Nαυτιλία: Τι φέρνει το τέλος της παγκοσμιοποίησης

Τεκτονικές αλλαγές και στη ναυτιλία θα επιφέρει η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Αναλυτές εκτιμούν ότι η πολεμική σύγκρουση βάζει τέλος στην παγκοσμιοποίηση – όπως τη ζήσαμε τις τελευταίες τρεις δεκαετίες – τροποποιώντας εμπορικούς δρόμους, αλλάζοντας επενδυτικές προτεραιότητες, μεταβάλλοντας μεγέθη και κατηγορίες πλοίων.

Την τελευταία εικοσαετία ο επιχειρηματικός και πολιτικός κόσμος εργαζόταν εντατικά προς την εξάπλωση και ενδυνάμωση της παγκοσμιοποίησης καθώς τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη υπερτερούσαν συμβάλλοντας στην οικονομική ανάπτυξη των εμπλεκόμενων οικονομιών και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, επισημαίνει στα «ΝΕΑ» ο επίκουρος καθηγητής του Τμήματος Ναυτιλιακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Πειραιά, δρ Ιωάννης Ν. Λαγούδης.

Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της παγκοσμιοποίησης ήταν η δυνατότητα παραγωγής με τους οικονομικότερους όρους ανά τον κόσμο επιτυγχάνοντας το χαμηλό κόστος παραγωγής προϊόντων και υπηρεσιών και περιορίζοντας στο ελάχιστο τις όποιες πληθωριστικές πιέσεις. Για την αποτελεσματικότητα του μοντέλου αυτού δημιουργήθηκαν εφοδιαστικές αλυσίδες οι οποίες εκτείνονται σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη καθιστώντας τες βέβαια ευάλωτες σε έκτακτα γεγονότα, σημειώνει ο κ. Λαγούδης. Ολα αυτά τα χρόνια, όμως, η ναυτιλία ως υποστηρικτικός μηχανισμός αυτού του παγκοσμιοποιημένου συστήματος προσάρμοσε την παροχή χωρητικότητας και τα μοντέλα λειτουργίας της με την επέκταση προγραμμάτων ναυπηγήσεων πλοίων, την εξειδίκευση νέων τύπων πλοίων και την ανακατανομή του στόλου στις γεωγραφικές περιοχές και σε εμπορικούς διαδρόμους ανά τον κόσμο ανάλογα με το επίπεδο ζήτησης που επικρατούσε, όπως συμπληρώνει.

Το πιο κλασικό παράδειγμα προσαρμογής της ναυτιλίας στην παγκοσμιοποίηση και το ελεύθερο εμπόριο είναι η επιλογή ναυπήγησης, εδώ και κάμποσα χρόνια, πολύ μεγάλων πλοίων μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων (μέχρι 24.000 teu) προκειμένου να εξυπηρετήσουν τις πολυσύχναστες θαλάσσιες διαδρομές Κίνας – ΗΠΑ. Επίσης στο πλαίσιο αυτής της στρατηγικής επενδύθηκαν δισεκατομμύρια δολάρια σε λιμενικούς σταθμούς που εξυπηρετούν τις εφοδιαστικές αλυσίδες. Στο «υγρό» φορτίο ναυπηγούνται συνεχώς όλο και περισσότερα πλοία μεταφοράς πετρελαίου μεγάλης μεταφορικής ικανότητας (VLCC) που δρομολογούνται σε γραμμές Μέσης Ανατολής – Απω Ανατολής κ.λπ.

Η σχέση ΗΠΑ – Κίνας

Το οικοδόμημα της παγκοσμιοποίησης ξεκίνησε να αναθεωρείται με τον επαναπροσδιορισμό των εμπορικών σχέσεων ΗΠΑ και Κίνας την τελευταία πενταετία, αναφέρει ο καθηγητής του Πανεπιστημίου Πειραιά. Να σημειωθεί εδώ ότι η διεθνής ναυτιλία είχε ταχθεί κατά της πολιτικής Τραμπ να επιβάλλει δασμούς σε κινεζικά προϊόντα, καθώς από τη φύση της η ναυτιλία επιδιώκει τα «ανοιχτά σύνορα».

Η τελευταία όμως γεωπολιτική εξέλιξη στην Ευρώπη επιταχύνει τις αλλαγές και δημιουργεί νέα δεδομένα και αναδιατάξεις αναφορικά με τη νέα μορφή της παγκοσμιοποίησης. Αν και είναι ακόμη πολύ νωρίς ενδεχομένως για να περιγραφεί στη λεπτομέρειά της η νέα εικόνα της διεθνούς ναυτιλιακής δραστηριότητας, ο Λαγούδης εκτιμά ότι οι εξελίξεις αυτές πιθανότατα θα οδηγήσουν σε έναν κόσμο ιδιαίτερα κατακερματισμένο και όχι διπολικό ή τριπολικό, όπως υποθέταμε ή βιώναμε.

Τι σημαίνουν στην πράξη οι εξελίξεις αυτές; Σύμφωνα με τον κ. Λαγούδη, στα επόμενα τρία με πέντε χρόνια θα δούμε να δημιουργούνται νέοι εμπορικοί διάδρομοι καθώς οι χώρες που ανήκουν ή συνδέονται στενά με τη δυτική συμμαχία ήδη αναγκάζονται να ανατρέξουν, μεταξύ άλλων, σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας, τροφίμων και άλλων πρώτων υλών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως π.χ. ο άνθρακας, το πετρέλαιο αλλά και τα σιτηρά, η ΕΕ θα υποχρεωθεί να βρει προμηθευτές πολύ πιο μακριά από ό,τι είναι η Ρωσία και η Ουκρανία, με αποτέλεσμα να επηρεαστούν ανάλογα και οι θαλάσσιοι δρόμοι.

Το κόστος διαβίωσης

Η νέα συμφωνία ΗΠΑ – ΕΕ για την προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αέριου είναι ένα ακόμη χαρακτηριστικό παράδειγμα των αλλαγών που συντελούνται. Επιπλέον, το κόστος παραγωγής, επομένως και το κόστος διαβίωσης, θα αυξηθεί καθώς θα χρειαστούν νέες επενδύσεις για τη δημιουργία των νέων εμπορικών διαδρόμων οδηγώντας σε έντονες πληθωριστικές πιέσεις. Αν θα μπορούσε κανείς να συνοψίσει την πραγματικότητα που έρχεται, θα μπορούσε να πει ότι αυτή θα χαρακτηρίζεται από συνεχείς αναταραχές, την ανάγκη δημιουργίας ευέλικτων συστημάτων προμήθειας πρώτων υλών, ευέλικτων συστημάτων παραγωγής και τη δημιουργία στενών εμπορικών σχέσεων με χώρες που διέπονται από οικονομικά και πολιτικά συστήματα όμοιων χαρακτηριστικών, καταλήγει ο κ. Λαγούδης.