Φως στο τούνελ της πανδημίας για τις αερομεταφορές το 2022

Συγκρατημένη αισιοδοξία επικρατεί στις αερομεταφορές για το 2022. Η χώρα μας μετά τις θετικές επιδόσεις του εφετινού καλοκαιριού έχτισε μια βάση για επιστροφή στην κανονικότητα από τη νέα χρονιά, καθώς ο εμβολιασμός και το ευρωπαϊκό ψηφιακό πιστοποιητικό έχουν χτίσει ένας τείχος άμυνας απέναντι στην πανδημία. Οι αισιόδοξες προβλέψεις για το 2021 τελικά επιβεβαιώθηκαν με την επιβατική κίνηση στα ελληνικά αεροδρόμια να κάνει comeback από το καλοκαίρι και να προσγειώνεται σε ετήσια βάση περίπου στο 50% του 2019.

Δείτε ακόμη: H κληρονομιά του 2021, τι φέρνει το 2022

Η ιδιαίτερα θετική πορεία του ελληνικού τουρισμού ανέβασε ρυθμούς στα αεροδρόμια από τον Ιούλιο και τα «απογείωσε» τον Αύγουστο. Οι πτήσεις αποκαταστάθηκαν σε ποσοστό 95% (flight recovery) σε σχέση με την Ευρώπη που κέρδισε πίσω το 70% σε σχέση με το 2019. Αυτό δημιούργησε βεβαίως και έντονο ανταγωνισμό. Ακόμη και οι μεγαλύτεροι αερομεταφορείς της Ευρώπης, που δεν πετούν με το εύρος των προγραμμάτων που είχαν προ πανδημίας, επέλεξαν να δώσουν ψήφο εμπιστοσύνης στη χώρα μας.

Η μεγάλη ανάσα ήρθε εφέτος από τις ΗΠΑ, με τις περισσότερες απευθείας πτήσεις που είχαμε ποτέ από τις United, Delta, American και Emirates. Και αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό από τη στιγμή που ένας Αμερικανός τουρίστας ξοδεύει κατά 57% περισσότερο από έναν μέσο τουρίστα.

Μεταλλάξεις και άλλες αναταράξεις

Μέσα στο 2021 δύο μεταλλάξεις ήταν αυτές που έφεραν ισχυρές αναταράξεις και αναζωπύρωσαν την ανησυχία ότι ο κλάδος θα κάνει βήματα μπρος-πίσω. Το κλείσιμο βεβαίως της χρονιάς έφερε έναν νέο πονοκέφαλο για τις αεροπορικές εταιρείες. Ανέκαθεν το ζήτημα του κόστους των καυσίμων ήταν καθοριστικό, όμως στη σημερινή συγκυρία, που ο κλάδος προσπαθεί να ζεστάνει και πάλι τις μηχανές του μετά το χτύπημα της πανδημίας, η αύξηση των τιμών στα ορυκτά καύσιμα αποτελεί κεφαλαιώδες ζήτημα.

Σε κάθε περίπτωση, μετά το πρώτο σοκ της μετάλλαξης Δέλτα, που ανέκοψε τη σταδιακή ανάκαμψη των παγκόσμιων αερομεταφορών, η ζήτηση για ταξίδια επανήλθε. Το «στοπ» φάνηκε το καλοκαίρι, οπότε ο ρυθμός ανάκαμψης των ταξιδιών εσωτερικού που ούτως ή άλλως κράτησαν ζωντανό το ταξίδι μειώθηκε στο πικ της σεζόν. Βεβαίως η εικόνα στους δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς, όπως η Ελλάδα, παρέμεινε θετική, με αποτέλεσμα η ζυγαριά να κλίνει τελικά προς τη σταδιακή βελτίωση των μεγεθών.

Όπως σχολιάζουν στελέχη των αερομεταφορών, οι επιβάτες έχουν μεγάλη επιθυμία να ταξιδέψουν ξανά και πλέον έχουν εξοικειωθεί με τις νέες προϋποθέσεις για τα ταξίδια, ενώ εμπιστεύονται το περιβάλλον του αεροσκάφους όπου τηρούνται και τα μέτρα προστασίας. Μεγάλος αστερίσκος παραμένουν οι επιμέρους αποφάσεις των κρατών σχετικά με μέτρα και περιορισμούς, που προκαλούν σύγχυση στους επιβάτες ή βάζουν εμπόδια της τελευταίας στιγμής. Είναι χαρακτηριστικό ότι φορείς και παράγοντες του κλάδου ζητούν συνεχώς συντονισμένα μέτρα σε διεθνές επίπεδο, αλλά ούτε καν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει καταφέρει να χαράξει μια κοινή πορεία, επιβραδύνοντας ουσιαστικά τις ευκαιρίες ανάκαμψης.

Αυτή η ασυμφωνία…χαρακτήρων ήρθε ξανά στο προσκήνιο με την εμφάνιση της μετάλλαξης Όμικρον, που έφερε παγωμάρα στην αγορά στα τέλη της χρονιάς, με κάποια κράτη, όπως Βρετανία, Πολωνία, Ελβετία να επαναφέρουν ακόμα και μέτρα καραντίνας, που αποτελούν το κόκκινο πανί για τον κλάδο. Oκορωνοϊός εξάλλου έκανε αδύνατο κάθε μακροχρόνιο σχεδιασμό. Οι επιβάτες που τις καλές μέρες προγραμμάτιζαν τα ταξίδια τους πολύ νωρίτερα, δίνοντας και το στίγμα για τις τάσεις της επόμενης σεζόν, τώρα είναι όλοι της τελευταίας στιγμής.

Πώς ανταποκρίθηκαν οι ελληνικές εταιρείες

Στην ελληνική αγορά το 2021 ήταν χρονιά σταθερής ανάκαμψης, ανοίγοντας τον δρόμο για ένα πιο ελπιδοφόρο 2022. Μετά το παγκόσμιο σοκ του 2020, οι εγχώριοι «παίκτες» έδειξαν μια ανθεκτικότητα, στρεφόμενοι στις βασικές πύλες του ελληνικού τουρισμού και όχι τόσο στην Αθήνα. Καθοριστικά για την πορεία του κλάδου ήταν φυσικά τα μέτρα κρατικής στήριξης.

Η AEGEAN κατέγραψε στα τέλη Σεπτεμβρίου το πρώτο κερδοφόρο τρίμηνο μετά το ξέσπασμα της πανδημίας. Οι απώλειες περιορίζονται μεν για το τρέχον έτος χωρίς όμως αυτό να σημαίνει θετική εικόνα για το σύνολο της χρονιάς. Εκτός από τα βελτιωμένα μεγέθη του εφετινού καλοκαιριού, θεμέλιο αυτής της εξέλιξης αποτελεί και το κρατικό πακέτο στήριξης, ύψους 120 εκατ. ευρώ, προϋπόθεση του οποίου αποτέλεσε η αύξηση μετοχικού κεφαλαίου κατά 60 εκατ. ευρώ.

Σε συνδυασμό με το μάζεμα των λειτουργικών εξόδων, τα ταμειακά διαθέσιμα της εταιρείας στηρίχθηκαν, ενώ επιταχύνθηκαν και οι παραλαβές των νέων αεροσκαφών από την Airbus. Η εταιρεία θα πετά με συνολικά 30 νέα αεροσκάφη από το καλοκαίρι του 2023, καλύπτοντας ουσιαστικά το χαμένο έδαφος της πανδημίας, αν και εντός 2021 παρέλαβε μόλις ένα νέο αεροσκάφος.

Ο χάρτης της ελληνικής αεροπορικής αγοράς αναβαθμίστηκε μες το 2021 με την παραλαβή από τη SKY express των ολοκαίνουργιων 6 Airbus 320neo. Η εταιρεία άνοιξε για πρώτη φορά ευρωπαϊκά φτερά πετώντας σε Βρυξέλλες, Λάρνακα, Λονδίνο, Παρίσι. Στην επένδυση έκπληξη που «έκλεισε» μέσα στη χρονιά της πανδημίας, προστέθηκαν επιπλέον 200 εκατ. ευρώ το 2021 για την απόκτηση 6 νέων ATR72-600, που αντικατέστησαν παλαιότερα αεροσκάφη. Έτσι, η αεροπορική εταιρεία που συντήρησε δυνάμεις μέσα στην πανδημία, διατηρώντας το εσωτερικό της δίκτυο, διαθέτει έναν από τους πιο περιβαλλοντικά φιλικούς στόλους σε όλη την Ευρώπη. Το δυναμικό της ενισχύθηκε με 220 στελέχη, κυρίως μέλη πτητικών πληρωμάτων.

Τελευταίο βήμα ενίσχυσης εντός του 2021 ήταν η αποζημίωση και των εταιρειών που διαχειρίζονται τα αεροδρόμια της χώρας για τις απώλειες που σημείωσαν κατά την πρώτη χρονιά της πανδημίας. Η συνολική κρατική στήριξη για τις Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών ΑΕ και Fraport Greece ανήλθε σε 307,9 εκατ. ευρώ. Δεδομένου ότι τα αεροδρόμια αποτελούν κρίσιμες υποδομές για τη χώρα, το παράθυρο ενίσχυσης παραμένει ανοιχτό και για τις απώλειες του 2021.

Προβλέψεις για το μέλλον

Οι προβλέψεις πάντως για το μέλλον των ταξιδιών μπορεί να μην είναι τόσο ρευστές όσο το προηγούμενο διάστημα, παραμένουν όμως συγκρατημένες και με κρίσιμους αστερίσκους. Σύμφωνα με τη Διεθνή Ένωση Αερομεταφορών (IATA), η επιβατική κίνηση το 2022 θα προσεγγίσει τα επίπεδα του 2014! Ο συνολικός αριθμός των επιβατών αναμένεται να ανέλθει στα 2,3 δισ. το 2021 και στα 3,4 δισ. το 2022, παρόμοια επίδοση με τα επίπεδα του 2014 και σημαντικά κάτω από τα 4,5 δισ. ταξιδιώτες του 2019.

Το μέγεθος της κρίσης για τις αεροπορικές εταιρείες είναι επίσης τεράστιο, με τις συνολικές απώλειες, κατά την περίοδο 2020-2022, να αναμένεται ακόμα και να ξεπεράσουν τα 200 δισ. δολάρια.

Για τα ελληνικά αεροδρόμια, οι πιο πρόσφατες προβλέψεις του Eurocontrol, δείχνουν επιστροφή από τα μέσα του 2023 στα μεγέθη του 2019. Αυτό όμως παραμένει το πιο αισιόδοξο σενάριο, με το 2024 να μοιάζει μέχρι στιγμής η πιο ρεαλιστική πρόβλεψη συνολικά για την αεροπορική βιομηχανία της Ευρώπης. Σίγουρα κανείς δεν θα ήθελε να επιβεβαιωθεί το πλέον απαισιόδοξο σενάριο που φτάνει ως το 2027.