ΟΣΕ – ΤΡΑΙΝΟΣΕ: Άσκηση ισορροπίας για τα τέλη υποδομής

Η μάχη για τα τέλη χρήσης του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας καλά κρατεί. Η διαφωνία μεταξύ του διαχειριστή της υποδομής ΟΣΕ και της ιταλικών συμφερόντων ΤΡΑΙΝΟΣΕ μετρά σχεδόν τέσσερα χρόνια, με αιχμή τον διπλασιασμό των τελών, όπως αποφασίστηκε το 2019. Πρόκειται για μια δύσκολη άσκηση ισορροπίας, προκειμένου η ελληνική σιδηροδρομική αγορά να είναι συγχρόνως βιώσιμη για τον δημόσιο διαχειριστή και ελκυστική για τις ιδιωτικές εταιρείες.

Σε ρόλο διαιτητή, η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ) με δύο αποφάσεις θα διαμορφώσει το πλαίσιο για να βρεθεί η «χρυσή τομή». Αφετηρία οι δύο προσφυγές που έχει κάνει η ΤΡΑΙΝΟΣΕ κατά του ΟΣΕ, που αφορούν η πρώτη τις χρεώσεις των ετών 2020-2021 και η δεύτερη εκείνες του 2022. Η ανεξάρτητη Αρχή ολοκλήρωσε την ακρόαση και των δύο για την πρώτη προσφυγή την προηγούμενη εβδομάδα.

Η απόφασή της, η οποία θα είναι δεσμευτική και για τα δύο μέρη, αναμένεται σε έναν-ενάμιση μήνα και θα αποτελέσει τον «οδηγό» για την απόφαση που θα αφορά στα τέλη του 2022.

Οι καταγγελίες της ΤΡΑΙΝΟΣΕ αφορούν σε όρους και προϋποθέσεις πρόσβασης στη σιδηροδρομική υποδομή που προκύπτουν από τη δήλωση του δικτύου, η οποία γίνεται κάθε χρόνο από τις σιδηροδρομικές εταιρείες που θέλουν να «τρέξουν» στις ελληνικές ράγες. Και μπορεί η Αρχή να μην είναι αρμόδια για τον καθορισμό των τελών χρήσης, αλλά κρίνοντας τις διαδικασίες, τους όρους και τα δομικά στοιχεία του μοντέλου που καθορίζει το ύψος των τελών, θα δώσει τις κατευθύνσεις για το μέλλον. Θα ανοίξει, ουσιαστικά, τον δρόμο για να σχεδιαστεί το πλαίσιο της ελληνικής σιδηροδρομικής αγοράς σε ορίζοντα δεκαετίας.

Τα έσοδα δεν επαρκούν για τη συντήρηση του δικτύου

Στο διάστημα πάντως που διαρκεί η διαμάχη για τον διπλασιασμό των χρεώσεων, οι δυνατότητες του ΟΣΕ για την κάλυψη του άμεσου κόστους συντήρησης και αναβάθμισης της υποδομής έχουν συμπιεστεί. Με την ΤΡΑΙΝΟΣΕ να καταβάλλει μόνο κάποια ποσά ως έναντι, που δεν καλύπτουν τις απαιτήσεις του Οργανισμού, η κατάσταση γίνεται ασφυκτική.

Υπενθυμίζεται ότι το 2019 καταβλήθηκαν στον ΟΣΕ για τέλη χρήσης της υποδομής 16 εκατ. από την ΤΡΑΙΝΟΣΕ και τη ΣΤΑ.ΣΥ., ενώ η κρατική επιδότηση ανήλθε σταθερά στα 45 εκατ. ευρώ. Με τα ετήσια έσοδα, όμως, να κινούνται στο επίπεδο των 60 εκατ. ευρώ, το ταμείο δεν βγαίνει για τον Οργανισμό.

Όπως επισημαίνουν στον OT πηγές κοντά στη διαδικασία, τόσο ο ΟΣΕ όσο και η ΤΡΑΙΝΟΣΕ σε αυτή την κόντρα έχουν τα επιχειρήματά τους, με αποτέλεσμα η αναζήτηση της ισορροπίας να επιβάλλει σε όλους να κάνουν σε κάποια σημεία πίσω. Από τη μία, η ΤΡΑΙΝΟΣΕ, σύμφωνα με πληροφορίες, ζητά ένα ποσοστό περί το 20% των τελών χρήσης για το 2020 λόγω της επίδρασης της πανδημίας στην επιβατική κίνηση να το επωμιστεί το Δημόσιο. Σημειώνεται ότι έχει ανοίξει από πέρσι ευρωπαϊκό παράθυρο ελάφρυνσης των εταιρειών, με την κάλυψη από το κράτος της «τρύπας» που δημιούργησε η πανδημία στα έσοδα από τέλη.

Από τη μεριά του, ο ΟΣΕ χρειάζεται περισσότερα έσοδα, προκειμένου να συντηρεί το δίκτυο και να προσφέρει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες στις σιδηροδρομικές εταιρείες. Σήμερα, το χρηματοδοτικό κενό του Οργανισμού για την προληπτική συντήρηση του δικτύου εκτιμάται σε 60 εκατ. ετησίως.

Μια αύξηση των τελών, όμως, που θα ισοσκελίσει έσοδα και άμεσο κόστος προϋποθέτει μια minimum συνεννόηση με την αγορά. Για αυτή την εξέλιξη, ανυπέρβλητο εμπόδιο αποτελεί η σημερινή κατάσταση του σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας, που έχει ανάγκη εκσυγχρονισμού και συντήρησης, προκειμένου και να παρέχονται υψηλής ποιότητας υπηρεσίες και να αυξηθούν οι χωρητικότητες.

Ζητούμενο, σε αυτή τη φάση, είναι μια συμφωνία μέσω διαπραγμάτευσης με τις σιδηροδρομικές εταιρείες, που είναι οι χρήστες του δικτύου, από την οποία θα προκύψει αύξηση των εσόδων του Οργανισμού βάσει της αρχής της προοδευτικότητας. Ενώ, παράλληλα, θα πριμοδοτηθούν οι εμπορευματικές σιδηροδρομικές μεταφορές, στις οποίες στοιχηματίζει η αγορά για την αύξηση της πίτας, άρα και των συνακόλουθων εσόδων.

Στην αφετηρία η πρώτη φάση του ΣΔΙΤ για τη συντήρηση

Το κλειδί πάντως για την υπέρβαση όλων των εμποδίων στον ελληνικό σιδηρόδρομο είναι το τεράστιο πρότζεκτ της ανάταξης και συντήρησης μέσω ΣΔΙΤ, προϋπολογισμού 1,3 δισ. ευρώ με ορίζοντα δεκαετίας. Η αρχή θα γίνει από το δίκτυο της Βόρειας Ελλάδας με την κατάθεση του φακέλου για το πρώτο τμήμα του έργου, ύψους 300 εκατ. ευρώ, στη Γενική Γραμματεία ΣΔΙΤ μέσα στις επόμενες 90 ημέρες. Στόχος είναι το έργο να έχει ανάδοχο στα τέλη του 2023. Τα άλλα δύο τμήματα καλύπτουν το κύριο δίκτυο (Πειραιάς – Αθήνα – Θεσσαλονίκη – βόρεια σύνορα) και το δίκτυο Αττική (Ελ. Βενιζέλος) – Πελοπόννησος (ως το Ρίο).