Θα εκτροχιάσει τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια ο πόλεμος στην Ουκρανία;

Μέχρι το τέλος της συνόδου κορυφής της COP26 για το κλίμα στη Γλασκώβη τον Νοέμβριο, οι διαπραγματευτές ένιωσαν ότι είχε επιτευχθεί μια εύθραυστη αίσθηση προόδου. Περισσότερο από το 80 τοις εκατό των παγκόσμιων εκπομπών καλύφθηκε από τις δεσμεύσεις των κυβερνήσεων να επιτύχουν το καθαρό μηδέν – δηλαδή το σημείο όπου η ποσότητα των αερίων του θερμοκηπίου που προστίθεται στην ατμόσφαιρα είναι ίση με την ποσότητα που αφαιρείται.

Στη σύνοδο κορυφής σημειώθηκαν βασικές συμφωνίες για την αποψίλωση των δασών, τις εκπομπές μεθανίου και την παραγωγή άνθρακα. Τουλάχιστον 23 χώρες ανέλαβαν νέες δεσμεύσεις για τη σταδιακή κατάργηση της ενέργειας από άνθρακα, συμπεριλαμβανομένης της νοτιοανατολικής Ασίας και της Ευρώπης.

Η τελική συμφωνία μεταξύ 197 χωρών περιείχε μια συμφωνία για την κατάργηση των επιδοτήσεων ορυκτών καυσίμων, παρά τη σφοδρή διαφωνία που ξέσπασε σχετικά με το εάν για τον άνθρακα έπρεπε να αναφερθεί «σταδιακή μείωση» ή «σταδιακή κατάργηση». Αλλά η κατεύθυνση της πορείας ήταν σαφής, δήλωσε ο πρόεδρος της COP26, Άλοκ Σάρμα. «Οι χώρες γυρίζουν την πλάτη τους στον άνθρακα», είπε. «Μπορούμε να διακρίνουμε το τέλος του άνθρακα».

Τέσσερις μήνες μετά, η παγκόσμια ενεργειακή εικόνα έχει αλλάξει σημαντικά — και όχι προς την κατεύθυνση που ήθελαν ο Σάρμα και άλλοι διαπραγματευτές της COP.

Όχι μόνο δεν μειώνεται η χρήση άνθρακα παγκοσμίως, αλλά αυξήθηκε σε επίπεδα ρεκόρ κατά τη διάρκεια του χειμώνα, προκαλώντας αύξηση των εκπομπών, ενώ οι εγκαταστάσεις καθαρής ενέργειας έπεσαν κάτω από τα επίπεδα που απαιτούνται για την επίτευξη των κλιματικών στόχων.

Και αυτό έγινε πριν καν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, επισπεύδοντας μια παγκόσμια ενεργειακή κρίση που ανάγκασε τις χώρες, ειδικά στην Ευρώπη, να αναζητήσουν τρόπους να απογαλακτιστούν γρήγορα από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο και να επανεξετάσουν τα χρονοδιαγράμματα των δεσμεύσεων για μείωση της χρήσης ορυκτών καυσίμων.

Ο οικονομολόγος Ντίτερ Χελμ, καθηγητής ενεργειακής πολιτικής στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, λέει ότι η στροφή από τα ορυκτά καύσιμα σπάνια φαινόταν πιο περίπλοκη. «Η ενεργειακή μετάβαση ήταν ήδη προβληματική – το 80 τοις εκατό της παγκόσμιας ενέργειας εξακολουθεί να προέρχεται από ορυκτά καύσιμα», λέει.

«Περιμένω ότι βραχυπρόθεσμα, οι ΗΠΑ θα αυξήσουν την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου και η Βόρεια Θάλασσα ενδέχεται να δει περαιτέρω επενδύσεις». Επιπλέον, η κατανάλωση άνθρακα στην ΕΕ θα μπορούσε να αυξηθεί, προσθέτει.

Οι Ευρωπαίοι ηγέτες προτρέπουν το μπλοκ να επιταχύνει τη μετάβαση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως απάντηση στον πόλεμο. Σε μια συνάντηση για να συζητήσουν μια ενεργειακή στρατηγική σε ολόκληρη την ΕΕ αυτή την εβδομάδα, αναμένεται να πιέσουν για μια πράσινη απάντηση.

«Είμαστε αποφασισμένοι να περιορίσουμε την ικανότητα του [Βλαντιμίρ] Πούτιν να χρηματοδοτεί τον αποτρόπαιο πόλεμό του», έγραψε στο Twitter το Σαββατοκύριακο η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Η ΕΕ πρέπει να απαλλαγεί από την εξάρτησή της από τα ορυκτά καύσιμα».

Η καθαρή ενέργεια, είπε ο Κριστιάν Λίντνερ, υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, πρέπει να θεωρείται η «ενέργεια της ελευθερίας». Η χώρα σχεδιάζει να μειώσει την εξάρτησή της από τις ρωσικές εισαγωγές ενέργειας επιταχύνοντας τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φτάνοντας το 100% καθαρή ενέργεια μέχρι το 2035 (αν και ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς αποδέχτηκε ότι, βραχυπρόθεσμα, δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να αγοράζει φυσικό αέριο και πετρέλαιο από τη Ρωσία) .

Ωστόσο, ορισμένοι ειδικοί λένε ότι η Ευρώπη και άλλες χώρες έχουν ήδη χάσει από μια παρόμοια κρίση που μετατράπηκε σε ευκαιρία με την πανδημία του Covid-19. «Λένε, μην σπαταλάς ποτέ μια καλή κρίση. Νομίζω ότι έχετε ήδη σπαταλήσει μια με την πανδημία», λέει ο Θιντζ Βαν ντε Γκράαφ, αναπληρωτής καθηγητής διεθνούς πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Γάνδης.

Μια πρόσφατη ερευνητική εργασία στο περιοδικό Nature διαπίστωσε ότι οι χώρες της G20 ξόδεψαν 14 τρισεκατομμύρια δολάρια σε μέτρα οικονομικής τόνωσης κατά τη διάρκεια του 2020 και του 2021 — αλλά μόνο το 6 τοις εκατό αυτών διατέθηκε σε περιοχές που θα μείωναν τις εκπομπές.

Όμως, αυτή η κρίση μπορεί και να είναι διαφορετική, σύμφωνα με τον Βαν ντε Γκράαφ. «Πολλές από τις στρατηγικές για τη μείωση της εξάρτησης από τη Ρωσία είναι ίδιες με τα μέτρα πολιτικής που θέλετε να λάβετε για τη μείωση των εκπομπών». Στην Ευρώπη, επισημαίνει, ο πόλεμος πυροδοτεί ένα κύμα επενδύσεων σε καθαρή ενέργεια. «Τις στιγμές που έχουμε αυτές τις κρίσεις, η [ενέργειακή] μετάβαση μπορεί να εκτοξευτεί».

Το ερώτημα είναι εάν μια τέτοια μετατόπιση μπορεί να συμβεί αρκετά γρήγορα ώστε να επιτρέψει στον κόσμο να επιτύχει τους αδύναμους κλιματικούς στόχους του – και επίσης εάν η οικονομική αστάθεια του πολέμου θα αποδειχθεί μια μακροπρόθεσμη οπισθοδρόμηση, και όχι κίνητρο, προς μια πράσινη μετάβαση.

«Αυτό που συνέβη φέτος είναι η πρώτη «κρίση καθαρής μηδενικής τιμής», λέει ο Χελμ. «Και είναι η πρώτη ένδειξη του πόσο δαπανηρή, αλλά απαραίτητη, είναι πιθανό να είναι η μετάβαση».

Η επιστροφή του άνθρακα

Ακόμη και πριν από την έναρξη του πολέμου, ο άνθρακας απολάμβανε μια ανάκαμψη καθώς η αυξανόμενη οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία οδήγησε σε υψηλή ζήτηση ενέργειας.

Αυτό συνέβαινε ακόμη και σε χώρες με υψηλούς περιβαλλοντικούς στόχους. Στις ΗΠΑ, η παραγωγή ενέργειας με καύση άνθρακα ήταν υψηλότερη το 2021, υπό τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, από ό,τι ήταν το 2019 υπό τον τότε πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος πλάσαρε τον εαυτό του ως τον επίδοξο σωτήρα της αμερικανικής βιομηχανίας άνθρακα. Στην Ευρώπη, η ενέργεια από άνθρακα αυξήθηκε κατά 18 τοις εκατό το 2021, η πρώτη άνοδος εδώ και σχεδόν μια δεκαετία.

Η παγκόσμια άνοδος της ζήτησης απέφερε απροσδόκητα κέρδη σε εταιρείες όπως η Glencore, η Whitehaven Coal και η Peabody Energy, ο πάλαι ποτέ χρεοκοπημένος όμιλος του Wyoming σχεδιάζει τώρα να επεκτείνει την παραγωγή μετά το πιο κερδοφόρο τρίμηνο στην ιστορία του.

Ο διευθύνων σύμβουλος της Peabody, Τζιμ Γκρετς, αναμένει ότι το 2022 θα φέρει «μια περίοδο αυξημένης ζήτησης» για άνθρακα και συνεχιζόμενες υψηλές τιμές.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία θα μπορούσε να τονώσει ακόμη περισσότερο τη ζήτηση άνθρακα, τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα. Αυτό το σημείο αναγνώρισε την περασμένη εβδομάδα ο υπουργός Οικονομίας της Γερμανίας Ρόμπερτ Χάμπεκ, του κόμματος των Πρασίνων, ο οποίος είπε ότι η Ευρώπη μπορεί να αναγκαστεί να χρησιμοποιήσει περισσότερο άνθρακα ενόψει της ρωσικής επιθετικότητας και των ανοδικών τιμών του φυσικού αερίου.

Οι τιμές του φυσικού αερίου έφτασαν σε ρεκόρ πάνω από 335 ευρώ ανά μεγαβατώρα αυτήν την εβδομάδα και σε αυτό το επίπεδο είναι φθηνότερο για ορισμένους σταθμούς παραγωγής ενέργειας να καίνε άνθρακα αντί για φυσικό αέριο, ακόμη και αν ληφθεί υπόψη το κόστος των αδειών άνθρακα.

Οι ανησυχίες για την ενεργειακή ασφάλεια συμβάλλουν επίσης, με ορισμένες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ιταλίας, να λένε ότι μπορεί να χρειαστεί να κάψουν περισσότερο άνθρακα, προκειμένου να κάψουν λιγότερο ρωσικό αέριο.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας – ΔΟΕ αναγνώρισε πρόσφατα αυτόν τον συμβιβασμό. «Όσο πιο γρήγορα οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ επιδιώκουν να απομακρυνθούν από τις ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανές επιπτώσεις, όσον αφορά το οικονομικό κόστος και τις βραχυπρόθεσμες εκπομπές», ανέφερε ο ΔΟΕ σε έκθεσή του την περασμένη εβδομάδα.

Η σύγκρουση στην Ουκρανία έχει αντίκτυπο στην παγκόσμια αγορά άνθρακα με άλλους τρόπους, καθώς οι ρωσικές εξαγωγές άνθρακα τίθενται υπό αμφισβήτηση. Καθώς τράπεζες, ασφαλιστές και ναυτιλιακές εταιρείες αποφεύγουν τη Ρωσία, οι καταναλωτές άνθρακα στην Ευρώπη και την Ασία αναζητούν τώρα στην αγορά εναλλακτικές πηγές προμήθειας και ανεβάζουν τις τιμές, οι οποίες την περασμένη εβδομάδα ξεπέρασαν τα 400 δολάρια τον τόνο, από 82 δολάρια πριν από ένα χρόνο.

Σε αυτές τις τιμές, το 2022 υπόσχεται να είναι άλλη μια χρονιά με μεγάλα κέρδη για τον κλάδο. Η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου το 30 τοις εκατό των ευρωπαϊκών εισαγωγών θερμικού άνθρακα, ο οποίος καίγεται σε σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο άνθρακας εξακολουθεί να κυριαρχεί και στην Ασία, ειδικά στην Κίνα, τη μεγαλύτερη πηγή ρύπων στον κόσμο. Η χώρα εξακολουθεί να κατασκευάζει νέες μονάδες άνθρακα και οι εκπομπές εκεί αυξήθηκαν κατά 4 τοις εκατό πέρυσι, αντιπροσωπεύοντας το ένα τέταρτο της συνολικής παγκόσμιας αύξησης των εκπομπών. (Οι ΗΠΑ δεν ήταν πολύ πίσω, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 22 τοις εκατό της παγκόσμιας αύξησης των εκπομπών πέρυσι.)

Η αύξηση στη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας της Κίνας το 2021, σε σύγκριση με το 2019, ήταν ισοδύναμη με τη συνολική παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας της Γερμανίας και της Γαλλίας μαζί. Φέτος, το Πεκίνο στοχεύει σε 5,5 τοις εκατό αύξηση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος, γεγονός που συνεπάγεται περαιτέρω αύξηση της ζήτησης ενέργειας.

Παρόλο που η Κίνα λαμβάνει μόνο το 5 τοις εκατό της προμήθειας φυσικού αερίου από τη Ρωσία και το 10 τοις εκατό της προμήθειας του πετρελαίου της, σύμφωνα με στοιχεία της IHS Markit, δεν είναι απομονωμένη από το παγκόσμιο ενεργειακό σοκ.

«Εάν υπάρξει έλλειψη φυσικού αερίου, η Κίνα μπορεί να χρειαστεί να καταφύγει ξανά στην αύξηση της εγχώριας παραγωγής άνθρακα – που συχνά αναφέρεται από τους αξιωματούχους ως η τελευταία άμυνα για την ενεργειακή ασφάλεια», λέει ο Σιζού Ζου, αντιπρόεδρος ενέργειας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην IHS Markit.

Το Πεκίνο έχει δεσμευτεί να περιορίσει την κατανάλωση άνθρακα κατά τη διάρκεια αυτής της δεκαετίας, πράγμα που σημαίνει ότι η κατανάλωση άνθρακα και οι εκπομπές του είναι πιθανό να συνεχίσουν να αυξάνονται για αρκετά ακόμη χρόνια.

Εμπόδια στον δρόμο

Παρά αυτά τα πισωγυρίσματα, πολλά στελέχη του τομέα ενέργειας πιστεύουν ότι η μετάβαση από τα ορυκτά καύσιμα εξακολουθεί να λαμβάνει χώρα — αν ίσως όχι τόσο γρήγορα, ή τόσο εύκολα, όσο αναμενόταν.

«Αυτά είναι εμπόδια στο δρόμο», λέει ο Σκοτ Μακίν, διευθύνων σύμβουλος στο Denham Capital, ένα ταμείο βιώσιμης υποδομής με έδρα τη Βοστώνη. «Η δυναμική είναι ακόμα πολύ ισχυρή προς την ενεργειακή μετάβαση, αν κοιτάς τη μεγάλη εικόνα».

Πίσω από τα κέρδη ρεκόρ του τομέα του άνθρακα κρύβεται μια βιομηχανία σε διαρθρωτική παρακμή. «Ο άνθρακας είναι απλά μια νεκρή γάτα που κάνει γκελ, κατά την άποψή μου», λέει ο Μακίν. «Δεν βρισκόμαστε σε κάποια «χρυσή» εποχή όπου ο θερμικός άνθρακας θα γίνει καλύτερος και πιο ελκυστικός για επενδύσεις».

Η ίδια η βιομηχανία άνθρακα συμφωνεί σε μεγάλο βαθμό — ή τουλάχιστον, συμφωνούν οι εισηγμένες στο χρηματιστήριο ευρωπαϊκές και αμερικανικές εταιρείες άνθρακα. Η εταιρία συναλλαγών σε  εμπορεύματα Glencore λέει ότι μέρος του λόγου που οι τιμές και τα κέρδη είναι τόσο υψηλά αυτή τη στιγμή οφείλεται στη διαρθρωτική πτώση, που σημαίνει έλλειψη επενδύσεων σε νέα έργα άνθρακα και κατά συνέπεια μικρότερη προσφορά.

Η Glencore έχει δεσμευτεί να περιορίσει την παραγωγή άνθρακα σε 150 εκατομμύρια τόνους ετησίως — αλλά αυτό το ποσοστό θα εξακολουθεί να αφήνει περιθώρια για αύξηση της παραγωγής. Η εταιρεία παρήγαγε περίπου 100 εκατομμύρια τόνους άνθρακα πέρυσι και θα εξορύξει περίπου 120 εκατομμύρια τόνους φέτος μετά από μια συμφωνία εξαγοράς των συνεργατών της σε ορυχείο της Κολομβίας.

Μακροπρόθεσμα, η εταιρεία σχεδιάζει να εξαντλήσει την παραγωγή της και τελικά να κλείσει όλα τα ανθρακωρυχεία της στην Αυστραλία, την Κολομβία και τη Νότια Αφρική τις επόμενες τρεις δεκαετίες και να μηδενιστεί έως το 2050. Οι κινήσεις έχουν υποστηριχθεί από τους μεγάλους μετόχους της.

«Κανείς δεν κατασκευάζει νέα ανθρακωρυχεία. Κανείς δεν λαμβάνει χρηματοδότηση για νέα ανθρακωρυχεία, αλλά συνεχίζει να υπάρχει υγιής ζήτηση για άνθρακα στην Ασία», δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Glencore Γκάρι Ναγκλ σε δημοσιογράφους τον περασμένο μήνα, αφού το τμήμα άνθρακα της εταιρίας ανακοίνωσε περισσότερα από 5 δισεκατομμύρια δολάρια σε κέρδη προ τόκων και φόρων και αποσβέσεων το 2021.

Ωστόσο, ακόμη κι αν ο πόλεμος στην Ουκρανία επεκτείνει μόνο βραχυπρόθεσμα την αναζωπύρωση της παραγωγής άνθρακα, απειλεί ένα χρονοδιάγραμμα για να φτάσουμε στο καθαρό μηδέν που είναι εξαιρετικά στενό.

Σύμφωνα με το μονοπάτι προς το καθαρό μηδέν του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, η χρήση άνθρακα πρέπει να μειωθεί κατά το ήμισυ αυτή τη δεκαετία για να παραμείνει σε καλό δρόμο. Εν τω μεταξύ, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να αυξηθεί κατά 40 τοις εκατό την ίδια περίοδο, σύμφωνα με αυτό το σενάριο, στο οποίο οι εκπομπές μειώνονται στο μηδέν μέχρι το 2050 και η υπερθέρμανση του πλανήτη παραμένει κάτω από 1,5 βαθμούς Κελσίου μέχρι το τέλος του αιώνα.

Για να γίνουν και τα δύο ταυτόχρονα — αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με ταυτόχρονη μείωση του άνθρακα — θα απαιτηθεί τεράστια ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδιαίτερα της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας, σε συνδυασμό με την αποθήκευση ενέργειας.

Αλλά την ίδια στιγμή που ο άνθρακας απολαμβάνει τη μεγάλη του επιστροφή, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας βρίσκουν δυσκολίες. Λόγω ενός συνδυασμού προβλημάτων υλικοτεχνικής υποστήριξης και δεινών που επιφέρει ο εμπορικός πόλεμος, ούτε η ηλιακή ούτε η αιολική είναι σε καλό δρόμο να αυξηθούν τόσο πολύ φέτος όπως θα έπρεπε σύμφωνα  με ένα σενάριο καθαρών μηδενικών εκπομπών.

Ο Ζου λέει ότι αυτή η διαδικασία αποδεικνύεται μια «μη συγχρονισμένη μετάβαση», καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας δεν έχουν αναπτυχθεί αρκετά για να αντικαταστήσουν τον άνθρακα που πρέπει να αφαιρεθεί από το σύστημα. «Υπάρχει αυτή η περίοδος αμηχανίας, προτού να μπορέσετε να μεταβείτε εντελώς σε μη ορυκτά καύσιμα».

Επισημαίνει τη μεγάλη αύξηση των αναγκών σε ηλεκτρική ενέργεια πέρυσι, καθώς η παγκόσμια οικονομία ανέκαμψε από την πανδημία. «Η ζήτηση εξέπληξε τους πάντες πέρυσι».

«Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σήμερα δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε τέτοιου είδους αυξήσεις [στη ζήτηση ενέργειας] επειδή η αποθηκευτική χωριτηκότητα των μπαταριών μας δεν βρίσκεται ακόμη σε αυτά τα επίπεδα», λέει ο Ζου. Οι χαμηλές επενδύσεις σε ορυκτά καύσιμα συμβάλλει επίσης στην αστάθεια, προσθέτει.

«Το σύστημα γενικά έχει λιγότερα ‘μαξιλάρια’ για να αντιμετωπίσει αυτά τα σκαμπανεβάσματα», λέει ο Ζου. «Η σύγκρουση στην Ουκρανία είναι άλλο ένα τέτοιο σοκ εφοδιασμού που θα δοκιμάσει την ανθεκτικότητα των ενεργειακών συστημάτων που βρίσκονται σε μετάβαση».

Ένα νέο είδος πολιτικής

Το πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτή η μετάβαση δεν είναι μόνο οικονομικό, αλλά και πολιτικό ζήτημα. Και όσον αφορά τις διαπραγματεύσεις για το κλίμα, η διπλωματία που έχει προωθήσει τους μηχανισμούς της διαδικασίας COP εδώ και δεκαετίες θα μπορούσε επίσης να παραπαίει λόγω του πολέμου.

Η σύγκρουση σημαίνει ότι η παγκόσμια συνεργασία για την κλιματική αλλαγή, η οποία πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει μεγάλους παραγωγούς ρύπων όπως η Κίνα και η Ρωσία, θα γίνει ακόμη πιο δύσκολη.

Οι υψηλές τιμές ενέργειας θα μπορούσαν επίσης να δυσκολέψουν πολιτικά ορισμένες χώρες να προωθήσουν πολιτικές καθαρής ενέργειας. Μια ένδειξη της τεταμένης πολιτικής των τιμών ενέργειας, ο βρετανός πολιτικός Νάιτζελ Φάρατζ ίδρυσε ένα κίνημα κατά της πράσινης ενέργειας το περασμένο Σαββατοκύριακο, το οποίο ζητά εθνικό δημοψήφισμα για τους καθαρούς μηδενικούς στόχους του Ηνωμένου Βασιλείου.

Εν όψει της συνόδου κορυφής για το κλίμα της COP27, η οποία θα λάβει χώρα στην Αίγυπτο αυτό το φθινόπωρο, οι χώρες υποτίθεται ότι θα υποβάλουν βελτιωμένα σχέδια για το κλίμα στον ΟΗΕ. Οι διαπραγματευτές για το κλίμα λένε ότι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες όπως η Κίνα και η Ινδία, των οποίων οι υπάρχουσες δεσμεύσεις για το κλίμα δεν συνάδουν με τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου.

Τα σημάδια ότι αυτές οι χώρες ενδέχεται να βελτιώσουν τις δεσμεύσεις τους για το κλίμα δεν φαινόταν πολύ ελπιδοφόρα ακόμη και πριν ξεσπάσει ο πόλεμος, δήλωσε ο Πιτ Μπετς, πρώην επικεφαλής διαπραγματευτής για την ΕΕ και επίσης για το Ηνωμένο Βασίλειο στις συνομιλίες του ΟΗΕ για το κλίμα. «Φαίνονται ακόμη λιγότερο ελπιδοφόρα τώρα, δεδομένου του εύρους που θα επηρεάσει η κατάσταση στην Ουκρανία».

Ωστόσο, ο Μπετς και άλλοι πιστεύουν ότι ο πόλεμος έδωσε μια νέα αίσθηση επείγοντος στο έργο της μετάβασης από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο, το οποίο θα μπορούσε να αποδειχθεί σημείο καμπής.

«Είμαστε σε ένα πολύ νέο είδος πολιτικής για τα πάντα, συμπεριλαμβανομένου του κλίματος», λέει ο Μπετς. «Νομίζω ότι το κλίμα θα θεωρηθεί μέρος της ενεργειακής ασφάλειας σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό».

Εάν η ιδέα των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που αντιπροσωπεύουν την «ενεργειακή ελευθερία» συνεχίσει να εξαπλώνεται, θα μπορούσε να προκαλέσει ένα επίπεδο εστίασης —και δαπανών— στην καθαρή ενέργεια, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, που δεν υπήρχε μέχρι τώρα.

«Η αλήθεια είναι ότι ποτέ δεν αντιμετωπίσαμε την κλιματική αλλαγή σαν την επείγουσα ανάγκη που πραγματικά είναι, με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζουμε τώρα τον πόλεμο στην Ουκρανία ως έκτακτη ανάγκη», λέει ο Βαν ντε Γκράαφ. «Το θεωρητικό υπόβαθρο περί εθνικής ασφάλειας έχει πολύ μεγαλύτερη δύναμη να κινητοποιήσει από εκείνο της κλιματικής καταστροφής».