύση της Εξουσίας και τους τρόπους με τους οποίους αυτή ασκείται συγκεκριμένα. Η εθνική (και η παγκόσμια) ερώτηση σε σχέση με την πανδημία είναι «γιατί δεν υπακούν οι πολίτες στα μέτρα;» Πως η πατρίδα των πιο μεγάλων νομοθετών έχει τόση λίγη πίστη στο νόμο; Γιατί δεν νοιώθουν σε ικανοποιητικό βαθμό ότι το Κράτος είναι αυτοί! Γιατί η κυβερνητική μηχανή που κυβερνά κάθε φορά την κοινωνία με τα μέλη που την αποτελούν νοιώθουν ότι αυτοί συμμετέχουν στην εξουσία, ότι το Κράτος είναι αυτοί! Όταν δε ο κάθε Έλληνας ερωτηθεί «το Κράτος είμαστε εμείς;», η απάντησή του είναι « Όχι! Το Κράτος είναι αυτοί!»

Η άσκηση των διαχειριστικών αρμοδιοτήτων στη Χώρα μας είναι χρονοβόρα και αναποτελεσματική. Είμαστε ουραγοί στις πρακτικές πολιτικές επιδόσεις, αν και οι αρχαίοι πρόγονοί μας ανέπτυξαν την πιο επίζηλη στην ιστορία της ανθρωπότητας θεωρία πολιτικής σκέψης. Η πολιτική εξουσία εξαντλεί τη δράση της κυρίως στη σύνταξη των νόμων, των Υπουργικών αποφάσεων και των Προεδρικών Διαταγμάτων. Οι νόμοι ψηφίζονται με την πεποίθηση ότι έτσι «διατάσσεται» η διοικητική δράση. Τα Προεδρικά Διατάγματα εκδίδονται με πολύχρονη καθυστέρηση, αυξανόμενη από την επεξεργασία τους στο ΣτΕ, το οποίο τα αναπέμπει πολύ συχνά στη Διοίκηση (π.χ. ο νόμος για την επιτήρηση ήχου και εικόνας στην Αστυνομία ψηφίστηκε το 2011, ν. 3917/2011, και το Π.Δ. εκδόθηκε το 2020!, Π.Δ. 75/2020). Οι Υπουργικές Αποφάσεις εκδίδονται και αυτές με καθυστέρηση, ώστε ο νόμος να καθίσταται ανενεργός και τροποποιούνται χωρίς φειδώ.

Εάν δεν υπερπηδήσουμε το κάστρο της τυπολογίας και της πολυπλοκότητας, εάν δεν βρούμε το αγχέμαχο όπλο για αυτό, δεν υπάρχει σωτηρία! Σε όσους αντιλέξουν, πως; να καταλύσουμε το δικαιϊκό σύστημα της Χώρας; το άρθρο 43 παραγρ. 2 του Συντάγματος για την νομοθετική εξουσιοδότηση; τη δικαστική εξουσία; Η απάντηση είναι μονόδρομος! Μέχρι να δούμε το σύστημα νομοθέτησης στην επόμενη συνταγματική αναθεώρηση και επειδή το τρένο δεν μπορεί να σταματήσει!, να αποφασίσουμε να λειτουργούμε με 90% διοικητική δράση και 10% νομοθετείν! Να μην υπάγουμε την αυτονόητη διοικητική δράση σε νομοθέτηση. Ενδεικτικά από το 2001 έως το 2016 ψηφίστηκαν 1569 νόμοι και 3.500 Π.Δ. Γιατί πρέπει να νομοθετήσουμε, ενδεικτικά αναφέρουμε πρόσφατη πρωτοβουλία, «τον Πύργο Ελέγχου του ΕΦΚΑ», «τον έλεγχο των υφισταμένων από τους προϊσταμένους», «την αντιμετώπιση της δυσκινησίας, της γραφειοκρατίας, τις καθυστερήσεις», «την εισαγωγή νέων μεθόδων management» όπως ανακοινώθηκε από τον φιλόπονο αρμόδιο Υπουργό ότι θα περιλαμβάνει το σχετικό σχέδιο – νόμου; Θα ψηφισθεί ο νόμος, θα προβλέπει την έκδοση Υ.Α. και Π.Δ. οπότε όλα θα καθυστερήσουν… Δεν γίνεται να δημιουργηθεί ένας «Πύργος Ελέγχου» διοικητικά;

Γιατί ο τρόπος λειτουργίας του Κέντρου Επιχειρήσεων της ΕΛΑΣ να περιβάλλεται τον τύπο του Προεδρικού Διατάγματος;

Γιατί η εξεταστέα ύλη των μαθητών για τις Πανελλήνιες του 2022 να εμπεριέχεται σε ΦΕΚ; (ΦΕΚ 3137/2021).

Η πραγματικότητα στην οποία ο Υπουργός νομοθετεί και η Βουλή «επικυρώνει» δεν αποτελεί μόνον εκτροπή του πολιτεύματος, αλλά έχει οδηγήσει στην παρανόηση και στην «πρακτική» να εξαντλείται η πολιτική εξουσία στην νομοθέτηση. Ενεργώ, διοικώ, ίσον νομοθετώ! Έτσι πως ο πολιτικός θα κάνει τους πολίτες να ενεργούν;

Η κύρια δράση των πολιτικών πρέπει να είναι η προνοητικότητα. Η μελέτη και η διαμόρφωση του μέλλοντος μας. Να λειτουργούν ως φορείς χάραξης στρατηγικής και ως διαχειριστές όλων των τομέων με κοινωνικό ενδιαφέρον. Να έχουν θέαση σφαιρική και μακροχρόνια και βεβαίως να παίρνουν αποφάσεις! Εμπρόθεσμα και όχι την τελευταία στιγμή! Εάν τον 19ο αιώνα η εργασία ήταν η αγελάδα και το γάλα της το κεφάλαιο και τον 20ο αιώνα το κεφάλαιο ήταν η αγελάδα και το γάλα της η εργασία, τι θα συμβεί τον 21ο αιώνα; Τι μορφή θα έχει η ανθρώπινη δραστηριότητα; Πως θα διαμορφωθεί το κοινωνικό συμβόλαιο; Πως θα είναι ο σύνδεσμος ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία; το κοινό καλό; Το παρόν του μέλλοντος μας πως θα πορίζει νέα ζωή; Σε αυτά τα ερωτήματα, επίσης, αναμένουν οι πολίτες απαντήσεις… Ας περιβληθούν, τότε, οι απαντήσεις τους τον τύπο μιας Υπουργικής Απόφασης!

*Ο Μανώλης Ι. Αντωνόπουλος είναι Δικηγόρος – DEA στο δημόσιο δίκαιο Παν. René Descartes (PARIS V), πτυχιούχος πολιτικών επιστημών